علمای مورد توجه مردم
تاریخ سند: 30 تیر 1349
علمای مورد توجه مردم
متن سند:
رونوشت بولتن 1006 شهربانی کل کشور به دنبال درگذشت مرحوم حضرت آیت الله حکیم کمابیش توجه محافل روحانی و مذهبیون به موضوع جانشینی مشارالیه جلب شد و پیرامون افراد ذیل بحث و گفتگو می شود.1ـ آیت الله حاج سیداحمد خوانساری رئیس فعلی حوزه علمیه تهران 73 سال دارد.
تا حدود 15 سال قبل در قم بود و پس از درگذشت مرحوم حاج آقا یحیی پدر سناتور دکتر سجادی که در آن موقع رئیس حوزه علمیه تهران بود از طرف مرحوم آیت الله بروجردی به تهران آمد و سرپرستی این حوزه را عهده دار شده است.
نامبرده دارای رساله بوده و در فقه و اصول به درجه اجتهاد رسیده است و هم اکنون در مسجد سیدعزیزاللّه دوره عالمی فقه اسلامی را تدریس می کند که حدود 120 نفر در مجلس درس او حضور می یابند.
آیت الله خوانساری را در تقوی و فضیلت.
زهد و امانت کم نظیر معرفی می کنند و اشخاصی بی طرف بازار که اهرم های قوی اقتصاد را به دست دارند از پیروان و مریدان ایشانند.
مشارالیه کمکهایی به حوزه علمیه نجف و قم می نماید و در هیچ یک از ماجراهای سیاسی وارد نشده و به این جهت مورد تأیید عناصر تندرو روحانی نمی باشد ولی در عین حال این عناصر نیز منکر مراتب تقوی و زهد وی نیستند.
آقای خوانساری در جریان اصلاحات ارضی با نظر موافق اظهار داشته بود از راه جلب رضایت طرفین می توان هرگونه برنامه ای را به نفع مردم مورد اجرا قرار داد.
آیت الله خوانساری از قدرت یافتن عده ای بهایی در دستگاه دولت ناراحت است و نظر مخالف دارد ولی نسبت به رژیم سلطنت صددرصد علاقمند است.
آقای خوانساری با وجود متمکن بودن زندگی محقری دارد و درآمد شخصی خود را بین نیازمندان تقسیم می کند.
2ـ آیت الله شهاب الدین نجفی مرعشی 72 سال دارد و در حوزه علمیه قم فقه اسلامی تدریس می کند همچنین در علم انساب یگانه است و احاطه وی به علم الاجتماع از کلیه مراجع بیشتر می باشد.
ایشان در عین تسلط به تعالیم اسلامی فردی روشنفکر است که به زبان های فرانسه و انگلیس تسلط کامل دارد و از علوم جدید نیز آگاه است به طوری که از بحث و مجادله با مخالفان دین ابایی ندارد.
خصوصیت روشنفکری و آشنایی به علوم نوین مشارالیه موجب روی گردان شدن بازاریان تهران و قم از وی شده است و پیروان وی را گروهی از مسلمانان روشنفکر باسواد و آشنا به دانش امروزی تشکیل می دهند.
آیت الله نجفی مرعشی دارای اطلاعات تاریخی وسیعی بوده و تألیفات متعددی دارد و از روحانیون آشنا به مسایل سیاسی است نامبرده از طرفداران رژیم سلطنت و شاهنشاه می باشد اگرچه در ماه های اول فعالیت های خمینی علیه دولت با وی همداستان بوده و پس از چندی از هماهنگی با او خودداری نمود و جزء مخالفان وی در آمد روی این اصل طرفداران متعصب خمینی در قم و تهران آیت الله نجفی مرعشی را وابسته به دستگاه دانسته و با او نظر موافقی ندارند.
نامبرده پیروان مخصوص و مقتدری دارد و قسمتی از هزینه های حوزه علمیه قم را از محل وجوهی که از مردم دریافت می دارد تأمین می کند.
3ـ آیت الله حاج سیدکاظم شریعتمداری 63 ساله بوده مجتهد طراز اول است رسالات متعدد دینی دارد نامبرده قبلاً با رهبران جبهه ملی همفکری داشت و با آقای گلپایگانی و آقای نجفی مرعشی اختلافات باطنی دارد مشارالیه در عین حال که فوق العاده زیرک و باهوش می باشد افکار عقب مانده ای دارد.
گروهی از آذربایجانی ها و عده کمی از اهالی سایر استان ها که دارای افکار ارتجاعی می باشند از او جانبداری می کنند.
آیت الله شریعتمداری در ابتدا با خمینی همفکری داشته ولی پس از مدت کمی در ردیف مخالفین وی قرار گرفته است و لذا با مخالفت شدید هواخواهان خمینی مواجه شده و او را نیز عامل دستگاه های اطلاعاتی مملکت به شمار می آورند.
نفوذ و قدرت آقای شریعتمداری بین توده مردم از دیگر مراجع کمتر است و گفته می شود شخصیت روحانی وی آنچنان بارز نیست که در رأس جامعه روحانیت قرار گیرد.
آیت الله شریعتمداری نیز به طرفداری از مقام سلطنت شهرت دارد.
4ـ آیت الله سیدمحمدرضا فقیه موسوی فرزند سیدمحمدباقر معروف به گلپایگانی 72 سال دارد.
در تهران.
کاشان.
قم.
ساوه.
اردستان.
اصفهان و گلپایگان طرفدارانی داشته و دارای تألیفات متعدد مذهبی است لیکن به دستجات سیاسی وابستگی ندارد نفوذ وی بین توده مردم متعصب قم از دیگر مراجع بیشتر است.
آیت الله گلپایگانی سخت با خمینی موافق بود ولی بعدا مانند دیگران از وی جدا شده است ولی در اثر زهد و تقوی و بی نظری مورد مخالفت طرفداران خمینی نیست و به عنوان عامل دستگاه دولت قلمداد نمی شود.
آیت الله گلپایگانی را نیز طرفدار رژیم سلطنت معرفی می کنند.
نامبرده فوق العاده ساده لوح و تأثیرپذیر است و آخوندهای تندرو با او مخالف.
5ـ آیت الله حاج حسن قمی فرزند حاج حسین قمی در تاریخ 10 /1 /46 به سبب اسائه ادب نسبت به مقام شامخ سلطنت در جلسه درس مسجد گوهرشاد به خاش تبعید و پس از چندی به وی اجازه داده شده است که در کرج اقامت نماید.
نامبرده از مجتهدین طراز اول است که گفته می شود علاوه بر فقه اسلامی به علوم سیاسی نیز وقوف کامل دارد و به زبان عربی کاملاً مسلط است.
نفوذ وی بین مردم مشهد.
قم و تهران قابل توجه می باشد و در سایر نقاط ایران و عراق نیز طرفدارانی دارد.
ایشان از همفکران خمینی معرفی شده و مورد پشتیبانی طرفداران خمینی در بازار تهران و سایر شهرستان ها قرار دارد و وجوهی که یا پرداخت می شود بسیار زیاد است.
6ـ آیت الله میلانی در سال 1342 اعلامیه هایی به نفع خمینی و علیه حکومت وقت منتشر کرده است ولی در سال 1348 پس از آن که دچار کسالت شده مشمول مراحم ملوکانه واقع گردیده است.
به طورکلی وجوهی که در ایران از طرف مسلمانان در اختیار مراجع مقیم ایران گذاشته می شود به نسبت اولویت عبارت است از: درجه اول آیت الله خوانساری در تهران درجه دوم آیت الله گلپایگانی در قم درجه سوم آیت الله حاج حسن قمی درجه چهارم آیت الله شریعتمداری درجه پنجم آیت الله نجفی مرعشی درجه ششم آیت الله میلانی ضمنا در حال حاضر در کشور عراق سه نفر به صورت مرجع روحانیت فعالیت دارند که عبارتند از: 1ـ آیت الله شاهرودی که در زهد و تقوی و فضیلت و معلومات مذهبی در دنیای امروز اسلام از جمله افراد کم نظیر معرفی می شود.
در زمان حیات مرحوم آقای آیت الله حکیم مقتدای اکثر شیعیان غیرعرب بوده و حوزه علمیه نجف تقریبا توسط ایشان اداره می شود.
آیت الله شاهرودی [ناخوانا] کهنسال.
گوشه نشین و برکنار از جریانات سیاسی و غیرسیاسی است و نقطه ضعفی که برای وی قائل می شوند آن است که مرجع بزرگ روحانیت نبایستی نسبت به امور سیاسی جهان و وقایعی که بر عالم اسلام می گذرد بی تفاوت باشد.
آیت الله شاهرودی نسبت به رژیم شاهنشاهی ایران علاقمند است و پس از وی خمینی و خویی نفوذ دوم و سوم را در عراق دارند.
ارزیابی ـ صحت دارد رونوشت برابر اصل و اصل در پرونده کلی روحانیون 161111 است.
این رونوشت در پرونده شهاب الدین مرعشی نجفی بایگانی شود اوانی 8 /5