موضوع : افکار عمومى شهرستانها
تاریخ سند: 10 فروردین 1342
موضوع : افکار عمومى شهرستانها
متن سند:
شماره : 47 / بخش 312 تاریخ :10 /1 /42موضوع : افکار عمومى شهرستانها
سکوت دولت در مورد حوادث قم و تبریز موجب گردیده است که در اذهان عمومى بصورت بسیار بى سابقه و بزرگ جلوه کند و حتى شایع شده علاوه بر اینکه تعداد کشته شدگان از ده‌ها نفر تجاوز مینماید عده‌اى از طلاب زخمى و مجروح را نیز همینطور زنده زنده دفن نموده‌اند و علاوه میگردد که مدرسه فیضیه را از بیخ و بن خراب نموده و مامورین اعزامى از تهران و شهرهاى نزدیک قم و همچنین از اردوگاه زمستانى لشگر گارد شاهنشاهى در نزدیکى على آباد که وسیله اتومبیل‌هاى بنز شرکت واحد بقم فرستاده میشده‌اند و در میان آنها عده زیادى نیز مامورین نظامى بوده‌اند که لباس سویل پوشیده بوده‌اند کتابخانه‌ها را آتش زده و مدارس را غارت نموده و حتى بقرآن‌ها و کتب مقدسه نیز ابقا ننموده‌اند و تمام این تفاصیل مبالغه‌آمیز نتیجه سکوت دولت و ارگان‌هاى تبلیغاتى رسمى است و اعتقاد عمومى بر اینست که علت سکوت دولت وسعت و عظمت حادثه و کثرت مقتولین بوده است.
ضمنا بعد از حوادث اخیر قم چون وسیله تلگراف اخذ تماس با مراکز دینى شهرستانها مقدور نبود وسیله نامه‌هاى مخصوصى جریان واقعه و البته صورتى خیلى بزرگتر از آنچه که بوده بحوزه‌هاى مذهبى ولایات مختلف گزارش داده شده و تقاضا گردیده است که علاوه بر تعطیل مجالس درس و وعظ و تعطیل نماز جماعات بهر نحوى که مقدور باشد با اعتراض حوزه علمیه قم هماهنگى ونسبت باصطلاح
ـ بشهداء ابراز همدردى نمایند و چون وسیله مکاتبه پست بوده است لذا با قدرى تاخیر از این به بعد انعکاس حوادث قم و تبریز در سایر شهرستانها ظاهر خواهد شد. ضمنا چون دولت در اینمورد اصلاً سکوت نموده و بایننتیجه حوادث مذکور بصورت بسیار مبالغه‌آمیزى در شهرستانهاى دور دست منعکس گردیده و افکار عمومى را ناراحت و جریحه دار نموده است و علاوه بر این مراتب سکوت مقامات رسمى درباره حوادث اخیر موجب نارضایتى موافقین نیز گردیده و دولت را به پرده پوشى و استتار در برابر ملت متهم مینمایند.
ضمنا از طرف دستجات مخالف با اصلاحات اخیر در تهران و شهرستانها شایع گردیده که خوددارى اعلیحضرت همایونى از مسافرت اعلام شده قبلى بمشهد1 بعلت وخامت اوضاع آن شهرستان بوده نه بدى اوضاع جوى و براى اثبات نظریه خویش مدعى گردیده‌اند که سایر پروازهاى هوائى مطابق معمول اجراء گردیده و چنانچه اوضاع و احوال جوى2 نامساعد بود برنامه‌هاى پروازهاى معمولى نیز-میبایستى تعطیل میگردید.
در پرونده کلى روحانیون بایگانى شود.
10 /1 /42
توضیحات سند:
1ـ درباره لغو سفر محمدرضا پهلوى به مشهد در کتاب بررسى و تحلیلى از نهضت امام خمینى چنین مى‌خوانیم: «در مشهد، مردم پس از دست زدن به اعتصاب، به تظاهرات پرداخته، آذین بندیها و طاق نصرتهایى را که از طرف «ساواک» جهت استقبال از شاه تدارک دیده شده بود به آتش کشیدند که منجر به دخالت پلیس و زد و خورد با مردم گردید. این تظاهرات پر شور و عصیانبار اهالى غیور و مبارز مشهد، رژیم شاه و دستگاه جاسوسى او را سخت به وحشت افکند و موجب شد که شاه سفر خود را به مشهد با آنکه از پیش اعلام شده بود به تأخیر بیندازد و به دستگیرى و سرکوبى دامنه دارى در مشهد دست بزند. همزمان با تظاهرات انفجارآمیز مردم مشهد خبر شورش چند تن از افسران نیروى هوایى علیه رژیم شاه و سرکوبى و تیر باران آنان بر سر زبانها افتاد که خود از اوضاع نا آرام و متلاطم کشور حکایت مى‌کرد (و ممکن است علت تأخیر سفر شاه به مشهد نیز منوط به دگرگونى انقلابى در ارتش بوده باشد.) دستگاه تبلیغاتى رژیم کوشید علت تأخیر سفر شاه به مشهد را بدى هوا جا بزند! و بدینوسیله بار دیگر حقایق را از دیدگان پوشیده دارد. لیکن اینگونه دروغ‌پردازى‌ها، سست‌تر و موهن‌تر از آن بود که بتواند آنچه را در گوشه و کنار کشور جریان دارد وارونه سازد و ملت ایران را در تاریکى و بى خبرى نگهدارد».2- این در حالى است که روزنامه کیهان در مورد سفر محمدرضا به مشهد در شماره 5906، 8 فروردین 1342 بطور خلاصه در ستون-خبرهاى روز خود مى‌نویسد: «شاهنشاه فردا به مشهد میروند. بامداد فردا شاهنشاه براى زیارت آستان قدس رضوى و همچنین توزیع اسناد مالکیت با هواپیما رهسپار استان خراسان خواهند شد بقرار اطلاع در این سفر آقایان علم، نخست وزیر، دکتر خانلرى، وزیر فرهنگ، شجاع‌الدین شفا، مشاور مطبوعاتى دربار و چند تن از آجودانهاى همایونى در معیت شاهنشاه خواهند بود.» همین روزنامه در دو روز بعد خبر لغو سفر محمدرضا به مشهد را درج مى‌کند علت انجام نشدن این سفر را آب و هواى بد عنوان مى‌کند: «مسافرت شاهنشاه به مشهد به بعد موکول شد. قرار بود بامداد دیروز شاهنشاه براى مدت سه روز با هواپیما به استان خراسان مسافرت کنند ولى به علت خرابى هوا و تراکم ابر در بین تهران و مشهد و مخصوصا مشهد و بیرجند این مسافرت به بعد موکول شد. تاریخ مسافرت شاهنشاه به استان خراسان بعدا اعلام خواهد شد».