درباره : دکتر جمشید آموزگار
تاریخ سند: 11 آبان 1345
درباره : دکتر جمشید آموزگار
متن سند:
از : 300/الف به : 322 شماره : 827 ـ 300/الف مهندس حسن کشتکار که یکی از موسسین حزب ایران نوین میباشد و در ضمن عضو جامعه تحصیلکرده های اروپائی نیز هست میگفت از دوستان بسیار نزدیک آموزگار وزیر دارائی شنیده است که آموزگار خود را برای تصدی مقام نخست وزیری آماده میسازد و عده ای از دوستان خود را مامور کرده است که برای وزارتخانه های مختلف برنامه هائی تهیه کنند تا در صورت رسیدن به مقام نخست وزیری آنرا مورد اجرا قرار دهد.مهندس کشتکار میگفت آموزگارچون با دکتر اقبال نیز روابط صمیمانه ای دارد قرار است در سمت نخست وزیری برنامه مشترکی را راجع به کنسرسیوم و افزایش درآمد ایران از نفت مورد اجرا قرار دهد و اگر کابینه ای تشکیل دهد کابینه او مامور فیصله دادن بکار نفت و اختلاف بین ایران و کنسرسیوم1 خواهد بود.
روی پرونده دکتر جمشید آموزگار ضمیمه و بایگانی شود.
ضمنا بهره برداری و روی پرونده حسن کشتکار و دولت آقای هویدا و دکتر منوچهر اقبال ضمیمه گردید.
15 /8 /45 عینا جهت اقدام به اداره 322 ـ 2 ارسال میگردد.
1 /8 1 نسخه به 321 تحویل گردید 5 نسخه تکثیر گردید.
توضیحات سند:
1ـ کنسرسیوم نفت ایران (شرکت های عامل نفت ایران) I.O.
D.
C.
در هفتم آبان ماه 1333 میان علی امینی و هاوارد پیچ قراردادی امضاء شد که به کنسرسیوم چند ملیتی یا قرارداد پیچ / امینی معروف شد.
به دنبال انعقاد این قرارداد، کنسرسیوم بین المللی نفت با استفاده از الگوهای خاص خود، برای اکتشاف و تولید و پالایش نفت، مبادرت به تشکیل شرکت های عامل نفت ایران نمود و مقرر گردید این شرکت ها به نمایندگی از طرف شرکت ملی نفت ایران، عملیات فنی مربوطه را انجام داده و حق الزحمه ای معادل یک شیلینگ برای هر متر مکعب نفت خام دریافت دارد؛ مشروط به اینکه 50% آنرا به عنوان مالیات به ایران بپردازد و انجام امور غیر صنعتی نیز توسط خود ایران صورت پذیرد.
چند مورد از این قرارداد به شرح زیر است : 1ـ توافق شد شرکت ملی نفت ایران تمامی موجودی انبارها ماشین آلات و کلیه ابزارها و دستگاهها را به شرکت های عامل تحویل دهد.
2ـ نفت خامی که ایران به شرکتهای عامل می فروخت، در سرچاههای نفت به مالکیت شرکتهای مزبور درمی آمد.
بدین طریق دامنه نفوذ مالکیت نفت توسط کنسرسیوم تا قلب ایران گسترش یافته بود.
3ـ شرکتهای عامل حق داشتند اراضی مورد نیاز عملیاتی خود در حوزه های قرارداد را تصرف نمایند.
4ـ هر یک از شرکتهای تابع کنسرسیوم معادل 5 /12 % میزان فروش نفت خام تولیدی به قیمت اعلام شده را به ایران می پرداخت.
5 ـ کنسرسیوم، همانند قبل مشمول معافیتهای گمرکی و مالیاتی می شد.
6ـ مدت قرارداد 25 ساله بود که می توانست برای 3 دوره 5 ساله دیگر نیز تمدید شود.
در این مورد فقط متن انگلیسی قرارداد مورد قبول بود.
القاء قرارداد نیز منوط به توافق طرفین بوده، در صورت بروز اختلاف به هیأت سازش و داوری ارجاع داده می شد.
مدیران عامل شرکتهای عامل نفت ایران (کنسرسیوم) اکثرا از ملیتهای آمریکا، هلند، انگلیس، اسکاتلند بودند.
این کنسرسیوم تا سال 1352 ش به مدت 24 سال در صنعت نفت ایران فعالیت کرد و چندین هزار بشکه نفت سبک و سنگین را تولید و به پالایشگاههای داخلی و خارجی صادر کرد.
به منظور استثمار و بهره برداری هر چه بیشتر از ذخایر ملی نفت ایران، کنسرسیوم با ایجاد بزرگترین ترمینال بارگیری و مخازنی با ظرفیت ذخیره 20 میلیون بشکه در جزیره خارک، سرعت بارگیری را به 30 هزار تن در ساعت رسانید و خارک را جزو بزرگترین بنادر صادراتی دنیا گردانید.
کنسرسیوم نفت ایران در سال 1352 ش جای خود را با امضاء قراردادی به شرکت سهامی خاص خدمات نفت ایران داد.
منبع: طرفی (عبداللّه پور)، عباس، مدیران صنعت نفت ایران، (3 جلد)، اهواز انتشارات مردمک، 1375 ش.