موضوع : تشکیل حزب
تاریخ سند: 20 آبان 1342
موضوع : تشکیل حزب
متن سند:
شماره : 300494/ن تاریخ : 20 /8 /42موضوع : تشکیل حزب
طبق اطلاع آقاى حسنعلى منصور به منظور تشکیل حزب مترقى مشغول تهیه اساسنامه آن مى‌باشد و مصمم است اعضاى فراکسیون مترقى و سایر اعضاى گروه مترقى را در تشکیل این حزب به عنوان اعضاى مؤسس شرکت دهد به طورى که اعضاى فراکسیون مترقى اظهار مى‌دارند 3 ماه دیگر که آقاى علم1 به سفارت-کبراى ایران در انگلستان منصوب خواهد شد حسنعلى منصور مأمور تشکیل کابینه خواهد شد و از هم اکنون اعضاى کابینه خود را در نظر گرفته و حتى صورت آنان را به حضور شاهنشاه تقدیم داشته است.
دسته مخالف معتقدند که جانشین آقاى علم در آینده عباس آرام2 و یا شخص دیگرى خواهد بود و نام گلشائیان3 نیز به این عنوان برده مى‌شود.
بخش 321 ـ 322
بخش 321
23 /8
کمیته احزاب 7 /9
قبلاً در بولتن اخبار درج گردیده است
اقدامى ندارد 6 /9
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1ـ اسداللّه علم به سفارت کبراى ایران در انگلستان منصوب نشد و به جاى او اردشیر زاهدى که از شهریور 1341 به عنوان سفیر ایران در لندن فعالیت مى‌کرد، تا آذر 1345 ش مقام خود را حفظ کرد. امیر اسداللّه علم فرزند محمدابراهیم خان شوکت‌الملک به سال 1298 ش در بیرجند متولد شد. اگرچه در بیوگرافى‌هاى رسمى از او با عنوان مهندس کشاورزى یاد شده لیکن احتمالاً تحصیلاتش بیش از دیپلم کشاورزى ادامه نیافت. سالهاى 23 ـ 1320 در تعیین وضعیت آینده اسداللّه علم نقش مؤثرى داشت و در همین دوران در رأس شبکه‌اى از اینتلجنس سرویس قرار گرفت که عده‌اى از روزنامه‌نگاران و دانشجویان و فعالین سیاسى جوان را رهبرى مى‌کرد که بعدها در کودتاى 25 ـ 28 مرداد 1332 نقش جدى ایفا کردند و پس از کودتا با دریافت مشاغل حساس پاداش خود را دریافت کردند. با مرگ پدر، اسداللّه در 1324 به فرماندارى کل بلوچستان منصوب شد. در 29 سالگى در کابینه دوم ساعد به وزارت کشاورزى رسید و در کابینه رجبعلى منصور آن را حفظ کرد. او که طى سالهاى 29 تا 32 از نزدیکترین یاران محمدرضا پهلوى بود، بخاطر نقش فعالش در کودتاى 28 مرداد 32، یک میلیون دلار از شاه پاداش گرفت. به عنوان رابط شاه با مقامات عالیرتبه-انگلیسى و آمریکایى سهم اساسى در عزل سپهبد زاهدى ایفا نمود. در 1341 به نخست وزیرى رسید و در نقش طراح و مجرى طرح آمریکایى-«انقلاب سفید» کندى و دمکراتهاى آمریکا ظاهر شد. در سال1344 به وزارت دربار رسید و تا زمان مرگ در 25 فروردین 1357 آن را عهده‌دار بود. او از فراماسونرهاى معروف ایرانى نیز بود. (روابط خارجى ایران ص 23 و ظهور و سقوط سلطنت پهلوى، ج 2، صص 231 ـ 250)
2ـ عباس آرام از سفرا و وزراى دوره پهلوى که در سال 1282 ش چشم به جهان گشود. پس از طى تحصیلات مقدماتى در تهران راهى اروپا شد تا دانش خویش را تکمیل نماید. مشاغل دولتى را پس از بازگشت به ایران آغاز کرد و در 1302 ش وارد خدمت در وزارت امور خارجه شد. در 1304 ش به سمت کفیل نیابت ژنرال قنسولگرى شاهنشاهى در هندوستان منصوب شد و به تدریج مشاغل زیر را در سالهاى بعد عهده‌دار گردید. عضو اداره اطلاعات و ترجمه وزارت خارجه (1 /4 /1315ش)، وابسته سفارت شاهنشاهى در لندن (27 /12 /1315ش)، دبیر سوم سفارت شاهنشاهى در لندن 1 /7 /1317ش، کارمند اداره اطلاعات و مطبوعات 22 /11 /1321ش، کارمند اداره سوم سیاسى (24 /11 /1321ش)، کارمند مقدم اداره سوم سیاسى (22 /11 /1322ش)، دبیر اول سفارت ایران در برن (23 /2 /1324ش)، دبیر اول سفارت کبراى ایران در واشنگتن (4 /10 /1324)، متصدى-رایزنى سفارت شاهنشاهى در واشنگتن 9 /6 /28ش، کاردار موقت ایران در واشنگتن، بازرس وزارتى (10 /5 /1330 ش)، رئیس اداره چهارم سیاسى-(1330ش)، رایزن سفارت کبراى ایران در بغداد (13 /11 /1330ش)، رایزن سفارت شاهنشاهى در واشنگتن 8 /5 /1332، کاردار موقت سفارت شاهنشاهى در واشنگتن 1 /7 /1332، وزیر مختار ایران در سفارت کبراى واشنگتن (11 /8 /1332ش)، مدیر کل سیاسى وزارت امور خارجه-(1 /4 /1335ش)، سفیر ایران در توکیو و تایپه از 11 /11 /36 تا 11 /5 /1338، بازنشسته در 1 /8 /1337.
عضو على‌البدل نمایندگان ایران در مجمع عمومى سازمان ملل متحد، او علاوه بر مشاغل فوق در کابینه‌هاى اقبال، امینى، علم، منصور و هویدا نیز عهده‌دار مقام وزارت امور خارجه بوده است.
او عضو لژ فراماسونرى کیوان نیز بود.
(نشریه وزارت امور خارجه، ش 7 (دوره دوم)؛ روزنامه فرمان، شماره 3104، 1341ش، پرونده عباس آرام در ساواک)
3ـ عباسقلى گلشائیان فرزند رضا قلیخان محتشم‌الدوله به سال 1281 ش در تهران تولد یافت. تحصیلات مقدماتى را در مدرسه دارالفنون سپرى کرد و سپس علوم قضائى را در مدرسه عالى حقوق به پایان رساند. در 1300 ش کار خود را به عنوان مترجم زبان فرانسه در دفتر مسیو پرنى مستشار حقوقى وزارت عدلیه آغاز کرد و در ترجمه و تنظیم قانون مجازات عمومى همکارى کرد. از 1306 تا 1312 ش در مشاغل قضایى و دادگسترى-مشغول به کار شد و سپس به وزارت دارایى منتقل شد و تا 1320 ش در آن به خدمت پرداخت. او مدتها سمت‌هاى استاندارى، سناتورى، ریاست-شوراى عالى بانک ملى ایران را عهده‌دار بوده است. در سال 1320 کفیل وزارت دارایى و پس از چندى در کابینه محمدعلى فروغى وزیر بازرگانى و اقتصاد ملى شد. وزارت پیشه و هنر و بازرگانى را نیز در همان کابینه عهده‌دار بود. و وزارت دادگسترى رانیز در اختیار داشت. وى مدتى شهردار تهران و عضو شوراى عالى اقتصاد بود و در کابینه صدرالاشرف وزارت پیشه و هنر را داشت.
مدتى استاندار خراسان، وزیر دادگسترى در کابینه هژیر، وزیر دارایى در کابینه ساعد شد و در دوره دوم و سوم مجلس سنا به نمایندگى از تهران رسید. او در کابینه علاء به سال 1335 تا 1336 وزارت دادگسترى را برعهده داشت. او عضو شوراى عالى جمعیت ملى مبارزه با جزام و رئیس هیأت مدیره جمعیت کمک به جزامیان و عضو هیأت مدیره انجمن طرفداران ابوعلى سینا بود. قرارداد نفتى معروف ایران و انگلیس به نام گس ـ گلشائیان ـ توسط او منعقد شد که البته بعدها از اعتبار ساقط شد. سرانجام در 19 مهر 1369 ش درگذشت. گلشائیان قائم مقام و استاد اعظم لژ بزرگ ایران و نایب رئیس هیأت رئیسه فراماسونهاى ایران و عضو مؤسس لژ فراماسونرى دانش و عضو لژهاى کسرى، مولوى، فروغى، سعدى، متبراء اهواز، فرانسه، فردا، نور،مشعل و خورشید بود.
(گذشته‌ها و اندیشه‌هاى زندگى یا خاطرات من 2 ج ؛ گنجینه اسناد، شماره 3، 1373 ش؛ پرونده عباسقلى گلشائیان در ساواک)