نمایندگان دانشجویان مقیم انگلیس در کنگره لوزان
تاریخ سند: 7 فروردین 1342
نمایندگان دانشجویان مقیم انگلیس در کنگره لوزان
متن سند:
شماره: 13 /315 نامبردگان ذیل به عنوان نماینده از طرف دانشجویان ایرانی مقیم انگلستان در کنگره کنفدراسیون لوزان شرکت داشته اند.پرویز نیکخواه ـ در کلیه جلسات کنگره اعم از جلسات علنی یا کمیسیونها فعالیت می کرده و یکی از نمایندگان بسیار مطلع و سخنرانی مؤثر بوده است و در هر مورد می توانست اظهار نظر بنماید.
وی رهبری یک عده چهارنفری توده ای مقیم انگلستان و به عهده داشته ولی غیر توده ایها نیز او را دوست می داشتند زیرا دارای شخصیت گرم و جذابی می باشد.
نیکخواه در تهیه و تنظیم طرح مربوط به الحاق کنگره دانشجویان ایرانی به اتحادیه بین المللی دانشجویان فعالیت زیادی می نموده است.
احمد منصوری ـ نماینده.
بسیار شخص آرامی بوده و به ندرت صحبت می نموده است و در هنگام صحبت هم فقط مقررا پارلمانی را متذکر می گردیده است.
پرویز کاروندی ـ نماینده.
در جلسات عمومی به ندرت سخن می گفته لیکن در کمیسیونهای تصمیمات و قطعنامه ها فعالیت نشان می داده است.
حمید عنایت ـ اکثرا ملاحظه می شد که با نمایندگان توده ای انگلستان و آلمان مشغول صحبت می باشد لیکن طبق اظهار بعضی از نمایندگان نامبرده عضو حزب توده نمی باشد گرچه هیچ یک از افراد ضد توده ای انگلستان از موضوع مطمئن نبود همیشه در جلسات عمومی شرکت می جسته ولی صحبت نمی کرده است.
هنگامی که به نظر می رسد توده ایها کنترل جلسه را در دست خواهند گرفت گفته می شد وی تعهد نموده که سوسیالیست ها به نفع جبهه ملی رأی خواهند داد.
حسن رسولی ـ به سمت نایب رئیس انتخاب گردیده بود ولی در انتخاب رئیس دائمی توفیقی حاصل ننموده است.
هنگامی که ریاست جلسه را به عهده داشت بیشتر متوجه هدف بوده تا داشتن سمت ریاست جلسه و چندین دستور مهم بر علیه نمایندگان توده ای و سوسیالیست ها صادر کرده است.
در آخر جلسات کنگره بیش از پیش به طور آشکارا با اعضای جبهه ملی همکاری می نموده است.
رسولی یکی از ماجراجویان مؤمن و عضو انجمن سوسیالیست ها دانشجویان ایرانی (نیروی سوم1 معرفی شده است) ظاهرا وی میل ندارد مثل سایر رفقایش با توده ایها همکاری نماید ولی از عدم اطمینان و اعتمادی که بین فرق مختلف مقیم اروپا وجود دارد شکوه می نماید وی اظهار داشته است که یکی از علل مهم اعتماد دانشجویان اروپا از هر فرقه ای که باشند حتی توده ای ها یا دانشجویان متمایل به یکی از احزاب نسبت به دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا به واسطه اتحادی است که آنها دارند.
حمید محامدی ـ عضو انجمن دانشجویان سوسیالیست ولی مایل به همکاری با توده ایها.
وی به سمت منشی کمیسیون تصمیمات کارهای مهمی انجام داده است.
محمدعلی کاتوزیان ـ یکی از اعضای برجسته انجمن دانشجویان سوسیالیست و یکی از ناطقین سرسخت که حاضر نبوده از گفته خود عدول نماید حتی در موقعی که مطمئن بود نخواهد توانست اکثریت آراء را به دست آورد.
وی اغلب با توده ایها همصدا می شد ولی معلوم بوده است که توده ای نیست و در واقع در یکی دو موضوع مربوط به توده ایها به نفع آنها رأی داده است.
خسرو شاکری ـ تماشاچی.
از کلیه فدراسیون ها و اتحادیه های سیاسی اروپا و فعالیت هر یک از ایرانیان اطلاع کافی دارد.
شاکری بین 13 انجمن دانشجویان ایرانی مقیم انگلستان منفرد می باشد و کوشش می کند حتی المقدور با توده ایها مبارزه و آنها را دچار اشکال کند ولی یک نفر ماجراجو و سریع الانتقال و قوی است ولی فاقد تأثیر گفتار برادرش می باشد.
خونجی ـ احتمال دارد توده ای نباشد لیکن میل دارد با آنها همکاری کند.
نامبرده کوشش می نموده که عده ای از دانشجویان ایرانی مقیم انگلستان در فستیوال هلسینکی (فنلاند) شرکت جویند ولی با اتحادیه دانشجویان دانشگاه تهران اختلاف نظری پیدا نموده است.
خونجی جوانی کوتاه قد.
چاق بوده و ظاهرگیردنده ای ندارد و در بین هر گروهی باشد چندان طرف توجه نخواهد بود.
در پرونده نیکخواه بایگانی شود
توضیحات سند:
1ـ حزب نیروی سوم که بعدها طبق تصمیم کنگره منعقده در زمستان سال 1340 به جامعه سوسیالیست های نهضت ملی ایران تغییر نام پیدا کرد دارای سازمانی نسبتا متشکلتر از کلیه احزاب ملی به جز حزب توده است که در تهران و بسیاری از شهرهای مهم کشور تشکیلات دارد.در تهران تا قبل از اعلام فرمانداری نظامی حوزه های کارگری، کارمندی، دانشجویان و جلسه عمومی بحث و انتقاد حزب به طور علنی در محل نشریه علم و زندگی تشکیل می گردید.
ولی پس از اعلام فرمانداری نظامی حزب به فعالیت مخفی پرداخته است.
سازمان جامعه سوسیالیستهای نهضت ملی ایران تشکیل شده بود از یک کمیته مرکزی مرکب از 15 نفر آقایان خلیل ملکی، مهندس قندهاریان استاد هنر سرایعالی، دکتر غلامرضا وثیق، مهندس حسین ملک، رضا شایان کارمند وزارت کار، منوچهر صفا، پاکزاد، میرحسین سرشار، مساوات، آرائی نژاد، غلامرضا شانسی، ابقاء، شریعتمداری کارمند وزارت کشاورزی، عباس عاقلی زاده، دانشجوی حقوق، منوچهر رسا دانشجوی پزشکی، یک هیئت اجرائیه که عبارتند از عباس عاقلی زاده، ضیاء ابقاء، منوچهر رسا، منوچهر صفا و یکی دو نفر دیگر.
مهندس حسین ملک و خلیل ملکی در اروپا بودند و از افراد و رهبران حزب در تهران شعاعی کارمند بهداری شهرداری.
عباس عاقلی زاده، هرمز همایون پور، ضیاء ابقاء، منوچهر صفا، عاشوری فعالیت جدی داشتند و در تظاهرات و پخش تراکت و غیره شرکت می کردند.
در شهرستانها تا آنجا که اطلاع هست تبریز ـ اصفهان ـ آبادان ـ رشت ـ ساری ـ جامعه فعالیت نسبتا زیادی داشت و چند شهرستان دیگر از جمله اهواز، همدان، نقده، سولده، شیراز و غیره فعالیت حزب عادی و کمتر بود.
در تبریز زرینه باف.
در اصفهان موثق مدیرکل فرهنگ در زمان درخشش جزو رهبران و گردانندگان اصلی حزب به شمار می رفت.
تا آنجا که اطلاع هست در شهرستانها هم مثل تهران تشکیلات حزب حوزه ای بود و تعلیمات از راه بحث و انتقاد در حوزه ها صورت می گرفت.
کمیته مرکزی به ندرت تشکیل می شد و بار اصلی به دوش هیأت اجرائیه بود دستورالعمل ها در تهران تهیه و به عنوان نشریه داخلی.
بیانیه.
تفسیر مخصوص شهرستانها و غیره ارسال و در حوزه های مزبور قرائت و بررسی می شد در صورت وجود امکان بیانیه ها و نشریات در نسخ متعدد تهیه و به وسیله مسافرین ارسال و بین اعضای هر شهرستان فروخته و با رایگان توزیع می شد.
تخمین اعضاء حزب در تهران و شهرستانها مشکل است و اگر توجه کنیم که در درجه اول دانشگاه و سپس فرهنگ وزارت کشاورزی و شهرداری و تا اندازه ای هم بازار منطقه عمل حزب بوده است می توانیم احتمال بدهیم که حزب دارای حداکثر 250 عضو رسمی که آنکت (فرم) پر کرده بوده و تقریبا 450 نفر سمپات (هوادار) داشته است البته این ارزیابی مربوط به بعد از 28 مرداد 1332 است.
شخصیت حزب بستگی به شخصیت خلیل ملکی داشت و اصولاً باید گفت که استراتژی حزب داشتن افراد زیاد و یا یک تاکتیک خیلی درست حسابی نیست بلکه عامل تقویتی مهم حزب نفوذ چند تن رهبران حزب در ادارات و مؤسسات بود و بس.
جامعه سوسیالیستهای ایران تا این تاریخ هیچگاه هدف ثابت و مشخصی نداشته گواینکه از زمان دکتر امینی به بعد مهمترین تکیه کلام و استخوان بندی مذاکرات حوزه ها حمله به جبهه ملی و تخطئه سران آن و بیان اینکه دیگر سیاست آنها به پایان رسیده و اصولاً فاقد شخصیت می باشند بوده و نقل اخبار صحیح و ناصحیح عینی بر وجود اختلاف بین اعضاء شورای جبهه ملی و به اصطلاح شانتاژ نسبت به جبهه ملی از بارزترین صفات حزب نیروی سوم است به طوری که دیگر جنبه دیکته ای و فرمایشی به خود گرفته در حالی که حزب در فعالیتهای خارج از محیط خود صددرصد دنباله رو جبهه ملی است.
ولی این روزها عامل حمله به جبهه ملی در درجه دوم اهمیت قرار گرفته و عامل اول همانا حمله به دستگاه و هیأت حاکمه و به طور ضمنی شخص شاهنشاه بود.
چندی بود که مسأله ائتلاف یا اتحاد عمل با دستجات مخالف راست به ویژه روحانیون و ترجیح حکومتی از نوع سپهبد بختیار بر رژیم فعلی نقل مجلس در حوزه ها بود.
نحوه تبلیغات حزب نیروی سوم در درجه اول انتشار اعلامیه ها، بروشورها، نشریات و کتب است و در مرتبه دوم همان بحث و انتقاد در جلسات و حوزه ها نحوه های اساسی تبلیغ حزب به شمار می رود علاوه بر این عده ای از افراد سازمانی حزب در دانشگاه و بازار مأموریت دارند افراد دیگر را به دور خود جمع کرده با آنان به بحث و جدل بپردازند و مخصوصا از این قبیل پارتیزانها و افراد تعلیم دیده و مأمور در خانه رهبران جبهه ملی و محل هایی که اجتماعات سیاسی تشکیل می شد فراوان یافت می شد.
وضع مالی حزب لااقل آن طوری که ابراز می شد رضایت بخش نبود اما از طرفی در اخذ و دریافت حق عضویتها سستی و اهمال می شود در حالی که مخارج سرجای خود باقی است و کاری معطل نمی ماند.
نشریات مرتبا چاپ می شود و هزینه های تبلیغاتی و غیره هم پرداخت می گردید.
در زمان حکومت دکتر اقبال که دکتر امینی تازه شروع به مخالفت با وی کرده بود یکی از اعضاء از طرف حزب مأموریت یافت با دکتر امینی ملاقات و راجع به امکان کمک نقدی وی به انتشار مجله علم و زندگی ارگان حزب مذاکره نماید و دکتر امینی هم استقبال نمود و آن را موکول کرد به بعد از انتخابات تابستانی و پس از آن دیگر خبری نشد.
در حوزه های حزب به طور جدی از دار و دسته بختیار و فئودالها طرفداری می شد و دکتر امینی هم مورد تأیید قطعی حزب بود.
ضمنا در سال 1328 کمیته های دو و سه نفری تعیین شد که به عنوان مأمور و رابط علنی مرتبا با احزاب ملی در تماس بودند و نظریات یکدیگر را مبادله می کردند.
این حزب چندین مورد دچار انشعاب شد.
در سال های 1339 ـ 1342 در درون با مخالفت هایی روبرو شد.
(اسناد ساواک، پرونده موضوعی نیروی سوم جامعه سوسیالیستها).