تاریخ سند: 5 دی 1341
متن سند:
لیله 4 /10 /41 آقای مهندس بازرگان ساعت 850 مدت یک ساعت در مسجد هدایت سخنرانی نمود و ضمن توصیف از زندگانی حضرت محمد (ص) اظهار داشت که (کار هر بز نیست خرمن کوفتن) متأسفانه در این مملکت نه گاو نر پیدا می شود و نه مرد کهن سپس از وضع مملکت تنقید نمود که خوراک ما را از خارج باید وارد کنند به ما می گویند باید شاهدوست باشیم در حالی که فشار سرنیزه از اراده و خواسته ما جلوگیری می کنند و به همین نحو سخنان خود را ادامه داد آقای داریوش فروهر در این جلسه حضور داشت ولی قبل از سخنرانی آقای مهندس بازرگان جلسه را ترک نمود.کتابی بنام مرز میان دین و سیاست1 که بهاء آن 5 ریال و نشریه انجمن اسلامی دانشجویان بود بین حاضران بفروش رسید.
اعلامیه مربوط به تبلیغ و پروپاگاند در مورد همین کتاب که زیر اعلامیه را آقایان سید محمد باقر سبزواری ـ سید موسوی صدر ـ سید محمود طالقانی ـ سید محمد بهشتی ـ حاج میرزا خلیل کمره ـ مرتضی مطهری ـ محمد ابراهیم آیتی2 ـ سید مرتضی شبستری3 ـ حسین میرزائی ـ سید مرتضی جزایری ـ میرزا محمدتقی جعفری ـ سید محمد فرزام امضاء کرده بودند بین حاضرین تقسیم شد.
گیرندگان.
ریاست ساواک تهران جهت اطلاع.
ضمنا به مأمور نفوذی دستور داده شده است که یک جلد از کتاب مذکور و اعلامیه ها را به دست آورد و تحویل دهد.
اقدام شد بایگانی شود 5 /10 /41
توضیحات سند:
1ـ کتاب مرز بین دین و سیاست نوشته مهندس بازرگان متن سخنرانی وی در تاریخ 21 /6 /41 در دومین کنگره انجمن های اسلامی ایران در مسجد جامع نارمک می باشد.مهندس در این رساله یکی از علل انحطاط ملل مسلمان در جهان را کناره گیری افاضل و خواص ...
مردم از امور مردم و واگذار کردن آن به طبقات پست ملت دانسته و سپس اضافه می کند: از قرن نوزدهم میلادی که راه سرایت افکار غربی و مخصوصا تسلط آن ها به کشورهای اسلامی باز شد و معارضه ای قهرا در برابر دیانت و روحانیت ما ظاهر گردید عده ای از رجال و روحانیون، مضطرب و متوجه سیاست و حکومت شدند.
افراد مبرزی مانند سید جمال الدین اسدآبادی و غیر از آن ها به اظهار نظر و ارشاد مردم و اثبات عدم تفکیک دین از سیاست پرداختند...
در میان دین و سیاست جدائی و بیطرفی نیست بلکه هر دو به هم کار دارند و کارشان کار مرگ و حیات است» صفحات 8، 14، 15 و 45 2ـ دکتر شیخ محمد ابراهیم آیتی بیرجندی فرزند شیخ محمد قائنی در سال 1293 شمسی (1333 هجری قمری) در روستای گازار از توابع بیرجند متولد شد.
وی تا سال 1317 شمسی در بیرجند و مشهد علوم قدیم را تحصیل کرد.
او در دوران تحصیلات حوزوی از محضر اساتید بزرگی چون شیخ هاشم قزوینی، شیخ مجتبی قزوینی، آیت الله سبزواری، ادیب نیشابوری، شیخ حسین پایین خیابانی و آقامیرزا مهدی اصفهانی بهره مند گردید.
از سال 1320 تا 1329 در بیرجند به موعظه و تدریس اشتغال داشت.
سپس به تهران مهاجرت کرد و از سال 1334 در دانشکده علوم معقول و منقول به تدریس پرداخت.
در سال 1340 در رشته فلسفه اسلامی از دانشگاه تهران دکتری گرفت.
او نویسنده ای صاحب نظر، پژوهشگر و مسلط به زبانهای انگلیسی، عربی و فرانسه بود و استاد شهید مرتضی مطهری مکرر در سخنرانیها و نوشته های خود از سجایای اخلاقی و تحقیقات علمی او یاد می کرد.
وی صاحب آثاری چون تاریخ اسلام، آئینه اسلام، گفتار عاشورا، تاریخ اندلس، تفسیر شریف لاهیجی، افکار جاوید محمّد (ص)، البلدان، جهان در قرن بیستم و امام علی (ع) می باشد.
دکتر آیتی در سال 1343 بر اثر تصادف درگذشت.
(ر.ک : محمد حسین آیتی، بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قائنات و قهستان.
کیهان اندیشه، شماره 37، سال 1370، ص 195.
دایره المعارف تشیع، ج 1، ص 242.) 3ـ سید مرتضی شبستری فرزند آقا سید رضی در سال 1325 قمری در شبستر متولد شده و پس از سپری کردن دوران کودکی مقدمات و ادبیات را در زادگاه خود خواند و بعد به تبریز آمد و سطوح فقه و اصول را در آنجا تکمیل نموده و از همانجا به نجف اشرف عزیمت نموده در نجف در درس مرحوم آیت الله حاج میرزا حسین نائینی و آقا ضیاء الدین عراقی و آیت الله العظمی آقا سید ابوالحسن اصفهانی شرکت کرد.
آنگاه به ایران مراجعت کرد و در زمان دکتر مصدق، یک دوره از تبریز به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد.
وی همچنین در بیست و یکمین دوره مجلس شورای ملی و چهارمین دوره مجلس سنا از جمله نامزدهای جبهه ملی بود که پس از مدتی به علت فرمایشی بودن انتخابات آن را رد کرد.
وی سرانجام در سن 76 سالگی در روز 21 محرم 1401 قمری از دنیا رفت و در انتهای باغچه علیجان به خاک سپرده شد.