خلاصه‌اى از گزارشات خبرى واصله پیرامون حادثه کاخ مرمر و اظهار عقیده طبقات و احزاب مختلف ذیلا به عرض می‌رسد.
خلاصه‌اى از گزارشات خبرى واصله پیرامون حادثه کاخ مرمر و اظهار عقیده طبقات و احزاب مختلف ذیلا به عرض می‌رسد.
متن سند:
محترماً به عرض می‌رساند.خلاصه‌اى از گزارشات خبرى واصله پیرامون حادثه کاخ مرمر و اظهار عقیده طبقات و احزاب مختلف ذیلا به عرض می‌رسد. ضمناً روى هر یک از گزارشات خبرى فوق که بتوان به عنوان سرنخى از آن استفاده و موضوع را دنبال نمود اقدامات لازم انجام گردیده است.
الف. جبهه ملى
1 ـ چند تن از دانشجویان حقوق ضمن بحث پیرامون حادثه فوق از این که شاه کشته نشده اظهار تأسف نموده و گفته‌اند از وضع یکنواخت فعلى خسته شده‌ایم هر کسى بجاى او می‌آمد بهتر بود زیرا تحرکى در بین مردم ایجاد می‌شد.
منوچهر کیهانى دانشجوى دانشکده مزبور اظهار داشته جریان کاخ مرمر به این سادگیها نبوده و این رشته سر دراز دارد که بالاخره نیز بجائى منتهى خواهد گشت. نامبرده اضافه نموده جبهه ملى ایران از ابتداء با دیکتاتورى شاه مخالف بوده و اینک مشاهده می‌کنید که خود افراد ملت جواب دیکتاتورى را می‌دهند.
2 ـ در بین عده از افراد جبهه ملى دانشگاه شایع است سفیر جدید امریکا در ایران در هر کشورى که بوده مأموریت داشته کودتائى در آنجا برپا کند از جمله کودتاى عراق در زمان سرلشگر عبدالکریم قاسم و موضوع تیراندازى در کاخ مرمر را نیز بوى نسبت داده‌اند.
ب. سوسیالیستهاى نهضت ملى ایران (نیروى سوم)
محمدرضا گودرزى عضو جامعه نیروى سوم اظهار نموده واقعه تیراندازى بشاه را رفقا می‌دانند و تا آنجائی که اطلاع دارم و می‌توانم در اختیار رفقا بگذارم اگر تیر بهدف می‌خورد در شرایط بسیار خوبى بود. زیرا نیروهاى ملى آمادگى کامل دارند و در صورت موفقیت یک اوکازیون بسیار ذیقیمتى به نفع نیروهاى ملى پیش می‌آمد. یا امریکائیها جمهورى اعلام می‌کردند. یا یک ترتیبى داده می‌شد ولى بعقیده ما مسئله جانشینى باید بعد از انقلاب حل شود. و بعقیده ما ممکنست سیاست خارجى دست بطرف نهضت ملى دراز کند.
پ. توده‌ایها
کمیته مرکزى حزب منحله توده با وجود مخالفت با ترور فردى حادثه سوءقصد بجان اعلیحضرت همایونى را بوسیله رادیو پیک ایران مورد تجلیل قرار داده و ضمن مطرح نساختن ترور فردى کلیه افراد حزب و دستجات سیاسى را به این عمل تشویق و تشجیع نموده است.
ت. بازاریها
به طوری که در بازار شایع است سفر شاهنشاه بامریکا با تغییر سیاست امریکا در ایران ارتباط داشته و ممکنست در ایران حکومت جمهورى برقرار گردد.
ج. جمعیت اسلامى
سیدمرتضى میرهاشمى یکى از دانشجویان مدرسه عالى بازرگانى وابسته بجمعیت اسلامى چنین بیان داشته این کار قرار بودبدینصورت‌انجام‌گیرد.که‌یکى از دانشجویان بدانشکده افسرى وارد و پس از افسر شدن و نزدیکى بدربار شاهنشاهى این موضوع را عملى نماید. لیکن اکنون این کار به طور ناقص‌صورت گرفته.
چ. فدائیان اسلام
هر چند که نظر بیشتر افراد بر اینست که این یک توطئه خارجى بوده ولى عده‌اى نیز واقعه را مربوط بتحریک عناصر افراطى مذهبى به خصوص دار و دسته فدائیان اسلام می‌دانند.
خ. عقاید و شایعات
یکى از افراد صنف گاوکش نقل از گفتار یکى از بستگان خود چنین اظهار داشته.
اخیراً عده زیادى از کردهاى عراقى به ایران پناهنده شده‌اند و ممکن بود در صورتی که اعلیحضرت مورد سوءقصد قرار می‌گرفت دست باغتشاشاتى بزنند و نیز اضافه نموده ارسنجانى1 در طول مدت خدمت خود با ناراضى ساختن روحانیون و دستجات مذهبى را علیه شاهنشاه تحریک و به این ترتیب به او خیانت نموده و توطئه علیه اعلیحضرت بدنبال نقشه‌اى بود که براى مرحوم منصور طرح گردیده و نیز اظهار نموده که این یک توطئه انگلیسى بوده زیرا نقشه ترور در این کشور همیشه با دست انگلیسها طرح می‌شود. روى این اصل اخیراً عذر دو نفر از کارکنان سفارت انگلیس را خواسته‌اند.
عده‌اى دیگر معتقدند چون توافق کامل بین شاهنشاه و اولیاى انگلیس به عمل آمده تصمیم بمبارزه با سیاست امریکا در ایران گرفته شده و حملاتى که اخیراً بوسیله جراید نسبت بامریکا شده مؤید این موضوع می‌باشد. سفیر کبیر جدید آمریکا نیز هنگام ورود به تهران فقط از دوستى ایران و امریکا سخن گفته و از انقلاب اخیر ایران و اقدامات مفید و مؤثر شاهانه مطالبى بیان ننموده و این طور شایع است که دیپلماسى امریکا از ایران ناراضیست.
دکتر على امینى به طور خصوصى بیکى از دوستان خود اظهار نموده این موضوع مربوط بسیاست خارجى بوده و برخلاف آنچه شایع است منظور به نتیجه رساندن سوءقصد نبوده بلکه اصل تولید وحشت و نشان دادن قدرت بوده است.
شایعات دیگرى که منشأ آن بیشتر کارکنان بیمارستان سینا می‌باشد در اذهان عمومى پیدا شده بدین شرح که در سربازخانه‌ها کودتائى شده که به علت زیادى مجروحین تعدادى نیز ببیمارستان سینا انتقال داده شده است.
عده‌اى معتقدند این موضوع توسط گارد شاهنشاهى صورت گرفته و به طور کلى مردم ضمن اظهار خرسندى از خنثى ماندن حادثه اخیر از بى‌توجهى دستگاه‌هاى اطلاعاتى و ضد اطلاعات به ویژه افسران گارد انتقاد و گله‌مند می‌باشند که با وجود دریافت حقوقهاى گزاف و مزایاى زیاد در تشخیص هویت و افکار مأمورین گارد شاهنشاهى که هسته مرکزى حفظ جان شاهنشاه هستند دقت و مراقبت لازم نکرده و همگى نگران حفظ جان معظم‌له می‌باشند.
نطق اخیر شاهنشاه هنگام شرفیابى هیئت اجرائیه حزب ایران نوین و بیان تشکیل شوراى سلطنتى بشایعه مسافرت و استعفاى شاهنشاه قوت داده و کلیه طبقات با بیم و وحشت نگران آینده می‌باشد و مخصوصاً در بین روحانیون حتى روحانیون مخالف موضوع با ترس از این که ممکن است نفوذ کمونیستى در مملکت ایجاد شود تلقى گردیده است.در مورد نقل و انتقال افسران و احتمالاً دستگیرى عده‌اى نیز شایعات بسیارى وجود دارد.
تهیه کننده، مرادفر 5 /2 /44
رئیس بخش 313. محتشمى. 5 /2 /44
رئیس اداره یکم عملیات و بررسى. لیقوانى.
باید روى کلیه این قبیل اطلاعیه‌ها سطر بسطر بهره‌بردارى لازم بشود. و روى گویندگان شناسائى کامل انجام گیرد به ساواک تهران دستور مراقبت کامل و کافى و مداوم روى همگى آنها بدهید و آنقدر دنبال کنید تا نتیجه حاصل شود به علاوه در هر حال موضوع به اداره کل چهارم هم منعکس گردد.7 /2