تیمسار ریاست ستاد ارتش
تاریخ سند: 14 فروردین 1331
تیمسار ریاست ستاد ارتش
متن سند:
شماره : 11499 محترما معروض می دارد : رونوشت گزارش مأمور ویژه در مورد سخنرانی آقای محلاتی نماینده آقای آیت الله کاشانی1 در مسجد جامع تبریز جهت استحضار خاطر عالی به پیوست تقدیم می گردد.فرمانده لشکر 3 سرلشکر مقبلی پرونده انفرادی آقای محلاتی اصل در 13 11
توضیحات سند:
1ـ آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی در سال 1264 شمسی در تهران متولد شد.پدرش آیت الله سید مصطفی کاشانی از علمای بزرگ عصر خویش بود.
وی در 1280 و در سن 16 سالگی همراه پدرش به نجف اشرف عزیمت کرد و در آنجا مشغول به تحصیل شد.
در نجف علاوه بر استفاده از درس پدر از استادان درجه اول دیگری چون محمد تقی شیرازی، آخوند خراسانی و میرزا حسین خلیلی بهره برد و در سن 25 سالگی به مقام اجتهاد رسید.
در سال 1285 به عنوان مشاور آیت الله خراسانی سهم مهمی در تهیه اعلامیه های مشروطه داشت.
وقتی انگلیسیها به عراق حمله کردند در منطقه کوت العماره حدود 18 ماه علیه متجاوزین جنگید.
هنگامی که قرارداد 1919 منعقد شد، احمد شاه در سفر بود، وی در برگشت با آیت الله کاشانی در نجف دیدار کرد و او حقایق را برای احمد شاه روشن ساخت.
در سال 1920 آیت الله کاشانی با کمک مراجع دیگر جمعیت اسلامی عراق را تشکیل داد و برای مبارزه با سلطه انگلیس در عراق دست به انقلابی زد که به انقلاب 1920 عراق مشهور شد.
پس از آن به ایران آمد و مبارزات خود را در ایران علیه انگلیس ادامه داد.
پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، توسط متفقین دستگیر و یک سال در اراک، رشت و کرمانشاه بازداشت بود.
پس از آزادی باز هم به مبارزه خود ادامه داد و به همین دلیل در زمان قوام السلطنه دوباره دستگیر و 18 ماه به قزوین تبعید شد.
پس از ترور شاه و متهم کردن کاشانی به دست داشتن در این ترور در 15 خرداد 1327 ش به قلعه فلک الافلاک خرم آباد تبعید و پس از مدتی نیز به لبنان تبعید شد که 18 ماه به طول انجامید.
پس از بازگشت از لبنان در سال 1329 به نمایندگی از مردم تهران، به مجلس راه یافت و رهبری نیروهای مذهبی را در مجلس پانزدهم به عهده گرفت.
از جمله اقدامات آیت الله کاشانی، جلوگیری از انعقاد قرارداد گس ـ گلشائیان بود و سرانجام مهمترین خدمتش همکاری نیروهای مذهبی و ملی برای ملی شدن نفت در مجلس شانزدهم بود.
در آن زمان رهبری گروه ملی به عهده دکتر مصدق بود.
مصدق اعلام کرد که قرارداد دادرسی و قرارداد 1933 را به رسمیت نمی شناسد و در روز 20 مهر 1329 دولت را استیضاح کرد و روز 4 آذر همان سال پیشنهاد ملی شدن نفت مطرح شد.
در این هنگام آیت الله کاشانی به حمایت از مصدق پرداخت تا سرانجام در 24 اسفند 1329 نفت ملی شد و در 29 اسفند همان سال به تصویب سنا رسید.
با روی کار آمدن قوام و برکناری مصدق در 25 تیر 1331 آیت الله کاشانی اعلام کرد اگر قوام ظرف 48 ساعت نرود اعلام جهاد خواهد کرد.
در پی این سخن روز 30 تیر مردم به خیابانها ریختند و شاه سریعا قوام را بر کنار کرد و مصدق روی کار آمد.
بعد از این، بین کاشانی و مصدق دوری افتاد و بعد از کودتای 28 مرداد 1332 که منجر به بر کناری مصدق شد آیت الله کاشانی که می دید دوباره رابطه با انگلیس شروع شده به مبارزه با انگلستان پرداخت و در سال 1335 ه ش دستگیر و زندانی شد.
چند سال پس از خلاصی از زندان سرانجام در 22 اسفند 1340 به رحمت ایزدی پیوست.
ر.ک : روحانی مبارز آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی به روایت اسناد، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات