موضوع: تظاهرات اخیر تهران
تاریخ سند: 28 شهریور 1357
موضوع: تظاهرات اخیر تهران
متن سند:
از: 23 ﻫ تاریخ:28 /6 /1357به: 25 ﻫ شماره: 1782 /23 ﻫ
موضوع: تظاهرات اخیر تهران
روز جمعه 17 /6 /57 1با وجود آن‌که حکومت نظامی در تهران برقرار بود معهذا عده‌ای در میدان ژاله اجتماع و شروع به تظاهرات می‌نمایند که منجر به تیراندازی از طرف سربازان گردید و در نتیجه عده‌ای از تظاهرکنندگان کشته شدند در این مورد شایع گردیده است که دولت برای انجام این عمل عده‌ای از سربازان اسرائیلی را به ایران آورده بود که در سرکوبی تظاهرکنندگان از وجودشان استفاده نماید و سربازان اسرائیلی به طرف مردم شلیک کرده‌اند
نظریه یکشنبه: شایعه مزبور در بین عده‌ای از مردم شنیده می‌شود ثاقب
نظریه سه‌شنبه: نظریه یکشنبه تأیید می‌گردد. بشیر
نظریه 23: نظریات داده شده تأیید می‌گردد ولی مأخذ صحیحی نمی‌توان برای آن قائل شد
4 /7 /2537 بایگانی شود
توضیحات سند:
1. واقعه 17 شهریور: به دنبال برگزاری نماز عید فطر به امامت شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح در تپه‌های قیطریه تهران، حدود سه میلیون نفر در خیابانها دست به راهپیمایی زدند و رهبری این تظاهرات را روحانیت تهران به عهده داشت و بسیار آرام برپا شد و مردم سربازان مستقر در مسیر راهپیمایی را غرق بوسه و گل کردند. عظمت این حرکت به حدی بود که «سولیوان» سفیر آمریکا در ایران نوشت : «راهپیمایی عید فطر، شاه را هم تکان داد». مجدداً روز پنج‌شنبه، 16 شهریور مردم تهران، علی‌رغم اطلاعیه دولت مبنی بر ممنوعیت هر نوع تظاهرات، به دعوت روحانیت مبارز تهران به خیابانها ریخته و به سمت قیطریه به میعادگاه روز فطر حرکت کردند. «سولیوان» می‌نویسد : «شاه که از سرعت سیر حوادث نگران بود، در آن روز فرماندهان نیروهای مسلح را نزد خود فراخواند و یک جلسه طولانی با آنها تشکیل داد. در پایان این جلسه تصمیم گرفته شد در تهران و چند شهر دیگر، حکومت نظامی اعلام شود و تاریخ اجرای مقررات، روز 17 شهریور تعیین گردد (مأموریت در ایران ص 114)، روز جمعه 17 شهریور که بیشتر مردم از اعلام حکومت نظامی بی‌اطلاع بودند، هزاران نفر در میدان ژاله اجتماع کردند تا تظاهرات دیگری را ترتیب دهند. آنها با مأمورانی مواجه شدند که میدان و خیابانهای اطراف را با سلاحهای خودکار در محاصره داشتند. ناگهان مأموران به سوی آنها آتش گشودند. مردم در حالی که شعار «مرگ برشاه» و «درود برخمینی» می‌دادند، در خون خویش غلتیدند، دولتیان تعداد کشته شدگان را 95 نفر و مجروحان را 250 نفر اعلام کردند. این در حالی است که هیچ‌گاه تعداد شهیدان و مجروحان میدان شهدا در جمعه خونین مشخص نگردید.ـ شرح احوال رجال، ج یک، صص 375 و 376