خلاصه اطلاعاتی شماره 79
تاریخ سند: 5 آذر 1357
خلاصه اطلاعاتی شماره 79
متن سند:
خلاصه اطلاعاتی شماره 79مدت دوره از ساعت 0600 . 4 /9 /57 الی 0600 . 5 /9 /57
دستور انهدام . پس از بهره‌برداری معدوم شود.
1. فعالیت روحانیون . فرهنگیان . دانشگاهیان . پخش اوراق مضره .
الف . برابر اطلاع واصله، در ساعت 0810 . 4 /9 /57 دانشجویان دانشگاه فردوسی در روز جاری در دانشکده علوم اجتماع و از نمایشگاه عکس که در دانشکده مذکور ترتیب داده‌اند دیدن می‌نمایند. وسیله فرماندار نظامی دستورات مراقبتی لازم صادر گردید.
ب . برابر اطلاع واصله، در ساعت 0845. 4 /9 /57 آیات شیرازی و قمی فتوا داده‌اند در مورخه 5 /9 /57 نانوائی و قصابی و مغازه‌داران تعطیل نمایند. در این مورد پیش‌بینی‌های لازم به عمل آورده شد.
پ . برابر اطلاع واصله، مورخه 4 /9 /57 تعدادی از اساتید دانشگاه فردوسی جهت استقبال از کارمندان اداره مخابرات مشهد که در منزل مرعشی متحصن گردیده بودند قصد داشتند به محل مذکور بروند. در این مورد به بخش مربوطه دستورات مراقبتی صادر گردید.
پ . برابر اطلاع واصله، مورخه 4 /9 /57 از طرف خمینی اعلامیه‌ای صادر مبنی بر اینکه در ماه محرم مردم هرگونه مجلسی که می‌خواهند تشکیل دهند و از کسی مثل شهربانی و غیره کسب تکلیف ننمایند.1 در این مورد به شهربانی استان خراسان اعلام گردید.
ت . برابر اطلاع واصله، 4 /9 /57 متن تلگرام2 گلپایگانی3 برای ارتشبد ازهاری روی دیوارهای شهر نصب و در آن تنفر شدید روحانیت و ملت ایران را از حکومت و دولت وقت اعلام و از نخست‌وزیر خواسته شده است که از خدا بترسد و از راه باطل برگردد. در این مورد به کلیه بخشها دستورات لازم جهت پاکسازی اینگونه اعلامیه‌ها صادر گردید.
ج . برابر اطلاع واصله، در مورخه 4 /9 /57 تعدادی از کارکنان شرکت مخابرات و تعدادی طلبه با در دست داشتن پلاکت‌هایی در کوچه تلفنخانه اجتماع کرده بودند. به بخش مربوطه دستورات مراقبتی صادرگردید.
چ . برابر اطلاع واصله، در مورخه 4 /9 /57 روی سر درب مدرسه نواب و سرتاسر خیابان تهران و منزل شیرازی پرچم‌های مشکی نصب و در نظر دارند که این اقدام را در سطح شهر توسعه دهند. در این مورد به کلیه بخشها دستورات لازم جهت برداشتن پرچم‌های سیاه صادر گردید.
2. متفرقه .
الف . برابر اطلاع واصله، پروازهای مورخه 4 و 5 و 6 /9 /57 مختص حاجیان مقیم مشهد و استان سیستان و بلوچستان می‌باشد که احتمال دارد عناصر فرصت‌‌طلب دست به اعمال خرابکارانه بزنند. در این مورد به شهربانی استان خراسان جهت مراقبت اعلام گردید.
ب . برابر اطلاع واصله، مورخه 4 /9 /57 اعلامیه‌ای از طرف خمینی منتشر که قسمتی از متن آن چنین است (همه آماده شوند تا در ماه محرم که قیام حسینی است این حکومت ... سرنگون و حکومت اسلامی جایگزین گردد). ضمناً اضافه شده که کلیه وزراء، صاحب منصبان، مأمورین ساواک و پلیس مخفی‌ها را شناسائی تا نسبت به ترور آنها اقدام شود.
پ . برابر اطلاع واصله، عده‌ای از اشخاص مخالف دولت و متعصبین مذهبی تحت رهبری شیخ امیری در نظر دارند روز 5 /9 /57 از طرقبه به مشهد آمده و در تظاهرات شرکت نمایند. در این مورد به ناحیه ژاندارمری خراسان از نظر جلوگیری آنان اعلام گردید.
ت . برابر اطلاع واصله، در ساعت 1245 روز 4 /9 /57 در مورد برانگیختن مردم و تحریک نمودن آنان به منظور شرکت در تظاهرات، مسببین آنان گردانندگان روزنامه آفتاب شرق می‌باشند. در این مورد به بخش مربوطه دستورات لازم صادر گردید.
ث . برابر اطلاع واصله، در ساعت 1445 روز 4 /9 /57 شخصی همراه پسر بچه‌ای 12 ساله در خیابان‌های محمدرضا شاه به درب منازل مراجعه و اظهار داشته من از طرف آیت‌الله شریعتمداری پول جمع می‌کنم و هر چقدر برای شما مقدور است کمک کنید. دستور دستگیری نامبرده به بخش مربوطه صادر گردید.
ج . برابر اطلاع واصله، کلیه کارمندان و کارکنان دادگستری خراسان قصد دارند از ساعت 0830 . 5 /9 /57 دست از کار کشیده و در دادگستری اجتماع سپس به طور دسته جمعی به منزل شیرازی و قمی رفته و ضمن اعلام همبستگی خود مبادرت به راهپیمائی نمایند. ضمناً دو نفر از کارمندان به نام طاهر انارکی کارمند حسابداری و کاشانی منشی دادگاه لیست اسامی کارمندان را تهیه و از کلیه آنان امضاء گرفته که حتماً در این برنامه شرکت نمایند. صورت اسامی محرکین به شرح زیر می‌باشد.
1. انصاری‌پور رئیس کارگزینی دادگستری
2. مصباح مدیر دفتر شعبه 5
3. فریدون ساعی ثبات دفتر شعبه 5
4. موسی آقاخانی بایگان
5. غلامرضا معصومی شاهی مسئول دایره ابلاغ
6. محسن طهامی منشی دفتر دادسرا
7. کیاسی منشی شعبه 4
8. اسدپور تهرانی منشی بهمنش
9. مجید قدیری مدیر دفتر شعبه 5
10. موسوی بزاز مدیر دفتر دادگاه شهرستان
11. طاهر انارکی کارمند حسابداری
12. ابراری کارمند حسابداری
13. هوشنگ قوامی مدیر دفتر شعبه 7 دادگاه شهرستان
در این مورد دستورات مراقبتی به کلیه بخشها صادر گردید.
چ . برابر اطلاع واصله، مورخه 4 /9 /57 مسئولین پمپ بنزین جاده سرخس با توجه به اینکه مجاز نیستند بنزین به صورت بشکه و گالن در اختیار مردم بگذارند و معهذا مبادرت به این عمل نموده و حتی از بعضی‌ها پولی در این مورد مطالبه نکرده و مجانی در اختیار آنها می‌گذارند تا روز 5 /9 /57 در تظاهرات آتش‌سوزی به وجود بیاورند. در این مورد به بخش مربوط دستورات لازم صادر گردید.
خ . برابر اطلاع واصله، در مورخه 4 /9 /57 داخل کوچه عسکریه کوچه دست راست منزل حاجی یزدی‌زاده به احتمال بسیار قوی مقداری زیاد اسلحه و مهمات نگهداری می‌شود. به بخش مربوطه دستور داده شد که محل مذکور را جستجو در صورت صحت برابر مقررات رفتار نمایند.
3. نتیجه .
با تلاش پیگیر و شبانه‌روزی مأموران این فرمانداری نظامی هیچگونه اتفاق مهمی رخ نداده است.
فرماندار نظامی مشهد و حومه . سرتیپ جعفری
گیرندگان .
1. تیمسار ف . ن . ز . ش جهت استحضار
2. تیمسار ف ناحیه ژاندارمری استان خراسان
3. تیمسار ریاست شهربانی استان خراسان
4. تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت خراسان
5. تیمسار ف تأمین شهر مشهد (تی 3)
6. ر . ر 2. ل . 77
7. ر . ر . 3. فرماندار نظامی
8. ف ضا وا به ف ن مشهد و حومه
9. ف گروه اطلاعات نظامی وابسته به لشگر 77
توضیحات سند:
1. در بخشی از این اعلامیه که دارای تاریخ 1 آذر 1357ش، برابر با 21 ذى الحجه 1398ق می‌باشد، آمده است:«اکنون که ماه محرّم چون شمشیر الهى در دست سربازان اسلام و روحانیون معظم و خطباى محترم و شیعیان عالی مقام سید الشهداء (علیه الصلاه و السلام) است، باید حد اعلاى استفاده از آن را بنمایند، و با اتکا به قدرت الهى، ریشه‌هاى باقیمانده این درخت ستمکارى و خیانت را قطع نمایند؛ که ماه محرّم، ماه شکست قدرت‌هاى یزیدى و حیله‌هاى شیطانى است. مجالس بزرگداشت سید مظلومان و سرور آزادگان، که مجالس غلبه سپاه عقل بر جهل و عدل بر ظلم و امانت بر خیانت و حکومت اسلامى بر حکومت طاغوت است، هر چه باشکوه تر و فشرده تر بر پا شود، و بیرق هاى خونین عاشورا به علامت حلول روز انتقام مظلوم از ظالم، هر چه بیشتر افراشته شود.
خطباى محترم و گویندگان عزیز، بیش از پیش به تکلیف الهى خود که افشاگرى جرایم رژیم است، عمل فرمایند و خود را در پیشگاه خداوند تعالى و ولى‌عصر (عجل‌الله تعالى فرجه الشریف) سرافراز و رو سفید نمایند. طلاب و فضلاى حوزه‌هاى علمیه که در این ایام براى روشنگرى به قرا و قصبات مى‌روند، لازم است دهقانان محروم و محترم را از فجایع شاه و کشتار مردم بى‌دفاع، آگاه گردانند و به آنان تذکر دهند که بر خلاف تبلیغات مسموم شاه و بستگانش، دولت اسلامى، طرفدار سرمایه‌دارها و مالکین بزرگ نمى‌باشد؛ این حرف‌هاى بى‌معنى براى انحراف از راه حق است. مطمئن باشند که اسلام طرفدار ضعفا و دهقانان و مستمندان است؛ این شاه است که به طرفدارى از امریکا، کشاورزى را به تباهى کشانده است، این شاه است که به طرفدارى از سرمایه‌دارها، ذخایر ملت ضعیف را به نفع آنان از بین برده است. شما آنان را مطمئن کنید که در دولت حق، از شما به بهترین وجه حمایت خواهد شد.
جوانان عزیز حوزه‌هاى علمیه و دانشگاه‌ها و مدارس و دانشسراها و نویسندگان محترم مطبوعات و کارگران و کشاورزان محروم و بازاریان و اصناف مبارز و آگاه و کارمندان محترم و سایر اقشار، از ایلات و عشایر غیور گرفته تا چادرنشینان و زاغه مسکنان محروم، همه و همه، هم صدا و پشت بر پشت هم به سوى هدف مقدس اسلام، یعنى برچیده شدن سلسله ستمگر پهلوى و هدم نظام منحط شاهنشاهى و برقرارى جمهورى اسلامى مبتنى بر احکام مترقى اسلام، به پیش! که پیروزى از آنِ ملتِ بپاخاسته است.
لازم به تذکر نیست که اقامه مجالس سوگوارى باید مستقل بوده و منوط به اجازه شهربانى یا سازمان خرابکار به اصطلاح امنیت نباشد. شما ملت عزیز، مجالس را بدون مراجعه به مقامات بر پا نمایید، و در صورت جلوگیرى در میادین و خیابان‌ها و کوچه‌ها اجتماع کنید و مصایب اسلام و مسلمین و خیانتهاى رژیم شاه را بر ملا نمایید.» صحیفه امام . ج 5. ص 75
2. آیت‌الله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی(ره) در تاریخ «17 ذی‌الحجه 98 – 27 /8 /1357» تلگرافی خطاب به غلامرضا ازهاری صادر نمود که در بخش از آن آمده است: «بر حسب وظیفه شرعی و مسئولیت مهمی که بر عهده دارم لازم دانستم به جنابعالی و تمام درجه داران و افسران و افراد ارتش تذکر دهم، باشد که این تذکرات باعث تنبه فکر صحیح و اتخاذ ترتیب مشروع و منطقی گردد ... آقای ازهای سلب آزادی‌های فردی و اجتماعی و ایجاد اختناق و سانسور و کشتار و اتلاف نفوس، نه شما را بر ابقاء حکومت استبدادی توفیق می‌دهد و نه این ملت ستمدیده را آرام و نه مقام روحانیت را از انجام وظیفه شرعیه باز می‌دارد... به اظهار پشتیبانی بعضی اجانب که می‌خواهند شما را هرچه بیشتر به دشمنی با ملت برانگیزند تا مطیع فرمانشان باشید و غیر از آنها پناهگاه و پشتیبانی نداشته باشید، مغرو نشوید و شخص پرستی را بر مصالح مملکت ترجیح ندهید ... » آیت‌الله‌العظمی حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک . ج 3. ص 778
3. آیت‌الله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی فرزند سیدمحمد باقر در سال 1275 ﻫ ش در روستای گوگد در شش کیلومتری گلپایگان دیده به جهان گشود. تحصیلات مقدماتی را نزد پدر، آیت‌الله ملاتقی گوگدی، آقا ضیاءالدین اراکی و آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی گذرانید. پس از تأسیس حوزه علمیه قم، به دعوت آیت‌الله العظمی حائری یزدی به قم رفت و مدارج عالی علوم حوزوی را در این شهر کسب نمود. تبحر ایشان در علم فقه موجب شد که هفتاد سال مدرس این علم در حوزه علمیه قم باشد. وی همچنین از مهاجرت علماء و زعمای حوزه علمیه نجف به قم در سال 1302 کمال بهره را برد و برای مدتی هر چند کوتاه از محضر درس برخی از آنان همچون آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، آیت‌الله میرزامحمدحسین نائینی و میرزا محمدحسین غروی اصفهانی بهره‌مند گردید. با درگذشت آیت‌الله حائری، آقای گلپایگانی مسئولیت‌های سنگین‌تری را متقبل شد و به تدریس دروس خارج فقه و اصول همت گماشت و تا پیش از ارتحال، همواره کلاس درس خارج معظم‌له در مسجد اعظم قم، یکی از بزرگترین مکاتب تدریس علوم دینی بود. در پی درگذشت آیت‌الله سیدحسین بروجردی نیز بخش اعظم وظائف آن عالم ربانی در اداره حوزه علمیه قم به ایشان واگذار شد. با شروع نهضت اسلامی مردم ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) ایشان همواره حامی نهضت و پشتیبان امام بود. بیشتر اعلامیه‌های مراجع در مسیر مبارزه با رژیم شاه را امضا می‌کرد و در جلساتی که علمای قم در اوایل نهضت تشکیل می‌دادند، شرکت می‌نمود. همگام با امام و دیگر مراجع، عید 1342 را به دلیل اصرار رژیم بر اجرای لوایح ششگانه (انقلاب سفید) تحریم و بعد از تبعید امام به ترکیه (1343) از این اقدام رژیم به شدت ابراز ناخشنودی کرد. واکنش‌های سیاسی حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی نسبت به مسائل روز ایران و جهان اسلام، رژیم پهلوی را همواره وادار می‌کرد که از موضع‌گیری‌های ایشان بیمناک باشد. مراسم نیایشی که ایشان در سال 1352 برای پیروزی مسلمانان در جنگ با اسرائیل برپا کرد، در آن زمان واکنش قابل توجهی به همراه داشت. اعلامیه‌هایی که علیه رژیم شاه در مناسبت‌های مختلف به ویژه در سال‌های 56 و 57 از سوی ایشان صادر می‌شد، تنور مبارزه مردم را علیه رژیم شاه گرم نگاه می‌داشت. در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی در زمستان 1357 ایشان با انتشار اعلامیه‌هایی از ارتش خواست که به ملت بپیوندد و اعلام کرد: «هر کس مردم را به گلوله ببندد، قرآن را به گلوله بسته است.» پس از پیروزی انقلاب اسلامی در مقاطع حساس شاهد حمایت ایشان از نظام اسلامی و جمهوری اسلامی بوده‌ایم. در طول جنگ تحمیلی نیز همواره مشوق رزمندگان اسلام بود و بارها نمایندگان ایشان برای تقویت روحیه رزمندگان به جبهه رفتند. در تمام انتخابات در صحنه بود و مردم را تشویق و ترغیب به رأی دادن می‌کرد. ایشان علاوه بر انجام اقدامات خیریه از قبیل احداث مدارس، بیمارستانها و سایر خدمات عام‌المنفعه، چندین اثر تألیفی از خود به یادگار گذاشته‌اند که از آن جمله است: حاشیه بر عروۀ‌الوثقی، حاشیه بر رسائل، مناسک حج، تألیفی در فقه و کتابی در اصول. حضرت آیت‌الله العظمی گلپایگانی در 19 آذر 1372 به ملکوت اعلی پیوست و پس از تشییع پرشکوه در تهران و قم، در جوار حضرت معصومه (سلام‌الله علیه) به خاک سپرده شد.
ر. ک: حضرت آیت‌الله العظمی حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی، به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی