موضوع: اظهارات شیخ علی دوانی در مکتب‌الرضا
تاریخ سند: 14 شهریور 1349
موضوع: اظهارات شیخ علی دوانی در مکتب‌الرضا
متن سند:
از: 316 تاریخ: 14 /6 /1349به: 20 ﻫ 3 شماره: 2786 /316
موضوع: اظهارات شیخ علی دوانی در مکتب‌الرضا
ساعت 20:30 روز 6 /6 /49 جلسه هفتگی مکتب‌الرضا(ع) با شرکت قریب 150 نفر در منزل شماره 31 واقع در خیابان خانی آباد کوچه شفق تشکیل گردید. در این جلسه آقای شیخ علی دوانی پیرامون امور مذهبی به بحث پرداخته و اظهار داشته است:
امروز دیگر به طور کامل کشف عورت شده و دخترها و پسرهای ما از بین رفته‌اند. علاوه برآن مردان و زنان لخت در کنار هم در استخرها و دریا شنا می‌کنند. مملکت گل و بلبل است. هیچ‌کس نمی‌تواند جوابی بدهد. اخیراً یکی از مجلات در سر مقاله خود نوشته بود که امام حسن[ع] فرزندی نداشت. جواب این‌ها را شما نمی‌توانید بدهید چرا در مملکت شیعه مذهب باید این مطالب نوشته شود. در صدر مشروطیت نیز که مملکت دچار هرج و مرج بود و مشروطه خواهان و مستبدین با یکدیگر اختلاف داشتند توسط یپرم خان ارمنی یکی از علمای دین در توپخانه به دار کشیده شد1 آن وقت همین مردم خر با خوشحالی دست می‌زدند. ما مردم چرا باید این‌قدر بی حال باشیم که دو میلیون اسرائیلی مدت سه سال است شهر بیت المقدس را تصرف کرده و مسلمانان را دارند از بین می‌برند.
این در اثر متحد نبودن مسلمانان جهان است. بعضی از من سئوال می‌کنند بعد از آیت اله حکیم2 باید از کی تقلید کنیم. جای آقای حکیم خالی نیست. ما علمائی نظیر آقایان آیات میلانی.3خمینی و ارباب4داریم که می‌توانید از آنها تقلید کنید. جلسه مذکور در ساعت 21:30 پایان یافت.
ملاحظات ـ جهت اطلاع و تحقیق پیرامون صحت و سقم موضوع اظهارات وی و اعلام نتیجه.
ارزیابی خبر: تایید می‌شود
نظریه: محترماً در صورت تصویب ارسال شود. 12 /6/ علی دوانی صادر شود 12 /6 /49
توضیحات سند:
1. به اعدام شیخ فضل‌الله نوری به دست مشروطه‌خواهان اشاره دارد.2. آیت‌الله‌العظمی سید محسن حکیم، یکى از فقها و مراجع نامدار شیعه در سال 1264 ﻫ ش در خاندانی از علم و تقوا، در لبنان متولد شد. پدرش علامه سید مهدى حکیم و مادرش نواده آیت‌اللّه آقا شیخ عبدالنبى کاظمى، صاحب کتاب «تکملۀ‌الرجال » مى‌باشد. خاندان حکیم یکى از خاندان‌هاى اصیل و عرب در عراق مى‌باشد که شخصیت‌هاى علمى و اجتماعى بزرگى از آن برخاسته‌اند. آیت‌اللّه حکیم از محضر علمای بزرگى چون حاج سیدمحمد کاظم یزدى، حاج شیخ محمدکاظم خراسانى، میرزاى نائینى، آقا ضیاءالدین عراقى، شیخ‌الشریعه اصفهانى و برخى دیگر تلمذ نموده است.
مرحوم آیت‌اللّه حکیم بعد از رحلت آیت‌الله العظمى بروجردى، مرجعیت عامه شیعه را به دست گرفت و در تنظیم امور ادارى حوزه‌هاى علمیه و تأسیس مدارس و تربیت مبلغین سعى و کوشش بلیغ مبذول داشت و در غنا بخشیدن به فرهنگ اسلامى شاگردانى را تربیت نمود. ایشان یکى از موفق‌ترین مراجع تقلید شیعه در امر تألیف و تصنیف بود. آیت‌الله حکیم در امور جاری و سیاسی دخالت داشته از جمله:
1. شرکت در جهاد مردم عراق علیه استعمار انگلستان
2. تکفیر حزب شیوعى و اشتراکى
3. کمک به جنبشهاى آزادیبخش
4. شرکت در نهضت اسلامى ایران
آیت‌الله حکیم دارای فرزندانی برومند، عالم و لایق بود که در دوران زعامت پدر بزرگوار خود از معاونت و یارى او خوددارى نکردند و پس از رحلت آن بزرگوار اغلب آنان به دست دژخیمان نظام عفلقى عراق به فیض شهادت نائل آمدند. خاندان حکیم یکى از کانون‌هاى مقاومت و شهادت در عراق به شمار مى‌آید.
این عالم بزرگوار پس از عمرى تلاش و کوشش در راه اسلام و قرآن سرانجام در 12 خرداد سال 1349 به ملکوت اعلى پیوست. مدفن آن مرحوم در نجف در مقبره مخصوص جنب کتابخانه خود مى‌باشد.
3. آیت‌الله العظمى سید محمد هادى میلانى از مراجع تقلید در 9 تیر 1274 ﻫ ش در خاندان بزرگ علمى در نجف به دنیا آمد. پدرش آیت‌الله سید جعفر میلانى بود. آیت‌الله میلانى در سنین کودکى پدرش را از دست داد. ایشان تا 12 سالگى مقدمات معارف دینى را نزد میرزا ابراهیم همدانى و ملاحسن تبریزى و دیگران خواند. دوره سطح را نزد شیخ ابراهیم سالیانى، سید جعفر اردبیلى، حاج میرزا على ایروانى و شیخ ابوالقاسم ممقانى فرا گرفت. آنگاه به درس خارج فقه و اصول آیات عظام شریعت اصفهانى، نائینى، محمدحسین اصفهانى و آقا ضیاءالدین عراقى حاضر گردید و به مرتبه اجتهاد نایل آمد. همچنین فلسفه و کلام را از محضر محمدحسین اصفهانى و شیخ جواد بلاغى آموخت. از جمله مشایخ اجازه روایت آیت‌الله میلانى، آیات سید حسن صدر، سید عبدالحسین شرف‌الدین، شیخ عباس قمى و آقا بزرگ تهرانى مى‌باشند. ایشان سالهاى متمادى در حوزه‌هاى علمیه نجف و کربلا به تدریس پرداخت. در 1332 به مقصد زیارت مرقد حضرت امام رضا (ع) به مشهد سفر کرد و بر اثر درخواست مردم و روحانیان خراسانى در این شهر اقامت گزید و حوزه درس خود را دایر کرد و تا زمان رحلت هزاران نفر از طلاب علوم دینى از محضر ایشان بهره‌مند شدند و به تدریج به مرتبه مرجعیت رسید.
مبارزه سیاسى آیت‌الله میلانى با مخالفت با لوایح شش‌گانه شروع شد و در ماجراى قیام 15 خرداد به اوج خود رسید. ایشان با انتشار اعلامیه تندى رژیم را به سبب کشتار مردم در روز 15 خرداد 1342 و دستگیرى حضرت امام (ره) مورد انتقاد قرار داد و به رغم محدودیت‌هایى که رژیم براى ایشان ایجاد کرده بود جهت آزادى امام (ره) به تهران سفر کرد. آیت‌اللَّه میلانى سرانجام پس از پنج ماه بیمارى روز جمعه 17 مرداد 1354 در مشهد دارفانى را وداع و به سراى باقى شتافت. علاوه بر آثار خیریه چندین کتاب از ایشان به جاى مانده است که برخى از آنها هنوز طبع نشده‌اند.
ر.ک: آیت‌الله العظمی سید محمد هادی میلانی به روایت اسناد ساواک، 3 جلد، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی
4. آیت‌الله حاج آقا رحیم ارباب اصفهانى، فرزند على در سال 1259 ﻫ ش در چرمهین لنجان اصفهان متولد شد. پدرش عابدى زاهد، حکیم، فقیه، ریاضیدان و از مدرسین معروف اصفهان بود. در سن هفت سالگى به اصفهان رفت و تحصیلات مقدماتى خود را نزد آخوند ملا حسن همامى به انجام رساند. سپس از حوزه فقه و اصول اساتید بزرگ اصفهان همچون سید محمود کیشادى، جهانگیر خان قشقایى، ملا محمد کاشانى، ابوالمعالى کلباسى، سید محمد تقى مدرس و سید محمد باقر درچه‌اى، کسب فیض کرد. وى از خواص اصحاب مرحوم آخوند کاشى بود که مراحل سیر و سلوک را نزد او طى کرد. حاج آقا رحیم ارباب تمامى عمر خود را صرف تحصیل، تحقیق، تدریس و بیان احکام اسلامى کرد و تحقیقات وسیعى در فلسفه و الهیات اسلامى انجام داد و سال‌ها فقه، فلسفه، نجوم و ادبیات عرب تدریس مى‌کرد و حوزه تدریس او از حوزه‌هاى تحقیقى و ممتاز به شمار مى‌رفت. عده زیادى از آیات، فضلا و علمای بزرگ معاصر از تربیت‌یافتگان آن مرحوم مى‌باشند. در سال 1353 از طرف دانشگاه تهران دکتراى افتخارى رشته الهیات به وى اهدا شد. سرانجام ایشان در 19 آذر 1355 دار فانى را وداع گفت و در تخت فولاد اصفهان (گلستان شهدا) به خاک سپرده شد. از ایشان تألیفاتى در فقه و اصول و حکمت بر جاى مانده است.
ر.ک : محمد شریف رازى، گنجینه دانشمندان، ج 3، ص 86.