گزارش
تاریخ سند: 8 مرداد 1351
گزارش
متن سند:
تاریخ:8 /5 /51[13]گزارش
در ساعت 1310 با مراجعه به منزل اکبر پرورش مشخص شد که نامبرده بعد از ظهر روز 7 /5 /51 از فرودگاه اصفهان به مقصد خرمشهر پرواز کرده تا از آن طریق به کویت مسافرت نماید.
بلافاصله مراتب تلفنی به عرض آقای قهرمانی رئیس بخش 354 رسید ایشان فرمودند که پس از مراجعت به ایران و حوزه استحفاظی ساواک اصفهان احضار و مفاد تلفنگرام اداره کل سوم1 در مورد وی اجرا و ضمناً توسط منابع و امکانات مشخص شود منظور از مسافرت وی چه بوده است.
موثقی
ساعت 1400
تاریخ: 8 /5 /1351
توضیحات سند:
1. اداره کل سوم یا اداره امنیت داخلى ساواک مهمترین دستگاه سرکوب بود، این اداره تقریبا 10 درصد پرسنل منظم سازمان را در اختیار داشته و به 5 بخش تقسیم مى‌شد. نخستین بخش تحقیقات و عملیات مسائل چند گروه و سازمان کلیدى مخالف را زیر نظر داشت؛ نظیر روحانیت، دانشجویان و ایرانیان خارج از کشور، جبهه ملى و احزاب مربوط به آن و گروههاى کمونیست. بیشترین بار سرکوب بر عهده این بخش بود. بخش دوم روى افکار عمومى و نهادهاى همگانى کار مى‌کرد. شامل مطبوعات، عشایر، سازمانهاى کارگرى و دهقانى، احزاب سیاسى وابسته به دولت، مدارس و دانشگاه‌ها و دستگاه‌هاى دولتى. این بخش گرچه تا اندازه‌اى فعالیت عملیاتى داشته اما کارکرد اصلی‌اش گرد آورى اطلاعات درباره این نهادها و اعضاى آنها بود.بخش سوم، اسناد بخش امنیت داخلى را نگهدارى مى‌کرد. بخش چهارم مسئول فعالیتهاى ویژه‌اى چون سانسور، ترویج افکار، آموزش و عملیات ویژه و مسائل حقوقى از قبیل بازجویى بود. اداره امنیت داخلى با سایر ادارات ساواک با شاخه‌هاى عملیات ساواک و گاه با پلیس ژاندارمرى و واحدهایى از نیروى مسلح همکارى نزدیک داشت. بخشهاى اول و دوم آن براى گردآورى اطلاعات درباره گروه‌ها و نهادهاى مربوط به خود و عملیات علیه آنها روى همکارى با شاخه‌هاى عملیاتى ساواک و شبکه گسترده خبرچینان محلى آنها تکیه داشت. این اداره از جهت دستیابى به اطلاعات درباره دانشجویان و ایرانیان دیگرى که در خارج زندگى مى‌کردند و مراقبت از گروههاى سیاسى ایران که در خارج فعالیت مى‌کردند به اداره‌هاى عملیات و اطلاعات خارجى اتکاى فراوان داشت. به همین نحو مرکز اسناد به عنوان منبع اطلاعات درباره چهرهاى مخالف ارزش قابل توجهى داشت. اداره ضد اطلاعات، اطلاعاتى درباره تماس بین گروهاى مخالف داخلى و سازمانهاى خارجى تهیه مى‌کرد. اداره خدمات فنى- ادارى گرو مراقبتى بود که مکالمات تلفنى را کنترل مى‌کرد و نیز انواع دیگر مراقبت را براى اداره امنیت داخلى انجام مى‌داد و مأمور تدارک انواع تجهیزات پیشرفته از جمله تجهیزات ارتباطى و مراقبتى براى اداره امنیت داخلى بود. اداره امنیت داخلى ساواک با پلیس ژاندارمرى و واحدهایى از نیروى مسلح مبادله اطلاعات و عملیات مشترک داشت. برجسته‌ترین مورد این گونه همکارى کمیته مشترک ضد خرابکارى پلیس - ساواک بود که در دهه 50 براى عملیات مشترک علیه گروههاى چریکى ایران تاسیس شد.
اداره کل سوم وظایف زیر را بر عهده داشته است:
1ـ تهیه و تنظیم طرح‌هاى نیازمندی‌هاى اطلاعاتى برمبناى سیاست عالیه کشور و صدور دستورات لازم به عوامل ذینفع.
2ـ دریافت و کسب و تحصیل اخبار لازم براى حفظ امنیت کشور
3ـ پردازش اخبار مکتسبه و تهیه بررسى‌هاى اطلاعاتى
4ـ استفاده از اخبار مکتسبه براى تهیه برآورد‌هاى اطلاعاتى و تهیه بررسی‌هاى اطلاعات و ارسال آن به مراجع ذینفع
5ـ کنترل و نظارت در اجراى طرح‌هاى عملیاتى.
همچنین اداره کل سوم، وظیفه بازرسى، کشف و تحقیق نسبت به بزه‌هاى مندرج در، بند (ه) ماده 2 قانون تشکیل ساواک را بر عهده دارد که به جز موارد جاسوسى، به عملیات براندازى اطلاق مى‌گردد و شامل فعّالیت‌هاى زیر است:
الف ـ خرابکارى؛ ب ـ تظاهرات دسته جمعى به منظور برهم زدن امنیت عمومى؛ ج ـ تشکیل و فعّالیت هرگونه دستجات و احزاب سیاسى که غیرقانونى اعلام شده یا مى‌شود و نیز جمعیت هایى که مرام و رویه آنها مخالف قانون اساسى و ضدیت با سلطنت مشروطه باشد؛ د ـ تبلیغات مضره که با هدف بر هم زدن نظم و امنیت کشور صورت مى‌گیرد.
اداره کل سوم از بخشهاى زیر تشکیل شده که هر یک وظایف عمده‌اى در جهت تأمین و حفظ امنیت بر عهده داشته‌اند:
1ـ دفتر اداره کل 2ـ بخش مستقل بازجویى 3ـ اداره یکم (عملیات و بررسى) که از شش بخش تشکیل شده است: بخش 1 (احزاب و گروههاى کمونیست)؛ بخش 2 (احزاب و گروههاى افراطى سیاسى و براندازى)؛ بخش 3 (اعراب، بلوچ و هدفهاى جدید)؛ بخش 4 (اکراد)؛ بخش 5 (تحقیقات و تبلیغات ضد مارکسیسم و تبادل اطلاعات)؛ بخش 6 (اقدام).
4ـ اداره کل دوم (عملیات و بررسى) که از چهار بخش تشکیل شده است:
بخش 1(آموزش عالى و دانشگاه تهران)؛ بخش 2 (مراکز آموزشى تهران به غیر از دانشگاه تهران)؛ بخش 3(مراکز آموزش عالى شهرستانها)؛ بخش 4 (وزارت آموزش و پرورش).
5ـ اداره سوم (عملیات و بررسى) که از بخشهاى زیر تشکیل شده است:
بخش 1(آلمان فدرال و کشورهاى شرق اروپا)؛ بخش 2 (کشورهاى اسکاندیناوى و غرب اروپا)؛ بخش 3 (آمریکا و کانادا)؛ بخش 4 (آسیا، آفریقا، اقیانوسیه).
6ـ اداره چهارم (عملیات و بررسى) که از بخشهاى زیر تشکیل شده است:
بخش 1 (حزب رستاخیز و انجمنهاى منتخب ملى)؛ بخش 2 (وزارتخانه‌ها و سازمانهاى دولتى و حساس ملى)؛ بخش 3 (بخش امور کارگرىو اصناف)؛ بخش 4 (روحانیون، جوامع و اقلیتهاى مذهبى)؛ بخش 5 (امور کشاورزى، دامپرورى و عشایر)؛ بخش 6 (مطبوعات و تبلیغات)؛ بخش 7 (نارضایتى‌هاى عمومى و مسائل اجتماعى و اقتصادى).
7ـ اداره پنجم (پشتیبانى عملیات) متشکل از: بخش 1 (دکترین و آموزش)؛ بخش 2 (سانسور)؛ بخش 3 (پشتیبانى فنى)؛ بخش 4 (بازرسى)؛ بخش 5 (پشتیبانى و آمادگى).
8ـ اداره ششم (بایگانى) که بخشهاى زیر را شامل مى‌شود:
بخش 1 (فیش و تشکیل پرونده)؛ بخش 2 (بایگانى)؛ بخش 3 (بررسى و تطبیق مشخصات)؛ بخش 4 (تصفیه پرونده).
9ـ اداره هفتم (عملیات و بررسى) که متشکل از بخشهاى زیر بوده است:
بخش 1 (نیروى زمینى شاهنشاهى و سپاهیان انقلاب)؛ بخش 2 (نیروى هوایى و دریایى و اهداف وابسته)؛ بخش 3 (شهربانى، ژاندارمرى و اسلحه قاچاق)؛ بخش 4 (گارد شاهنشاهى و وزارت جنگ و دیگر اهداف نظامى).
ر.ک: ساواک و نقش آن در تحولات داخلى رژیم شاه / تقى نجارى راد / ص 55 تا 57.
ر.ک: ظهور و سقوط سلطنت پهلوى محمدحسین فردوست ص 465ـ462