تاریخ سند: 3 آذر 1332
متن خبر
متن سند:
شماره: ر – ۱۸ تاریخ: 3 /9 /32
متن خبر
جلسه فرقه عنکبوت سرخ در چهارراه عباسی کوچه غلام‌رضا منزل رحیم محمد تاج در روز 29 /8 /32 در ساعت ۷ تشکیل شده بود در این جلسه تقی مرادی اظهار نمود که از طرف سفارت شوروی دستور داده شده که فرقه عنکبوت بایستی در انقلاب حزب توده شرکت نماید زیرا مرام فرقه عنکبوت و حزب توده فرقی ندارند و در روز انقلاب اعلامیه حزب توده و هم باید اعلامیه فرقه عنکبوت پخش گردد و افراد فرقه عنکبوت هم از افراد حزب توده هستند چون این عده برای انقلاب تعیین شده‌اند برای این است که از حزب توده جدا شده‌اند و باید انقلاب کمونیستی در ایران تشکیل بدهند. ممکن است حزب توده را دولت از بین ببرد ولی این حزب را نمی‌تواند از بین ببرد برای این که وابسته بفرقه آذربایجان1 و سفارت شوروی است و باید این فرقه تا سال ۱۹۵۵ با انقلاب خود خاتمه دهد و استقلال را بدست بگیرد و در موقع انقلاب از طرف دولت شوروی بما کمک داده می‌شود و از اول سال ۱۹۵۴ شروع بپخش اعلامیه خواهد شد در کمینفرم حزب فرقه عنکبوت را بنام (پااوک) کمونیست ایران می‌شناسند ولی حزب توده را یک تشکیلات پارلمانی. شخصی بنام نصرت تیموری که منزل او واقع است در دروازه‌غار کوچه رازی ضمن تشکیل جلسه حزب توده اظهار می‌نموده که در ۲۱ آبانماه چون فقط بازاری‌ها تظاهرات می‌کردند و حزب توده شرکت نداشت ولی این دفعه تمام احزاب و بازاری‌ها و قشقائی‌ها تصمیم گرفته‌اند که عوض تظاهرات قیام و انقلاب حقیقی نمایند.
توضیحات سند:
1-فرقه دمکرات آذربایجان موقعیت استراتژیکی ایران به عنوان شریان حیاتی منطقه و «پل پیروزی» در جنگ جهانی دوم، نزد شوروی‌ها زمانی اهمیت می‌یابد که ارتش سرخ ثمره شیرین آن را عملا در بخشی از خاک ایران تجربه کرده بود. از این رو الحاق بخش شمالی ایران به آذربایجان شوروی در دستور کار «باقروف» قرار می‌گیرد. طرح «شرکت مختلط نفت شوروی» در مجلس شورای ملی سناریوی از پیش ساخته‌ای بود که امکان عملی شدن آن نه تنها برای دولت ایران محال بود، بلکه این مسئله برای شوروی‌ها به روشنی از پیش معلوم بود. خوب، چه می‌توان کرد؟ باید زمینه را فراهم ساخت! هر چه باشد شوروی در ایران تعهداتی دارد. ایران نه تنها کشور دوست و همسایه است، بلکه تمام شیره حیاتی خود را برای کمک به شوروی در جنگ جهانی دوم نثار نموده است. پس باید از راهی دیگر بر سر سفره نشست و نمکدان را نشکست؛ در نتیجه طرح و اجرای نقشه بدین شکل بود که ابتدا می‌بایست نهضتی ملی در آذربایجان تحقق پذیرد و بدین ترتیب قدرتی در شمال ایران پدید آید که بتواند «تهران» را تحت تأثیر ونفوذ خود قرار دهد. از این رو برای رهبری نهضت، باید چهره‌ای آشنا و عنصری کار کشته و حرفه‌ای نامزد شود؛ با چنین طرح و برنامه‌ای بود که «پیشه وری» مأموریت می‌یابد تا فرقه دموکرات را در آذربایجان سازماندهی کند. برای اجرای این برنامه، مستعد ترین عامل از میان کمونیستها کسی جز «سید جعفر پیشه وری» شناخته شده قدیمی بود که برای نخستین بار در باکو جلب افکار کمونیستی و انقلاب بلشویکی می‌شود و در سال ۱۹۱۸ شمسی، پس از برگزاری اولین کنگره «حزب کمونیست ایران» در بندر انزلی، به عنوان عضو کمیته مرکزی و یکی از چهار سخنگو و رهبر اصلی حزب انتخاب می‌شود. پیشه وری در سال ۱۳۰۴ رابط «حزب کمونیست ایران» و کمینترن بود و در سال ۱۳۰۶ در کنگره دوم حزب کمونیست، معروف به کنگره ارومیه که در شهر «رستوف» برگزار شده بود مجدداً به عنوان دبیر کمیته مرکزی و مسئول تشکیلات حزب در تهران انتخاب می‌شود. پیشه‌وری در مهر ماه ۱۳۲۰ در اجلاسیه هیئت مؤسسان حزب توده شرکت می‌کند و جزو رهبران اولیه حزب انتخاب می‌شود و به اتفاق «ایرج اسکندری» اولین مرامنامه حزب را تنظیم می‌کند ولی طولی نمی‌کشد که به علت اختلافات درون تشکیلاتی از حزب کناره گیری می‌کند. پیشه‌وری در خرداد ماه ۱۳۲۲ روزنامه « آژیر» را در تهران انتشار می‌دهد. بدنبال توقیف روزنامه «آژیر» در مرداد ماه ۱۳۲۴ پیشه‌وری به آذربایجان می‌رود و یک ماه بعد در شهریور ماه ۱۳۲۴ «فرقه دمکرات آذربایجان» را تأسیس می‌کند و در آذرماه همان سال با حمایت «ارتش سرخ» و گروه «فدائیان فرقه» تحت فرماندهی «دانشیان» و افسران متواری حزب توده حکومت خود مختار فرقه را در سرتاسر آذربایجان اعلام می‌کند. پس از روی کار آمدن دولت «قوام» و خروج قوای نظامی شوروی از مناطق اشغالی، فرقه دمکرات در مقابل قوای نظامی دولت تاب مقاومت نیاورد و در آذر ماه ۱۳۲۵ «فرقه دمکرات» در داخل کشور به کلی متلاشی و سران فرقه به آذربایجان شوروی می‌گریزند.
منبع:
کتاب
عنکبوت سرخ (چپ در ایران به روایت اسناد ساواک) صفحه 7
