گزارش اطلاعات داخلی
تاریخ سند: 30 فروردین 1339
گزارش اطلاعات داخلی
متن سند:
شماره : 270 /306 موضوع : تشکیل جلسه در منزل دکتر بقائی در جلسه عمومی آقای دکتر بقائی، آقایان فراهانی، وحیدی، قوانینی، یوسفی زاده و شیرازیان حضور داشتند.آقای قناد از آقای دکتر بقائی سئوال کرد که نظر جناب عالی درباره نطق اخیر آقای اردلان خلعت بری چیست؟ دکتر بقائی در جواب گفت درباره نطق ایشان در حال فعلی نمی توان حکمی صادر کرد لیکن می توان گفت قطعا نطق ایشان خودسرانه نبوده است و از محلی الهام گرفته است.
بعد، قناد پرسید آیا سیاست آمریکا در ایران و خاورمیانه رو به ضعف است، با در نظر گرفتن نطق ایشان و عوض شدن تیتر روزنامه ها و مسافرت عدنان مندرس1 به شوروی چنین حدسی را می توان زد.
دکتر بقائی در جواب گفت مسافرت مندرس به شوروی ممکن است روی تشکیل کنفرانس عالی صورت گرفته باشد و آمریکا با این عمل خود خواسته باشد از خصومت شوروی کاسته باشد ولی درباره ضعف سیاست آمریکا می توان گفت که سیاست آمریکا ضعیف نشده است بلکه احتمال می رود که حزب دمکرات2 در انتخابات آینده پیروز شود و حزب جمهوریخواه3 شکست بخورد اگر چنین موفقیتی نصیب حزب دمکرات شود بطور حتم تحولاتی در خاورمیانه صورت خواهد گرفت.
باز سئوال شد اگر حزب دمکرات پیروز شود به نفع کشورهای کوچک و عقب افتاده تمام خواهد شد یا خیر؟ دکتر بقائی در جواب گفت به طور کلی دمکراتها از جمهوریخواهان دست و دل بازترند روی این اصل ممکن است کشورهای عقب افتاده مانند کشور خودمان وضعش بهتر از حال فعلی شود.
در ساعت 30 /10 از منزل دکتر بقائی خارج شدند.
رونوشت ضمیمه پرونده بررسی فعالیت امریکا در ایران شد 2 /2 /39 فعلاً اقدامی ندارد
توضیحات سند:
1ـ عدنان مندرس: نخست وزیر پیشین ترکیه، در 1899 م متولد شد.او در رشته حقوق فارغ التحصیل شد.
در هفتم ژانویه 1946 با کمک جلال بایار، که بعدا رئیس جمهور ترکیه شد، حزب دموکرات ترکیه را تاسیس کرد.
با پیروزی این حزب در 14 مه 1950 در انتخابات عمومی ترکیه، مندرس به نخست وزیری ترکیه رسید او با تبعیت از سیاستهای آمریکا، در 25 ژانویه 1950، تعداد 4500 سرباز ترک را برای مقابله با کره شمالی، روانه شبه جزیره کره کرد.
مندرس در 14 مه 1954 با پیروزی حزب دموکرات ترکیه در انتخابات این کشور مجددا به نخست وزیری رسید.
او در 24 فوریه 1955 سند ورود ترکیه به پیمان بغداد را امضا کرد.
مندرس و نوری سعید نخست وزیران ترکیه و عراق از ایجادکنندگان اصلی پیمان آمریکایی بغداد بودند.
بعدا کشورهای ایران، پاکستان و انگلیس، به این پیمان پیوستند و آمریکا نیز رسما به عنوان ناظر، در جلسات آن شرکت می کرد.
مندرس در اول نوامبر 1957 برای سومین بار به نخست وزیری ترکیه رسید.
در این دوره تظاهرات دانشجوئی در چندین شهر ترکیه علیه مندرس به راه افتاد.
تظاهرکنندگان خواستار انجام اصلاحات سیاسی در کشور بودند.
این تظاهرات توسط دولت مندرس سرکوب شد و متعاقبا با تعطیل دانشگاههای استانبول و آنکارا کلیه فعالیتهای سیاسی دانشجویان ممنوع گردید.
در 21 مه 1960 دانشجویان آکادمی نظامی ترکیه نیز به هواداری از سایر دانشجویان دانشگاههای این کشور با انجام یک رژه نظامی به مخالفان مندرس پیوستند.
عدنان مندرس و همچنین جلال بایار، رئیس جمهور وقت ترکیه، شش روز پس از این رژه در یک کودتای نظامی به رهبری ژنرال گورسل فرمانده نیروی زمینی ترکیه ساقط شدند و هر دو همراه با بسیاری دیگر از سران حکومت به محاکمه کشیده شدند.
سرانجام مندرس در 15 سپتامبر 1961 در زندان به دار آویخته شد.
2ـ حزب دموکرات: یکی از دو حزب بزرگ ایالت متحده آمریکاست.
اولین نشانه وجودی آن در 1787 م بروز کرد و در همین سال به عنوان حزب مخالف فدرالیست ها ظهور نمود.
این حزب ابتدا جمهوریخواه و بعد «جمهوریخواه دموکرات» نام داشت.
از مؤسسان اولیه آن «تامسن جفرسن» بود.
در سال 1792 حزب رسمی شد.
برنامه کار آن محدود کردن قدرت حکومت فدرالیست بود.
جفرسن در سال 1801 رئیس جمهور شد.
این حزب از سال 1817 تا 1825 تنها حزب سیاسی آمریکا بود.
در این هنگام گروهی که از تعرفه های گمرکی بالا حمایت می کردند از آن جدا شدند و نام حزب جمهوریخواه بر خود نهادند.
این جریان در سال 1828 رخ داد و از این سال این حزب، نام حزب دموکرات به خود گرفت.
در سال 1932 با انتخاب روزولت به جای «هوور» حزب دموکرات قدرت را در دست گرفت و پس از او «هاری ترومن» رئیس جمهور شد.
در انتخابات سال 1952، حزب پس از بیست سال حکومت، شکست خورد و آیزنهاور جمهوریخواه به ریاست جمهوری رسید.
در انتخابات 1960 جان اف کندی از حزب دموکرات رئیس جمهور شد.
در دهه 60 این حزب حاکم بود تا آنکه در سال 1968 «نیکسون» از حزب جمهوریخواه انتخاب شد.
از جمله سیاستمداران معروف گذشته و حال این حزب عبارتند از: هوبرت همفری، ادوارد کندی، جرج مک گاورن، مایکل مانسفیلد، ادموند ماسکی، سرجنت شرایور، جانسون و جان کندی.
3ـ حزب جمهوریخواه: یکی از دو حزب قدرتمند ایالات متحده آمریکاست.
در سال 1828 پیروان نظریه تعرفه زیاد گمرکی به رهبری «هنری کلی» و «جان کوینس آدامز» از حزب دموکرات انشعاب پیدا کردند و به خود عنوان «جمهوریخواه ملی» دادند.
حزب جمهوریخواه در سال 1854 از ائتلاف جمهوریخواهان ملی و دموکراتهای شمالی که پیرو نظریه آزادی بردگان سیاهپوست بودند، ایجاد شد.
در سال 1861 با انتخاب شدن «آبراهام لینکن» نامزد جمهوریخواهان این حزب به قدرت رسید.
حزب جمهوریخواه در فاصله سالهای 1861 ـ 1933 به غیر از دوره های 1885 ـ 1889 و 1893 ـ 1897 و 1913 ـ 1921 بر سر کار بود.
این حزب خواستار اجرای اصلاحات اجتماعی بود.
در اواخر قرن نوزدهم حزب خواستار تقویت فدرالیسم آمریکا و برقراری تعرفه های بالا بود.
پس از پایان جنگ جهانی اول، با پایان گرفتن ریاست جمهوری «وودرو»، ویلسن نامزد این حزب در انتخابات پیروز گشت و اجازه نداد که آمریکا به جامعه ملل بپیوندد.
«هاردینگ»، «کولیج» و «هوور» سه رئیس جمهور بعدی این دوره بودند.
در انتخابات 1932 فرانکلین روزولت نامزد حزب دموکرات به ریاست جمهوری رسید و حزب دموکرات بیست سال قدرت را در دست داشت.
در سال 1951 آیزنهاور از حزب جمهوریخواه رئیس جمهور شد.
در انتخابات 1960 نیز کندی از حزب دموکرات انتخاب شد.
در انتخابات 1964 «گولدواتر» نامزد حزب جمهوریخواه از جانسون نامزد حزب دموکرات شکست خورد.