ریاست ستاد ارتش
تاریخ سند: 30 خرداد 1330
ریاست ستاد ارتش
متن سند:
از : شیراز [به : ریاست ستاد ارتش]شماره : 3779 پیرو شماره 3761 ـ 30 /6 /30 معروض می دارد اطلاعات مکتسبه بعدی را بشرح زیر از لحاظ مبارک می گذراند.1ـ در شبهای 27 و 28 و 29 ماه جاری آقای سید نورالدین در مسجد وکیل به منبر رفته و در پیرو بیانات شب های قبل اظهار نمود اینکه انتشار داده اند وکلای فارس با دولت جناب آقای دکتر مصدق مخالفت و در مجلس حاضر نشده اند حقیقت ندارد و تاکنون مکررا تلگرافی مبنی بر پشتیبانی و منویات آقای کاشانی از حزب برادران1 مخابره شده و در پایان گفتند هر موقع آقای کاشانی اعلام جهاد نمود شخصا کفن پوشیده و برای جهاد حاضر خواهند شد.
2ـ آقای اسلامی نیز در سه شب مذکور در صحن حضرت شاه چراغ به منبر رفته و در پیرامون استثمار و استعمار صحبت و در مورد لطماتی که از این لحاظ بر پیکر اسلام و تمام شئونات ملی وارد شده بحث و در پایان گفتند همین موضوع نیز باعث عدم پیشرفت نفت و تأثیر در اجرای آن گردید و از مأمورین انتظامی هم سپاسگذاری کرده اند.
ضمنا تلگرافی که برای آقای اسلامی رسیده بود قرائت و مفاد آن این بود که چند روزی دیگر ایشان در شیراز توقف نمایند.
3ـ صبح و عصر روز جمعه 29 ماه جاری به مناسبت عید غدیر در بعضی از منازل روحانیون و اماکن متبرکه مجالس جشنی منعقد بوده است.
استحضارا معروض گردید.
27 /6 /30 ـ 3761 سرلشگر عمیدی
توضیحات سند:
1ـ یکی از ویژگی های سیاسی دهه بیست شمسی، به وجود آمدن گروها، تشکل ها و نیز احزاب محلی است، که در سایه احزاب و گروههای بزرگ و مهمی که در پایتخت فعالیت داشتند، عمل می کردند.در هر شهری که از فرهنگ سیاسی بالایی برخوردار بود، علاقمندان به مسائل سیاسی و مذهبی نزد شخصیتی مبرز و مطرح جمع می شدند و به منظور برخورد با مشکلات و مسائل مبتلا به جامعه و شهر خود، یک تشکل سیاسی را به وجود می آوردند.
از میان این گروه از تشکل های این دوره احزاب سعادت خوزستان، فناناپذیر بابل، اسلام شاهرود، ایمان کرمان، برادران شیراز و حزب اللّه شیراز را می توان نام برد.
ویژگی مشترک تشکل های فوق، علایق و تمایلات مذهبی اعضاء و رهبران آن بود.
آنها خواستار اجرای قوانین شرعی در چارچوب مقررات سیاسی مملکت بودند.
تعطیلی مراکز فساد و فحشاء، بستن مغازه های فروش مشروبات الکلی، رعایت حجاب اسلامی، برگزاری آزادانه مراسم و شعایر مذهبی و...
، مهمترین درخواست های آنها را تشکیل می داد.
آزادی های سیاسی و اجتماعی دهه بیست، فعالیت های گسترده حزب توده و نیز پدیده ای به نام احمد کسروی و نتایج آثار قلمی وی و مسائلی از این قبیل را می توان از دلایل تشکیل تشکل های یاد شده به حساب آورد.
حزب برادران شیراز به رهبری روحانی و مجتهد معروف این شهر، سیّد نورالدین شیرازی در اواخر دوره رضاشاه تشکیل شد.
این حزب در ابتدا کارکردی دینی و اجتماعی داشت و از تمام فعالیت های سیاسی دوری می جست.
اما با آغاز دوره پهلوی دوم و ایجاد شرایط و وضعیت جدید وارد عرصه سیاست گردید و به ویژه در دوره زمامداری دکتر مصدق و بسط نفوذ حزب توده، صبغه کاملاً سیاسی به خود گرفت و از مخالفین سرسخت حزب توده در شیراز به حساب می آمد.
ر.ک : احزاب سیاسی ایران (1320 ـ 1330 شمسی) ج 1، به کوشش بهروز طیرانی، سازمان اسناد ملی ایران، پژوهشکده اسناد، 1376.