ماشاءاله شرف الواعظین که از وعاظ اصفهان است
تاریخ سند: 7 فروردین 1344
ماشاءاله شرف الواعظین که از وعاظ اصفهان است
متن سند:
تهران ساواک تاریخ:7 /1 /44اداره کل سوم 321 شماره: 102
عطف به 6868 ـ 4 /1 و 6875 ـ 5 /1
به استحضار مى‌رساند روز 1 /1 ماشاءاله شرف الواعظین که از وعاظ اصفهان است براى دیدن شیخ حسین خادمى در حضور جواد و مصطفى ابطحى و چند نفر دیگر از مریدان بازارى خود مى‌گویند طبق تلگرافى که میلانى کرده است ما امسال عید نداریم شماها هم بایستى به مردم این موضوع را بگویید وى ضمن گفتن این جملات کاغذى از جیب خود در آورده و گفته‌هاى خود را به مندرجات آن استناد کرده است ولى کاغذ مزبور را باز نکرده و نخوانده است در تحقیقاتى که به عمل آمده از 20 /12 الى1 /1 تلگرافى از طرف میلانى به عنوان خادمى به اصفهان مخابره نشده است چون احتمال مى‌دهند نامه‌هاى خصوصى خادمى سانسور شود ممکن است میلانى در این مورد نامه خصوصى وسیله پیک براى خادمى فرستاده باشد. در حال حاضر در شهر اصفهان فقط دو محل روضه خوانى موجود است که تا 12 /1 ادامه دارد تا حال در هیچ یک از این دو محل مطلبى در این مورد گفته نشده است مراقبت ادامه دارد. اینکه دستور فرموده‌اید شیخ حسین خادمى به عنوان نشر اکاذیب تحت تعقیب قرار گیرد اعلام مى‌گردد موضوع تلگراف میلانى را خادمى در حضور قطب و چند نفر از افراد طرف اعتماد خود گفته است
در یکى دو ماهه اخیر خادمى سوء ظنى به قطب نموده بود ولى قطب (مأمور هدف روحانیون) طبق دستور ساواک روش خود را به نفع آنها عوض کرد از این جهت مجدداً تا اندازه اى مورد اعتماد خادمى قرار گرفته است حال اگر بخواهیم خادمى را به اتهام عنوان شده بالا تحت پیگرد قرار دهیم مأمور ما که با زحمت آن را در هدف رسوخ داده‌ایم سوخت خواهد شد از طرفى شیخ حسین خادمى هر چند در اثر پشتیبانى که از خمینى مى‌کند طرفدارانى براى خود پیدا کرده ولى نفوذ زیادى بین روحانیون و مردم ندارد براى توسعه نفوذ خود بى میل هم نیست از طرف دولت چندى بازداشت شده سپس مردم او را جزو مخالفین دولت به حساب بیاورند.
در پایان مدیریت کل اداره سوم استحضار دارند با وجود اینکه حوزه علمى اصفهان پس از قم و مشهد مهمّ‌ترین حوزه علمى ایران است1 با روشى که بکار برده شده در این چند سال اخیر خطبه و خطائى از طرف روحانیون اصفهان دیده نشده اگر هم دیده شده باشد با سایر نقاط کشور قابل مقایسه نبوده و شخص خاطى با یک تلفن یا احضار سر جاى خودش نشسته است ساواک اصفهان اطمینان مى‌دهد تحت ارشاد اداره کل سوم در سال جارى هم موفق شود وظایف محوله در این خصوص را به نحو شایسته انجام دهد این ساواک منتظر دستور مجدد اداره کل سوم مى‌باشد.
صـدقـى
یک نسخه از این تلگراف در پرونده گزارش عملیاتى قطب گذاشته شد. 12 /10/ثنا
رمز و مخابره گردید. بسطامى
توضیحات سند:
1ـ حوزه علمیه اصفهان: در کتب تاریخ، حوزه علمیه اصفهان به خاطر مرکزیّت علمى و سابقه چهار قرن آن اهمیت ویژه‌اى را داراست. صدها نفر از فقها، محدّثین، مفسّرین، فلاسفه، عرفا و دانشمندان طى سالیان دراز بر غناى فرهنگى آن افزوده‌اند. در دو قرن اخیر بسیارى از مراجع و زعماى شیعى نظیر آیات عظام محمدحسین نائینى، سیدکاظم یزدى، صدر، میرزاى شیرازى، ابوالحسن اصفهانى، و حاج آقاحسین بروجردى و امام خمینى از تلامیذ این حوزه بوده‌اند به نحوى تحصیلات خود را در اصفهان سپرى کرده‌اند.حوزه اصفهان اگرچه از نظر اهمیّت و اعتبار، در دو قرن اخیر به پاى حوزه بزرگ نجف‌اشرف نمى‌رسیده، اما به لحاظ مرکزیّت این حوزه در ایران، مى‌توانسته در مسایل سیاسى سریعتر و فعالتر از حوزه نجف در محدوده ایران عمل نماید.
حوزه اصفهان در حرکتهاى سیاسى قرون اخیر، خصوصاً نیمه اول قرن چهاردهم هجرى که حوادث مهمى چون تحریم تنباکو، مشروطه و قیام حاج آقانوراللّه نجفى نقش محورى داشته‌است، تا آنجایى که «سرهارفوردجونس» دیپلمات کهنه‌کار انگلیسى مى‌گوید: «اگر بخواهیم در این طبقه از دستگاه حاکمه ایران نفوذ کنیم، باید مرکز دینى اصفهان را متلاشى کنیم.» در دوره حکومت رضاشاه بسیارى از مدارس علمیه به تعطیلى کشیده شد و بسیارى نیز به ویرانى دچار گردید. در سال‌هاى اخیر بسیارى از این مدارس تعمیر و رونقى دوباره یافت.
اندیشه سیاسى و تاریخ نهضت حاج آقانوراللّه اصفهانى/ موسى نجفى، ریشه‌ها و جلوه‌هاى تشیّع و حوزه علمیه اصفهان/ سیدحجت موحد ابطحى