موضوع: کمک کمونیست‌ها به ایران
تاریخ سند: 21 مرداد 1341
موضوع: کمک کمونیست‌ها به ایران
متن سند:
تاریخ: 21 /5 /41موضوع: کمک کمونیست‌ها به ایران
به طورى که از یکى از مترجمین سفارت رومانى کسب اطلاع گردیده شوروی‌ها با دولت فعلى (جناب آقاى علم)1 همکارى بیشترى خواهند نمود. امکان دارد بلوک کمونیزم با ایران یک سلسله مبارزات سیاسى از نظر کمونیست‌ها در ایران ایجاد خواهد شد حتى شوروی‌ها حاضرند تا حد امکان به دولت ایران نزدیک شوند و کمکهاى اقتصادى بدون قید و شرط به ایران بنمایند چون معتقدند که همین کمکهاى بدون قید و شرط به ایران توجه افکار عمومى ملت ایران را به شوروی‌ها جلب خواهد کرد و در نتیجه جلب افکار عمومى یک نوع مبارزات ایدئولوژیکى بر علیه سرمایه‌داران آمریکایى و امپریالیستى ایجاد خواهد شد به ویژه اینکه دولت سابق (دکتر امینى)2 در روزهاى آخر حکومت خود صراحتاً در مصاحبات مطبوعاتى اعتراف نمود که دولت آمریکا به ما کمک نکرد و حتى روزنامه‌هاى آمریکایى به ویژه سخنگوى دولت آمریکا لینکلن وایت از آقاى امینى گله نمود که چرا چنین مسئله‌اى را در افکار عمومى ملت ایران و جهان به جا گذارده و از طرفى در اثر همین نطق آقاى دکتر امینى درباره عدم کمک مالى به ایران تبلیغات رادیویى شدید از طرف شوروی‌ها بر علیه آمریکایی‌ها شروع گردیده و نیز افراد وابسته به چپ همین مسئله را مورد بحث قرار داده و بر له شوروی‌ها و علیه آمریکایی‌ها شروع به تبلیغات نموده‌اند. خلاصه شوروی‌ها به منظور بیرون راندن سیاست سرمایه‌داران آمریکایى از سرحدات خود حاضرند هر نوع پیشنهاد کمکى که از طرف دولت ایران بشود قبول نمایند.
و اما مسئله ایجاد مبارزات سیاسى و حزبى که پس از توافق با دولت ایران شوروی‌ها در ایران شروع خواهند نمود، این مبارزه به غیر از مبارزات حزبى (حزب منحله توده) سابق خواهد بود البته روش و تاکتیک این مبارزه شوروی‌ها و عناصر طرفدار شوروی‌ها در ایران هنوز معلوم نیست.
نظریه: به مأمور نفوذى دستور داده شد ارتباط خود را با مترجم مزبور ادامه دهد و از وى اطلاعاتى کسب و گزارش نماید.
در صورت تصویب این اطلاعیه براى اداره کل دوم و اداره مستقل هشتم فرستاده شود... 331
20 /5/
ارسال شود 20 /5
توضیحات سند:
1ـ امیر اسداللّه علم، نخست وزیر و وزیر دربار و محرم اسرار محمدرضا پهلوى، فرزند ابراهیم علم، معروف به شوکت الملک، امیر قائنات بود. وى در 1298 در بیرجند متولد شد. تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در بیرجند و تهران به پایان رساند و وارد دانشکده کشاورزى کرج شد. بعد از این دانشکده، دو سالى هم در انگلستان در رشته کشاورزى مطالعه کرد. علم از دوران کودکى با محمدرضا پهلوى همبازى و دوست بود و این نزدیکى، موجب ترقى سریع وى در دوران سلطنت محمدرضا شد. اولین شغل مهم دولتى که به او ارجاع شد فرماندارى کل سیستان و بلوچستان بود. در سال 1328 در دو کابینه محمد ساعد وزیر کشور و وزیر کشاورزى شد و در کابینه على منصور هم وزیر کشاورزى بود. در ترمیم کابینه رزم آرا به وزارت راه معرفى گردید و روز قتل رزم آرا، علم او را همراهى مى‌کرد. در 1334 در کابینه حسین علاء به وزارت کشور معرفى شد و انتخابات دوره نوزدهم را انجام داد. در 1336 حزب مردم را تأسیس کرد که مى‌بایست نقش اقلیت را بازى مى‌کرد. در انتخابات دوره بیستم حزب دولتى که «ملیون» نام داشت به رهبرى اقبال و حزب اقلیت به رهبرى امیر اسداللّه علم به مبارزه پرداختند. اکثر کرسى‌هاى مجلس به دست حزب دولتى افتاد و فساد انتخابات از هر طرف ظاهر شد. در نتیجه به وکلاى مجلس دستور داده شد که از نمایندگى مستعفى شوند. به دنبال ابطال انتخابات، علم از رهبرى حزب مردم کناره‌گیرى کرد و سرانجام در تیر ماه 1341 ـ بعد از سقوط کابینه على امینى ـ به نخست وزیرى رسید.علم مأمور اجراى طرح مورد نظر آمریکائی‌ها در ایران بود که اصلاحات ارضى و اعطاى حقوق سیاسى به زنان را شامل مى‌شد. این طرح که در دى ماه سال 1341 به عنوان «اصول ششگانه انقلاب سفید» به مردم عرضه شد، روز ششم بهمن 1341 در همه‌پرسى که تا آن تاریخ در ایران سابقه نداشت به تصویب رسید. روحانیون و در رأس آنها امام خمینى(ره) با این طرح به مخالفت برخاستند و همه‌پرسى ششم بهمن را غیر قانونى اعلام کردند. بعدها در خاطرات علم و دیگران فاش شد که عامل اصلى خشونت و خونریزى‌هاى واقعه 15 خرداد، شخص علم بوده است. علم پس از بیست ماه زمامدارى و انجام انتخابات دوره بیستم مجلس شوراى ملى، جاى خود را به حسنعلى منصور داد و مدتى ریاست دانشگاه پهلوى شیراز را به عهده گرفت. در آبان ماه سال 1345 به وزارت دربار منصوب شد و تا مرداد ماه سال 1356 که به علت ابتلا به بیمارى سرطان، بیمار و بسترى شد، این سمت را حفظ کرد. وى در فروردین ماه سال 1357، هنگامى که انقلاب اسلامى هنوز در مراحل اولیه خود بود، در آمریکا درگذشت. نکته شگفت اینکه وى در وصیت‌نامه خود ـ زمانى که شاید کسى سقوط پهلوى را پیش‌بینى نمى‌کرد ـ از بازماندگانش خواسته بود که یادداشتهایش را پس از انقراض سلسله پهلوى منتشر کنند.
2ـ على امینى در سال 1284 شمسى در تهران متولد شد. و تحصیلات عالى خود را در پاریس در رشته اقتصاد با اخذ درجه دکترى در سال 1310 به پایان رساند و پس از بازگشت به ایران در وزارت دادگسترى مشغول گردید. در حکومت مصدق وزیر اقتصاد شد ولى پس از مدتى کنار گذاشته شد. پس از 28 مرداد 1332، امینى در کابینه زاهدى، به وزارت دارائى رسید. پس از برکنارى زاهدى، امینى وزیر دادگسترى در کابینه علاء شد و پس از مدتى به عنوان سفیر عازم آمریکا شد. حوادث مهم دوران زمامدارى نخست‌وزیرى امینى که از سال 1340 و پس از استعفاى شریف امامى آغاز شد، عبارت بودند از وارد کردن چند شخصیت چپ و جنجالى در کابینه‌اش، بازداشت چندین تن از سران رژیم سابق که به قساوت و بیرحمى مشهور بودند نظیر علوى مقدم ـ کیا ـ ضرغام و ... اصلاحات ارضى که به توصیه جان کندى رئیس‌جمهورى جوان و دموکرات آمریکا، انجام گرفت و برکنارى تیمور بختیار از ریاست ساواک و فرار او به اروپا نیز از حوادث مهم دوران امینى بود که نهایتاً وى پس از 14 ماه صدارت پر سر و صدا استعفا داد و جایش را به اسدالله علم داد از دلایل مهم مخالفت شوروی‌ها، نزدیکى و دوستى بیش از حد او با کندى رئیس‌جمهور آمریکا بود. وى ارتباطات نزدیکى با کندى داشت و تمام برنامه‌هاى خود را با هماهنگى و همفکرى او انجام مى‌داد. کندى که قلباً مقدارى تمایل به ایذاء شاه ایران داشت از امینى استفاده مى‌کرد و او را بطور غیرمستقیم وادار به اتخاذ سیاستهایى مى‌کرد که مورد قبول حزب دموکرات آمریکا باشد.
(رجوع شود به ناصر نجمى ـ بازیگران سیاهى عصر رضاشاهى و محمدرضاشاهى ـ انتشارات انیشتن ـ چاپ 1373 ص 84 و طلوعى همان منبع ص 430 به بعد)