موضوع : سخنرانی آقای طالقانی در مسجد هدایت
تاریخ سند: 29 مهر 1340
موضوع : سخنرانی آقای طالقانی در مسجد هدایت
متن سند:
شماره : 4045 ط س ت در ساعت 1900 پنجشنبه 27 /7 /40 در مسجد هدایت واقع در خیابان اسلامبول بعد از نماز جماعت و صرف چای و تلاوت چند آیه از قرآن مجید آقای طالقانی به منبر رفته و آیه 152 و 151 سوره بقره را قرائت و مجددا در دنباله سخنان هفته قبل خود را در مورد قبله و قبله گاه و این که باید انسانها قبله یعنی هدف معلومی داشته باشد توضیحاتی ایراد نمود.سپس اظهار داشت در مملکت ما اگر جوانان راهی که خودشان حس کنند به نفع مملکت و شخص خودشان است بروند فورا دولت آنها را منحرف می کند.
در این مملکت همه برای پول و مقام کار می کنند.
وی سپس درباره انتخابات گفت چندین سال است که قانون انتخابات با زحمات و مخارج زیاد به این پایه و به اینجا رسیده است حالا جمع شده و می گویند غلط و ناقص است و می خواهند از نو قانون درست کنند با همان قانون بهترین انتخابات می شد انجام شود.
آقای طالقانی درباره پرحرفی دکتر امینی اظهار داشت که چندی قبل روزنامه ها نوشته بودند که دکتر امینی1 مریض است و به نخست وزیری نیامده.
بعد گفتند که دارو رسید و حال دکتر امینی خوب شد پرسیدیم دارو چه بود؟ جواب دادند حرف زدن دکتر.
دکتر حرف نزند مریض می شود.
دکتر امینی خیال می کند با حرف می شود کارها را درست کرد و مردم را ساکت نگهداشت.
بعد از سخنرانی آقای طالقانی جلسه در ساعت 2000 پایان یافت.
اداره سوم 2 /8
توضیحات سند:
1ـ دکتر علی امینی از سرشناس ترین چهره های تاریخ سلطنت پهلوی است که نام او به ویژه با دوران پرهیاهوی یک سال و دو ماه صدارتش و آغاز رفورمهای آمریکائی در ساختار اقتصادی ـ فرهنگی ایران در دهه 1340 گره خورده است.او در 1284 ش.
در تهران به دنیا آمد.
تحصیلات ابتدائی را در مدرسه رشیدیّه و تحصیلات متوسطه را در دارالفنون به پایان رساند و در 1305 برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت.
وی پس از اخذ لیسانس از دانشگاه گرونوبل در 1310 دکترای اقتصاد را از دانشگاه پاریس دریافت داشت و در 1314 به استخدام وزارت دارائی درآمد.
وی در این وزارتخانه صاحب مشاغلی چون ریاست گمرک و مدیرکلّ اقتصاد و دارایی بود.
با سقوط دولت دیکتاتوری رضاخان امینی 37 ساله به معاونت احمد قوام نخست وزیر وقت رسید (1321).
او ـ که مورد توجّه خاص دیپلماسی امریکا قرار داشت ـ در 1325،ریاست بانک صنعتی را عهده دار شد.
امینی در 1326 در مجلس پانزدهم نماینده تهران شد و در 1329 در کابینه حسنعلی منصور وزیر اقتصاد شد و در 1330 در کابینه اوّل مصدّق نیز مجدّدا در رأس وزارتخانه فوق قرار گرفت.
او این سمت را پس از کودتای 28 مرداد 1332 در دولت سپهبد فضل اللّه زاهدی نیز حفظ کرد.
در این سمت وی وظیفه داشت اهداف اقتصادی کودتا را تحقّق بخشد و منافع شرکتهای بزرگ نفتی غرب را ـ که هر یک بر ویرانه های امپراتوری شرکت نفت ایران و انگلیس سیطره داشتند ـ تأمین کند.
او در 29 شهریور 1333 قرارداد کنسرسیوم را در جوّ رعب آمیزی که فرماندار نظامی تهران تیمور بختیار به وجود آورده بود، منعقد ساخت و علی رغم مخالفت نیروهای اصیل ضداستعماری به رهبری آیت الله کاشانی آن را در تاریخهای 29 و 6 آبان همان سال به تصویب مجلس نیز رساند.
امینی در کابینه حسین علا نیز که پس از برکناری فضل اللّه زاهدی قدرت را در فروردین 1334 به دست گرفت سمت وزارت دارائی را حفظ کرد.
وی در دیماه همین سال به دلیل اعتمادی که آمریکا به او داشت، سفیر ایران در واشنگتن شد.
او تا پایان اسفند 1336 این سمت را عهده دار بود.
در طول این مدّت شاه به وی بدبین شده بود و وی را از سوی آمریکائیها جانشین خود می دانست.
علی امینی در 17 اردیبهشت 1340 تحت فشار آمریکائیها به نخست وزیری رسید و در 14 ماه یعنی تا 27 تیر سال بعد در این سمت باقی ماند.
سپس جای خود را به امیر اسداللّه علم داد.
وی از زمان کناره گیری تا پایان حکومت جانسون دمکرات و به قدرت رسیدن نیکسون جمهوریخواه در آمریکا (1350) ـ که موجب بسط اقتدار شاه گردید ـ همواره تحت نظر ساواک بود.
امّا در 1355، با پیروزی دمکراتها مجدّدا وارد تهران شد و در 1357، با شکل گیری انقلاب اسلامی راهی فرانسه گردید.
امینی از اعضای فعّال فراماسونری در ایران بود.
وی در 21 آذر 1371 در 87 سالگی در پاریس درگذشت.
(ساجدی، احمد، مشاهیر سیاسی قرن بیستم، انتشارات محراب قلم، تهران 1374، ص 54) و با اندکی حک و اصلاح (دکترعلی امینی به روایت اسناد ساواک، 2 جلد، مرکز بررسی اسناد تاریخی، تهران، 1379)