جناب آقای اردشیر زاهدی1 سفیر محترم شاهنشاهی ایران. لندن
تاریخ سند: 21 تیر 1345
جناب آقای اردشیر زاهدی1 سفیر محترم شاهنشاهی ایران. لندن
متن سند:
شماره: 2007تاریخ: 21 /4 /45
جناب آقای اردشیر زاهدی1 سفیر محترم شاهنشاهی ایران. لندن
عطف به مرقومه شماره 1402 مورخ 14 /4 /45 به استحضار می‌رساند.
اطلاعات و عکس و فیلم‌های ارسالی مربوط به مراسم تاجگذاری در انگلستان به پیشگاه مبارک علیاحضرت فرح پهلوی شهبانو ایران تقدیم شد. ضمن ابراز مسرت از اطلاعات بسیار جامعی که تهیه و ارسال فرموده اید مقرر فرمودند مراتب خرسندی و رضامندی خاطر مبارکشان به اطلاع جنابعالی برسد.
پیشکار علیاحضرت فرح
پهلوی شهبانوی ایران
فضل‌الله نبیل
کلیه پرونده و فیلم و عکس‌های ارسالی از سفارتخانه‌ها به پیشگاه مبارک علیاحضرت شهبانوی ایران تقدیم شده است.
توضیحات سند:
_1ـ اردشیر زاهدی فرزند فضل‌الله در سال1307 درتهران به دنیا آمد، او پس از طی تحصیلات ابتدایی در تهران و اصفهان، تحصیلات متوسطه رادر سال1325 در دبیرستان اسلامیه بیروت به پایان برد و راهی آمریکا شد. وی در سال1328 گواهینامه کشاورزی را از کالج کشاورزی ایالت «یوتا»آمریکا دریافت داشت. مدرک تحصیلی اردشیر توسط وزارت فرهنگ وقت به عنوان «معادل لیسانس» ارزیابی شده است. اردشیر احتمالاً از سال‌های تحصیل در بیروت با کرمیت روزولت آشنایی یافت و با سرویس اطلاعاتی نوپای آمریکا در ارتباط قرار گرفت. در بازگشت به ایران دارای روابط دوستانه با آمریکاییان مقیم تهران بود. او در اردیبهشت 1331 به همراه مرتضی امیر ارجمند (کارشناس ساختمان‌های روستایی) به استخدام وزارت کشاورزی درآمد و در پست معاونت و خزانه داری «کمیسیون مشترک ایران و آمریکا برای بهبود امور روستایی» (اصل4 ترومن) قرار گرفت. اسناد موجود از روابط بسیار نزدیک اردشیر زاهدی با ویلیام وارن رئیس«اصل4 ترومن» خبر می‌دهد. طبق این اسناد، اردشیر زاهدی ظاهراً در اسفند 1331 از طرف وزارت کشاورزی به مدت یک سال برای آموزش به آمریکا اعزام شد. خاطرات کرمیت روزولت حضور فعال اردشیرزاهدی را، با نام مستعار«مصطفی» و «ویسی» درجریان عملیات کودتا در تهران نشان می‌دهد و مشخص می‌سازد که مأموریت آمریکایی زاهدی پوششی برای استتار حضور وی در تهران و مشارکت در عملیات «سیا» بوده است. اردشیر زاهدی به خاطر نقش فعال در کودتا به دریافت نشان درجه یک رستاخیز نایل شد و در 3 آبان 1332 آجودان کشوری شاه گردید.
اردشیر در آبان 1336 با شهنازپهلوی ازدواج کرد. این ازدواج در سال 1343 به متارکه انجامید و حاصل آن یک دختر بنام مهناز بود. پس از این طلاق مدت‌ها شایعاتی پیرامون ازدواج شهناز با برادر شاه مراکش و سپس با پسر محمود زنگنه مطرح بود تا بالاخره وی با خسرو جهانبانی، از اعضای خانواده درباری جهانبانی‌ها، ازدواج کرد. محمدرضا پهلوی در سال1338 اردشیر زاهدی را به عنوان نماینده خود برای تماس با دانشجویان ایرانی در اروپااعزام داشت. مدت کوتاهی بعد در اسفند 1338 اردشیر زاهدی سفیر شاه در واشنگتن شد. دراین زمان اردشیر می‌کوشید تا با دانشجویان ناراضی ایران درآمریکا ارتباط برقرار کند. دردولت اسدالله علم، اردشیرزاهدی در شهریور 1341 به عنوان سفیرکبیر ایران عازم لندن شد و تا آذر 1345 در این سمت بود. وی در بهمن ماه1345 در دولت امیرعباس هویدا وزیر امورخارجه گردید. اسناد ساواک نشان می‌دهد که در سال‌های 1346 ـ 1348 اردشیر زاهدی به شدت درتلاش برای احراز پست نخست وزیری بوده است. اردشیر زاهدی نه تنها به صدارت نرسید، بلکه تحرّکات جاه طلبانه او به برکناری وی از وزارت خارجه در شهریور1350 انجامید. در اسفند ماه1351 محمدرضا پهلوی داماد سابق خود را به سفارت در واشنگتن اعزام داشت تا به عیاشی‌های ش ادامه دهد و جوّ داخلی دربار را آشفته نسازد. اردشیر زاهدی تا زمان دولت شاهپور بختیار سفیر ایران درآمریکا بود و در دی ماه 1357از این سمت برکنار شد. اردشیر زاهدی یکی از هرزه‌ترین عناصر سیاسی و دولتمردان رژیم محمدرضا پهلوی بود و به این صفت نه تنها در میان خواص ، بلکه در سطح جامعه نیز شهرت کافی داشت ودر مدت اقامتش در لندن و امریکا مطبوعات آنجا بارها و بارها تصاویر و گزارش‌هایی از ریخت و پاش‌ها و مفاسد اخلاقی وی درج نمودند.
فساد اخلاقی اردشیر زاهدی ومراودت نامشروع وی با زنان و عدم تقید وی به ارزش‌های خانوادگی و مصرف هروئین زمینه ساز اختلاف او با شهناز پهلوی شد و سرانجام به متارکه و طلاق در سال1343 انجامید. اردشیر زاهدی نقش عمده‌ای در خریدهای نظامی ایران از امریکا ایفا کرد و مهره دست بسته و تحت سیطره و نفوذ کامل آمریکایی‌ها بود. وی تا بهمن ماه 1357 و پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان سفیر ایران در امریکا مشغول به کار بود. اردشیر زاهدی به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ص11 ـ 14.
(ر. ک: ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ج 2، ص 258 ـ 262؛ طلوعی، محمود، بازیگران عصرپهلوی، ج 1 و 2، ص 412، 416، 518، 661، 939؛ نوری، محمدعلی، قلم و سیاست ازکودتای 28 مرداد تا ترور منصور، ص 117، 159، 255 ـ 628؛ دلدم اسکندر، زندگی و خاطرات امیرعباس هویدا، ص 107، 117، 122، 155، 307 ـ 349)