چگونگى بوجود آمدن وقایع 15 خرداد 42
چگونگى بوجود آمدن وقایع 15 خرداد 42
متن سند:
چگونگى بوجود آمدن وقایع 15 خرداد 42الف. علل وجهات آن.
1ـ بیانات تحریک‌آمیز عده مشخصى از وعاظ و روحانیون در طول جریان تقسیم اراضى بخصوص بعد از تصویب ملى آن که در دهه اول محرم وعظ و سخنرانى وعاظ بصورت حاد و بعضا توهین بمقدسات ملى و مقامات عالیه در آمد که طبقه عوام را بامکان هر گونه بیانات آماده نمود.
2ـ تحریک مالکین و دامن زدن بهر گونه نارضایتها بخصوص تقویت روحانیون و فراهم کردن تسهیلات-لازم مادى براى علماء و وعاظ و عوام الناس و خرابکار.
3ـ دخالت و تحریک سیاستهاى خارجى از طریق عمال پنهانى و اشکار در داخله مملکت.
4ـ عادات طبقات مرتجع بحمایت از سیاستهاى خارجى در ایام طول تاریخ تحولات اجتماعى ایران که در بعضى نقاط هر جنبش ترقیخواهانه در ایران را بر مبناى خواست یکى از سیاستهاى خارجى میدانستند.
5ـ نرمش دولت در مقابل هر گونه مقاوتهاى کوچک سران جنبشهاى بخصوص روحانیون در ایراد بتصویب نامه‌ها بخصوص مسئله انجمنهاى ایالتى و ولایتى و عقب نشینى دولت در اینمورد در مقابل وعاظ و روحانیون.
6ـ شرکت زنان در تصویب ملى و سایر مسائل اجتماعى که از نظر روحانیون مغایر دین تلقى گردید.
7ـ حمایت پنهانى عده از رجال سرشناس که مدتها با وابستگى بمقامات عالیه
عنوان و شخصیتى کسب نموده بودند در حالیکه خود از طبقه مالکین بودند.
8ـ مسئله موقوفات و عدم دسترسى روحانیون و وعاظ بمنابع مادى بیحد و حساب آن پس از تصویب ملى.
9ـ خصوصیات اخلاقى و عادات ایرانیان در تنقید از مسائل روز.
1ـ انتصابات نابجاى بعضى از اشخاصیکه از نظر اخلاقى و صحت عمل و از نقطه نظر سیاسى داراى نقاط تاریکى بودند در مشاغل حساس.
11ـ تبلیغات شدید مالکین و روحانیون در مورد مرحله دوم اجراى اصلاحات ارضى دائر بحفظ حقوق-خورده مالکین که ملازمه اجراى آن تصرفات املاک خورده مالکین و حمایت مامورین در اجراى این نظر-بعدم ثبات اصلاحات ارضى و تلقین این موضوع بعوام الناس.
12ـ درگیریهاى کوچک بدون نقشه و طرح مامورین انتظامى با وعاظ و روحانیون در هنگام تشکیل مجالس مذهبى در بعضى از نقاط دست آویز جالبى براى روحانیون فرصت طلب داشت.
13ـ اثر شایعات.
ب. از نقطه نظر نوع و کیفیت اجتماع :
1ـ در درجه اول وابستگان انجمنهاى اسلامى نهضت آزادى.
2ـ بازاریان متعصب وابسته به کمیته بازار جبهه ملى.
3ـ بازاریان متعصب مذهبى وابسته بدستجات روحانى.
4ـ کارکنان روز مزد و حقوق بگیر ماهیانه بازاریان از سنین 15 الى 35.
5 ـ عناصر طبقه سوم انقلابى وابسته به بعضى از گروههاى منحرف.
6 ـ دستجات وابسته بمیدان دارها مانند وابستگان طیب و امثالهم بمنظور حفظ خود و تاثیر بیانات مبلغین در این دستجات ساکن جنوب.
7ـ اشخاص بیکاره و گرسنه بمنظور ارضاى عقده‌هاى باطنى خود.
8 ـ وابستگان فدائیان اسلام.
9ـ بعضى از دانشجویان. طلاب انقلابى و خرابکار.
ج. از نقطه نظر تعداد
1ـ مجموع شرکت کنندگان در مراسم عزادارى ایام محرم که اکثریت آن از طبقات جنوب شهر بودند یکصد و پنجاه هزار نفر تخمین زده میشوند.
2ـ با توجه باینکه در میان مجموع مساجد و تکایا و منازل شخصى عزادارى اشخاص تعداد 3 مسجد از- نقطه نظر کثرت اجتماع و مبلغین طراز اول هدف اطلاعاتى تخمین زده شود از میان یکصد و پنجاه هزار نفر حدود پنجاه هزار نفر آن در درجه اول تحت تاثیر تلقینات روحانیون قرار داشتند.
3ـ بطور تقریب از میان پنجاه هزار نفر متعصبین ده هزار نفر در عملیات دمونستراسیون و تظاهرات عامل اصلى بوده‌اند.
د. اثر عملیات جلوگیرى مامورین انتظامى و تشکیل فرماندار نظامى از طرف دولت.
1ـ قبل از تشکیل فرماندارى نظامى عملیات خرابکارانه عناصر ماجراجو حالت فوق العاده ناراحتى در مردم بعلت عدم تأمین بوجود آمده بود.
2ـ عملیات فرماندارى نظامى و شدت عمل اولیه روحیه مخالفین را بشدت تضعیف بطوریکه در
روزهاى دوم و سوم اثر آن از نقطه نظر تامین مال و جان مردم مشهود و کلیه خیابانها و مغازه‌هاى شمالى محور سپه باز و وضع شهر بصورت عادى در آمد.
3ـ توقیف مبلغین و روحانیون طراز اول در میان طبقات تحصیل کرده بیطرف و متجددین اقلیتهاى مذهبى. دهقانان اثر سوئى نداشت.
4ـ کلیه وعاظ و مبلغین عادى که ممر اعاشه آنان منحصرا از طریق روضه خوانى تامین میگردد از این وضع عدم رضایت دارند.
5ـ کلیه صنوف و خورده کسبه از قبیل صنف خراز. صنف خواربار فروش. صنف کافه چى و غیره از عملیات ادامه تعطیل بازار و تظاهرات عدم رضایت دارند.
6ـ تقلیل اوقات عبور و مرور فرماندارى نظامى اثر نیکوئى بتامین مردم داشته است.
نتیجه.
از مجموع بررسى مطالب فوق و اطلاعات مکتسبه این نتیجه حاصل میگردد که چنانچه عناصر فرماندارى نظامى ضمن انجام عملیات تحقیقاتى دقیق و بیغرضانه درباره دستگیر شدگان و تعقیب قانونى آنان بدون مماشات از برخوردهاى کوچک و بدون مطالعه مامورین در ایجاد مزاحمت مردم خوددارى و نسبت بعموم طبقات با تامین مال و جان آنان موضوع تحبیب مردم را مورد توجه قرار داده و اداره انتشارات و رادیو از نقطه نظر تبلیغات بهره بردارى کامل نموده بیکرشته تبلیغات زنده و درست مبادرت نماید هیچگونه اتفاق سوئى در آتى رخ نخواهد داد.
اداره یکم عملیات