موضوع : خسروانی وزیر سابق کشور
تاریخ سند: 27 دی 1348
موضوع : خسروانی وزیر سابق کشور
متن سند:
به : 327 از : 20 ه 5 شماره : 56568 /20 ه 5 ساعت 1500 روز 24 /10 /48 آقای دکتر غلامحسین خوشبین وزیر سابق دادگستری در یک صحبت کاملاً خصوصی به سناتور مهدی نمازی اظهار داشت عمر خدمت و ریاست محمد خسروشاهی در اطاق بازرگانی قریبا به پایان خواهد رسید ناطق بعد در پاسخ سناتور نمازی که گفت فعلاً در این مورد صبحت می نمایند ولی هنوز معلوم نیست افزود کار تمام است قرار است که اطاق بازرگانی و صنایع قریبا ادغام شوند و آقای شریف امامی رئیس مجلس سنا فعالیت می نماید که دکتر باهر رئیس شود ولی دیگران می خواهند آقای آموزگار را که در خارج است برای احراز پست ریاست اطاق بازرگانی و صنایع تحمیل کنند و تاکنون که موضوع تعویض آقای محمد خسروشاهی عملی نگردیده به علت اختلاف سلیقه و دو دستگی حاصله می باشد به هر حال اکنون دیگر می بایست کار را خاتمه دهند و شخصی را به این سمت انتخاب نمایند در این موقع سناتور نمازی موضوع را تغییر داده گفت راستی برکناری عطاءاله خسروانی وزیر سابق کشور و یا کنار گذاردن وی چه علتی داشته است دکتر خوشبین پاسخ داده به خوبی از این موضوع مطلع می باشد و علت آن را این طور شرح داد1 که اصولاً ارباب (منظور شاهنشاه آریامهر) دوست ندارد شخصی مدت زیادی مصدر کار باشد ثانیا علت اصلی برکناری خسروانی شخص خود وی بوده است.چون اغلب در کمیسیون های متشکله صحبتهائی می نموده که از خودش خیلی بزرگ تر و پر معنی تر بوده است مثلاً در یک جلسه و کمیسیونی که عده زیادی حضور داشته اند و در مورد لایحه ای که قرار بوده مجلس برده شود تبادل نظر می گردید اعضاء حاضر در جلسه اظهار عقیده می نمایند ممکن است این لایحه مورد تصویب اکثریت واقع نگردد ولی خسروانی پاسخ داده این طور نیست بلکه کلیه وکلای مجلس (البته اکثریت) مطیع وی می باشند و هر دستور و کاری که ارجاع نماید بدون هیچگونه اعتراض و سئوالی انجام خواهند داد و بعد اضافه نمود که راجع به این لایحه دستور می دهم که تصویب نمایند و این عمل انجام خواهد یافت ناطق سپس تعریف نمود که در این موقع آقای دکتر ولیان وزیر اصلاحات ارضی که در جلسه مربوطه حضور داشته از این صحبتهای آقای خسروانی ناراحت و نگران شده و به خسروانی می گوید شما و ما نمی توانیم به مجلس دستور بدهیم که مجری خواسته های ما باشند و اصولاً اداء چنین مطالبی صحیح و منطقی نیست حتی کار نامبردگان به مجادله لفظی و گفت و گوی شدید می کشد که با وساطت دیگران موضوع تقریبا فیصله می یابد و تصمیم گرفته می شود که این موضوع در آن مکان دفن گردد و در خارج نشر و انتشار نیافته و بازگو نگردد ناطق سپس گفت خسروانی بر سر مسئله دیگری با دکتر نیک پی نیز مجادله و گفت و گوی تندی نموده2 بالاخره دکتر ولیان جریان را به آقای نخست وزیر گزارش و آقای هویدا نیز مراتب را به شرف عرض شاهنشاه آریامهر می رساند و شاهنشاه می فرمایند لازم بوده که این موضوع را به من اطلاع نمی دادند اکنون دیگر نمی توانیم موضوع را نشنیده فرض نمائیم و فورا دستور می فرمایند که خسروانی و نیک پی را از کابینه بیرون نمایند و این موضوع عملی ولی مدتی بعد مجددا نیک پی وارد دستگاه گردیده و سمت شهرداری تهران به وی تفویض شده ناطق سپس اظهار عقیده نمود که خسروانی تصور نمی نمود که زمانی خواهد رسید که از پست وزارت بر کنار و چشم بپوشد حتی فکر می نمود تا دنیا برجاست وی مصدر پست وزارت و دبیر کلی حزب ایران نوین خواهد بود در خاتمه سناتور نمازی سئوال نمود به طوری که استنباط می شود آقای نیک پی شخصی صالح و مفید نمی باشد دکتر خوشبین در تأیید اظهارات وی افزود این موضوع کاملاً صحیح و منطقی است نامبرده شخص کوچک و نالایقی است که به مشاغل و امور مهمی که انتظارش نمی رفت گمارده شده است و نمی تواند منشاء اثرات مفیدی در هنگام تصدی خود باشد.
نظریه رهبر عملیات ـ منبع قابل اطمینان است و به صحت اظهاراتش می توان اعتماد نمود.
2ـ منبع از طریق استراق سمع اظهارات نامبردگان فوق را شنیده و گزارش داده است هر گونه اقدام مستقیمی موجب شناسائی منبع خواهد شد.
نظریه 20 ه 5 ـ نظریه رهبر عملیات مورد تایید است.
رونوشت برابر با اصل است در کلاسه 275012 جلد 4 بایگانی شد.
این نسخه در کلاسه 343068 بایگانی شود.
توضیحات سند:
1ـ درباره علت برکناری خسروانی، حرف های متفاوتی زده شده، که از آن نمونه است : «دکتر مظفر بقایی در مورد برکناری خسروانی اظهار داشت: به قرار اطلاع خسروانی دستوری صادر می کند و می گوید امر اعلیحضرت است و مورد تصویب انجمن شهر نیز قرار می گیرد و این موضوع مربوط به تعریض جاده پهلوی بوده، بعد مالکین اطراف جاده پهلوی موضوع را به عرض شاهنشاه می رسانند معظم له از شهردار جریان را سئوال می نماید ایشان به عرض می رساند که طبق اوامر اعلیحضرت به تصویب انجمن شهر رسیده است.و از طرفی خسروانی مبلغ 15 میلیون تومان از مالکین مزبور پول گرفته و چون سهم مقامات بالا را تقدیم نکرده مورد غضب قرار می گیرد البته این یکی از علل برکناری خسروانی می باشد.
» «سند 30964 /20 ه 2 ـ 6 /8 /48» 2ـ در خصوص این مجادله و درگیری، گفته شده است که : «در اطاق مهندس اصفیاء مشاجره و زد و خورد شدیدی بین خسروانی و نیک پی صورت گرفته (بطوری که در اثر این زد و خورد پیراهن نامبردگان به کلی پاره شده...
.) به دنبال این زد و خورد خسروانی بدون اینکه به نخست وزیر مراجعه کند استدعای شرفیابی فوری نموده...
.
و دادخواهی می نماید و سپس آقای نخست وزیر هم شرفیاب و استدعای برکناری هر دوی آنها را از کابینه می نماید و شاهنشاه آریامهر با استدعای آقای هویدا موافقت می فرمایند...
.
» «سند 25594 /20 ه 8 ـ 2 /6 /48»