صفحه قبل برو به صفحه
صفحه بعد

موضوع : یک بررسى اجمالى از وقایع اخیر

تاریخ سند: 21 خرداد 1342


موضوع : یک بررسى اجمالى از وقایع اخیر


متن سند:

شماره : 1153د ـ 2 تاریخ : 21 /3 /42
موضوع : یک بررسى اجمالى از وقایع اخیر

برخورد خونین چند روز اخیر توده‌هاى مذهبى مردم تهران و شهرستانها با دستگاه حاکمه سدى را که از بعد از 28 مرداد در مورد سکوت مردم بوجود آمده بود شکست و یک بار دیگر روح مبارزه جوئى را در آنها زنده نموده. بى شک از این پس باید منتظر حوادث بیشمار و متوالى دیگرى بود که بر علیه دستگاه-حاکمه دیکتاتورى بوجود خواهد آمد. شکست تظاهرات اخیر بهیچوجه موجب دلسرى نخواهد شد چه علت این شکست باین سبب بود که اولاً تظاهرات بدون رهبرى بوده و ثانیا تنها یک گروه مذهبى در آن شرکت داشتند و حال آنکه موج خونى که ارتش و شهربانى با گلوله باران مردم ایجاد نمودند چشم مردم را گرفته و به این کیفیت است که دیگر حتى نصیحت و تطمیع و تحبیب آنها هم موجب آرامش نخواهد شد شما اگر هم اکنون به گورستان شهر مراجعه کنید خواهید دید چه اجساد زنده و مرده‌اى بوسیله کامیون در حفر یک گودال فرو ریخته میشود و صاحبان اجساد که براى گرفتن آنها مراجعه میکنند چگونه با قنداق تفنگ سربازان مواجه میشوند اینها موجى است که راه آشتى را مطلقا میبندد. اینها علتى است که عصیان مردم را تشدید خواهد کرد و تجدید مبارزه نمایند. متاسفانه در اینجا ناگزیر باین مطلب اشاره کنم که اگر این وقایع موجب تجدید مبارزات مردم و بیدارى پس از یک خواب خرگوشى شده در عین حال هم خطرات







بیشماردیگرى در بر دارد که ذیلاً و بطور اجمال به قسمتى از آنها اشاره میشود. طبیعى است وظیفه افراد روشنفکر و متفکر است که در جهت هدایت گروههاى مذهبى بامور اجتماعى و سیاسى بکوشند.
الف. با توجه بموج عصیانى که در مردم بوجود آمده محققا این مبارزات با شدت بیشترى در آینده ادامه خواهد یافت و تردیدى نیست که موجب سقوط دستگاه خواهد شد. شاید بتوان گفت که این سقوط موجب خوشحالى باشد ولى اگر توجه به بیانات آقاى دکتر بقائى داشته باشیم که مرتبا بدستگاه اعلام مینمودند کنار بروید والى انقلاب کرد نه تنها شما را کنار خواهد گذارد بلکه موجب سقوط مملکت هم خواهد شد-آنوقت بدرک این امر نائل میشویم که با سقوط دستگاه تازه اول بدبختى و دیکتاتورى خواهد بود که ما در مقابل یک سه راهى قرار میگریم.
با یا اینکه این کشتار بى‌رحمانه ادامه میبابد و یک دیکتاتورى سیاه را بدنبال خود میکشد زیرا در این صورت دستگاه بخاطر حفظ جان و موقعیت خود ناگزیرى از اتخاذ یک روش دیکتاتورى است.
2ـ یا انقلاب خواهد شد با این تفاوت که اگر در انقلاب سى ام تیر به علت رهبرى صحیح و مدبرانه مانع از سقوط کشور شدیم و در عوض دیکتاتورى معتدل دکتر مصدق را بنا نهادیم این بار دستگاه دیکتاتورى باوج خود خواهد رسانید.
3ـ در صورت سوم امکان یک کودتاى نظامى است که در این صورت به علت عدم هوشیارى مردم بالا نبودن سطح فکر اجتماعى این کودتا آن چنان کودتاى سیاهى خواهد بود که نتیجه‌اش سیر قهقهرائى
مردم براى یک مدت طولانى خواهد شد.
با توجه باین اصول و اینکه در حال حاضر وضع اقتصادى کشور بوضع دردناکى دچار رکود شده و تجار یکى پس از دیگرى به ورشکستگى میکشند باید زمینه را با ارشاد مردم طورى فراهم ساخت که دولت با افتادن در تنگناى اقتصادى و اجتماعى و سیاسى ناچار شود بوضع آرامى که میتوان گفت مقهومش انقلاب-سفید است خود بخود سقوط کند.
عقیده عده زیادى. اعلام دستگیرى آیت‌اله خمینى در روزهاى اول تظاهرات از رادیو اشتباه بزرگى بود که دستگاه به ضرر خود مرتکب گردید زیرا لااقل تا آن روز مردم شهرستانها از ماوقع جریانات اطلاعاتى- نداشتند ولى وقتى از رادیو شنیدند آنها هم تظاهرات را شروع کردند. چه روحانیون شهرستانهاى تبریز و کرمان. شیراز با آیت‌اله خمینى براى مبارزه هم قسم شده بودند و طبیعى است که پس از استماع وقایا ساکت-نمى‌نشینند.
سید جلال حسینى. اکراد بخصوص بارزانى‌ها از عناصر مؤثرى هستند که دولت سخت از آنها وحشت دارند بخصوص که از آیت‌اله حکیم حرف شنوائى و احترام فوق العادده‌اى براى نامبرده قائل هستند و از این جهۀ میتوان امیدوار بود که در صورت لزوم از وجود آنها استفاده نمایند بخصوص که به نظر میرسد عبدالناصر هم تلویحا از جریانات حمایت نماید و در این مورد به عارف هم براى کمک بمردم ایران توصیه نماید موضوعى که موجب تشدید عصیان مردم گردید ماجراى تعزیه خوانى رادیو بود در این جریان بدیع زاده و یک عده دیگرى اشعار مذهبى میخواندند و با نحوه مسخره‌آمیزى که کاملاً از رادیو
مشهود بوده میخندیدند و این امر میرساند که این عده تظاهر به دین‌دارى میکند.
دورغهاى شاخدار. ضمن مصاحبه دیروز جناب آقاى اسداله علم نخست وزیر ایشان فرمودند ضرغام‌پور رئیس ایل بویر احمدى ضمن یک مبارزه سه روزه با نیروهاى ارتش دستگیر شده و هم اکنون که من با شما مصاحبه میکنم سر نامبرده بالاى دار است و باین طریق کسانى که امیدوار بودند راهزنى این عده برایشان-مغتنم است دیگر نمیتوانند امیدوار باشند عصر همان دیروز (19 /3 /42) رادیو ایران ضمن اخبار خود گفت-که ضمن یک مبارزه 48 ساعته بین نیروهاى دولتى و اسداله ضرغام‌پور و دارو دسته وى بالاخره نامبرده دستگیر و بالافاصله تیرباران گردید و اینک جنازه وى در راه همدان است. با مقایسه اظهارات نخست وزیر و اخبار رادیو ایران و تناقضى که در میان مطالب این دو خبر به چشم میخورد ثابت میشود که اینان دست گویلز را هم از پست در تبلیغات و دروغ‌گوئى بسته‌اند و بهمین دلیل هم باید گفت که امکان دستگیرى ضرغام پور بعید بنظر میرسد کما اینکه چند ماه قبل هم میگفتند شهبازى را دستگیر کرده‌ایم و بعد معلوم شد دروغ-میگویند.
استعفاى تفضلى. دروغ دیگر دستگاه ماجراى استعفاى جناب جهانگیر خان تفضلى است دستگاه حاکمه اظهار داشت جناب تفضلى از چندى قبل بعلت بیمارى تقاضا کرده بود که براى مدتى باروپا عزیمت نماید و از پشت تبلیغات استعفاء کند و بهمین جهت اعلیحضرت همایونى با استعفاى ایشان موافقت
فرمودند در حالى که جناب تفضلى چندى قبل در رادیو و تلویزیون صریحا اظهار داشته بود بفعالیتهاى خود با نهایت جدیت و قدرت ادامه خواهد داد بنابراین در اینجا هم یک دورغ بى شرمانه دیگر بچشم میخورد و آن اینک اولاً اگر قرار بود جناب ایشان مریض باشد و با استعفایشان هم موافقت شود چرا قبل-از جریانات اخیر نکردند و درست پس از اینکه گند کثافت کاریهاى ایشان در آمد و بازى مسخره تعزیه ایشان موجب عصبانیت مردم گردید از کار بر کنار شدند لذا اینطور نتیجه گرفته میشود که براى جلوگیرى از عصبانیت بیشتر مردم و ارضاى خاطر عمومى ایشان را کنار گذارده‌اند منتها شهامت اظهار این حقیقت را ندارند. تعزیه گردانى طیب. اظهارات سید جلال حسینى
مطابق معمول هر ساله طیب مراسم عزادارى بر پا کرده بود لیکن از نحوه رفتار و گفتارش بخصوص از نحوه-اظهارات معممین بر بالاى منبر میرساند که نسبت بدستگاه شدیدا تنفر دارد. روز عاشورا شیخ رضا که قبلاً تعداد سه چهار هزار عکس زیبا روى تمیز از آیت‌اله خمینى تهیه کرده و در میان مردم توزیع میکرد به طیب مراجعه و از او میخواهد اجازه دهد چند کلامى صحبت کند و طیب هم این اجازه را میدهد و شیخ رضا بلافاصله پشت میکروفون قرار گرفته و با تندى به دولت حمله و فحاشى مینماید (شیخ رضا در میدان مولوى صاحب 2 دکه است که دوغ فروشى میکند و داراى ریش انبوهى است و از پیروان آیت‌اله کاشانى است) بهرحال با توجه به اینکه طیب در گذشته از طرفداران پر و پا قرص دستگاه بوده علت مخالفت فعلى او تعجب‌آور بنظر میرسد بوى اگر قدرى توجه شود و موضوع زد و
خورد طیب و ناصر جیگرکى را بخاطر بیاوریم و سپس حمایت شدیدى را که دستگاه از ناصر در مقابل طیب میکرد در نظر بگیریم علت مخالفت طیب با دستگاه روشن خواهد شد بخصوص که طیب از شعبان بى مخ هم دل خوشى ندارد و طبیعى است خیلى دلش میخواست شعبان را آزار برساند.
حسین رمضان یخى. در میان گردنکشان حسین رمضان یخى از جمله افرادى است که میشود به صمیمیت و صداقت و دوستى او اطمینان داشت نامبرده به معتقدات مذهبى بى‌نهایت پاى بند و متعصب است و هرگز زیر بار زور نمیرود بدون تردید هنگامى که خبر دستگیرى آیت‌اله خمینى بنامبرده رسید آنچنان تحت تاثیر قرار گرفت که اگر اسلحه داشت بدون پروا کشتار میکرد. اخیرا به حسین گفته‌اند رویه خود را با دستگاه تغییر دهد و حتى او را تحبیب نموده‌اند ولى او زیر بار نرفت و اظهار نمود من راه ایمان و دیانت را انتخاب کرده‌ام و مدتى هم تغییر نمیدهم بهرحال وجود اینگونه اشخاص با جوانمردى که در آنها سراغ میرود در اوضاع و احوال کنونى بى نهایت مغتنم و قابل توجه است.
مسموعات و شایعات. در جریان تظاهرات اخیر از طرف اشخاص و دستجات مختلف عقایدى ابراز میشد که درخور توجه است و بشرح ذیل باستحضار میرسد.
جبهه ملى رویهمرفته ساکت بود. اظهارت عباس دیوشلى
متأسفانه تظاهرات متهورانه و شجاعانه مردم با وجود یکه در حدود سه هزار و پانصد نفر قربانى در
برداشت عدم رهبرى و هدایت صحیح نتیجه مطلوبى را عاید نکرد ولى در عین حال موجب سکوت چندین [ساله] مردم را که بعلت خیانت دکتر مصدق از شرکت مسائل سیاسى بى علاقه کرده بود در هم شکست و اینک مى‌توان امیدوار بود که در آینده با جلب پشتیبانى آنها دستگاه را به زانو در آورده از طرف دیگر این تظاهرات موجب گردید مشت عوام فریبان جبهه ملى را بیش از پیش باز کند چه آنهامدعى بوده که قاطبه ملت ایران طرفداران آنها هستند در حالى که طى جریانات اخیر کوچکترین شعارى جز یکى دو عدد بنفع آنها داده نشد بعلاوه اینکه آن مختصر حامیان خود را از دست داد[ند] چه اینها که معتقد بودند اکثریت را در اختیار دارند چگونه نتوانستند و باین وسیله وابستگى خود را با دستگاه ثابت کردند.
خرابکارى از جانب چه عواملى است. تردیدى نیست که خسارت وارده اخیر در مراحل اولیه از طرف متظاهرین نبوده بلکه این خرابکاریها ساخته و پرداخته بدست دستگاه و سازمان امنیت صورت گرفته تا باینوسیله اذهان را نسبت بتظاهرین بدبین سازند ولى محققا رشته این خرابکاریها متأسفانه ندانسته بدست مردم افتاد و در عین حالى که نقاط موثرى از جمله باشگاه شعبان بى مخ را آتش زدند محلهاى دیگرى هم نا زیبا و بى هدف مورد یورش قرار گرفت از جمله کتابخانه پارک شهر و کابل تلفن‌ها باین یورش‌ها اضافه میشود و بطور قطع گناه آنهم بگردن سازمان امنیت است.
نطق اعلیحضرت. اعلیحضرت در نطق خود بمناسبت افتتاح سد شهناز میگوید (جاى تأسف است که یک ملت شیعه را از یک دولت نسبى براى سقوط رژیمش پول میگیرد آنهم نفرى 25 ریال) در جواب این نطق سراپا دورغ باید عرض کنم اگر واقعا هم چنین مطلبى صحیح باشد ایشان باید از بیان آن شرمسار باشد زیرا موید آن خواهد بود که یک ملت چقدر گرسنگى کشیده و بدبختى دیده که حاضر شده جان خود را بخاطر 25 ریال از دست بدهد.



ادعاى دین دارى اعلیحضرت اظهارات حسینى
اعلیحضرت همایونى با داشتن پزشک بهائى و مشاورین بهائى. تبلیغات چى بهائى. ادعاى مسلمانى میکند براى من نکته ابهامى بوجود آمده در صورتى که اسلام بهائیت را مطرود و وجود آنرا [مغایر] شریعت و قانون اساسى میداند دستگاه با کمال بى پروائى با دادن تخفیف بلیط هواپیما از شرکتهاى هواپیمائى دولتى و غیر دولتى و دادن تسهیلات بهائیان را به لندن اعزام میدارد تا با کسب فیض از مکتب انتلیجنت سرویس انگلستان براى جاسوسى بایران مراجعت نمایند. اعلیحضرت ادعاى اسلام مینماید در حالى که عملاً بهائیان را بسر ملت مسلمان ایران تامین میکند افراد شهربانى و ارتش ملت مسلمان ایران را به گلوله مى‌بندد و صدها نفر آنها را براى حفاظت اموال بهائیان 24 ساعته در محل آنها کشیک میگذارد. آقاى ثابت، میلیاردر بهائى معروف براى فرار از پرداخت گمرک و سود بازرگانى براى اتومبیلهاى فولکس واگن خود که در گمرک-خوابیده بدستگاه متوسل و به تیمسار ایادى پزشک مخصوص اعلیحضرت مراجعه و با پرداخت وجوه کلانى باعلیحضرت قانون سود بازرگانى را تغییر و براى اتومبیلها و وصول عوارض ماخذ را توزین اتومبیل قرار میدهد و از این راه میلیونها تومان بخزانه مملکت ضرر میزند اعلیحضرت دم از اسلام میزنند در حالى که میل دارند با ورود زنان به نظام وظیفه و غیره حرمسراى دوران خلفاى عباسى را در دربار خود تجدید نمایند همانطوریکه برادران ارجمندشان روزها دنبال زنان مردم میافتند و در سینماها بانتظار راند و وهائى که گذارده‌اند با کمال بى پروائى مى‌نشینند آیا معنى اسلام و اسلام دوستى اینست.
سپهبد بختیار1 و جریانات اخیر. اظهارات منوچهر نیرومند
تردیدى نیست که سپهبد بختیار در خارج از ایران فعالیتهاى شدیدى دارد و تردیدى نیست که این فعالیتهاى بر محور همکارى میان جبهه ملى و سپهبد بختیار دور میزند ولى اطلاعاتى که اخیرا بدست آمده حاکى است که بختیار در قاهره با جمال عبدالناصر ملاقات و وضعیت عشایرى ایران و قدرت عشایر را براى ناصر توجیه و نظر او را نسبت به ارسال اسلحه جلب نموده است ولى ادعاى دولت در

توضیحات سند:

1ـ سپهبد تیمور بختیار در سال 1292 در اصفهان متولد شد. وى دوران کودکى را در اصفهان گذارنید و تحصیلات ابتدایى را نیز در همین شهر انجام داد، سپس به دبیرستان رفت و پس از سه سال تحصیل در اصفهان به تهران عزیمت کرد و در تهران تحصیلات متوسطه را ادامه داد. در سال 1309 به قصد تحصیل به بیروت رفت و در مدرسه لائیک به تحصیل پرداخت. در این مدرسه بود که با شارل حلو رئیس جمهورى لبنان همدوره-بود. در مدرسه لائیک به زبان فرانسه آشنا شد و در سال 1311 بیروت را بقصد اروپا ترک کرد و وارد پاریس شد و پس از چند ماه در مدرسه-نظامى «سن سیر» مشغول تحصیل گردید. نزدیک چهار سال در پاریس بود و سپس به تهران بازگشت مراجعت وى در اواخر سال 1314 صورت-گرفت. چون در مدرسه نظامى «سن سیر» تحصیل کرده بود، وارد ارتش شد و با درجه ستوانى به خدمت مشغول گردید. اولین ماموریت او نقشه-بردارى از نقاط مرزى بلوچستان بود. وى طى سالهاى پس از 28 مرداد 1332 به سمت فرماندار نظامى تهران و رئیس سازمان امنیت کشور منصوب-گردید ولى سرانجام در مرداد 1349 توسط همراهان خود هنگامى که در تبعید در عراق به سر مى‌برد ترور گردید. وى از بى رحم‌ترین روساى ساواک بود و در زمان ریاستش دومین فرد مملکت به حساب مى‌آمد و معروف است که محمدرضا از ترس سلطنتش وى را بنا به دلایلى به عراق تبعید کرد.

مورد اینکه در وقایع اخیر هم دست بختیار در کار بوده است کذب محض است چه دخالت بختیار مساوى است با دخالت جبهه ملى در حالى که همه ما براى العین دیدیم چنین نبوده است. فلسفى و آیت‌اله خمینى. در ایام تاسوعا و عاشورا فلسفى در مسجد ترکها موعظه میکرد بیان مطلب آیت‌اله خمینى از دهان فلسفى میرساند که محققا فلسفى رل سخنگویى آیت‌اله را در تهران بعهده دارد و اگر توجه داشته باشیم که آیت‌اله خمینى بارها لزوم حفظ نظم و بر قرارى آرامش را توصیه کرده‌اند و فلسفى نیز بالاى منبر بارها اظهار نموده-که نباید جنگ کرد. نباید خونریزى نمود ما با کسى سر جنگ نداریم و از طرفى وجود اعلامیه‌هاى متعددى که از طرف آیت‌اله خمینى و سایر علماء منتشر شده همه میرساند که ایشان با اینگونه وقایع چند روز اخیر موافقت نداشته‌اند پس باید موضوع را از جنبه‌هاى دیگرى مورد توجه قرار داده. واقعیت مطلب اینست که دستگاه حاکمه براى دستگیرى روحانیون و جلوگیرى از رهبرى مردم براى مبارزات آینده نقشه‌اى طرح نموده و این نقشه بطرق زیر بموقع اجراء گذارده شد که اینک تشریح میگردد. بطوریکه مشاهده کردیم روزهاى اولى که مراسم عزادارى برگزار میگردد فعالیت روحانیون و دستجات منحصر به سخنرانى در تکایا و منابر بوده و روز عاشورا که بزرگترین نیروها گرد آمده بود جمعیتى در حدود پانزده هزار نفر بصورت دستجات مذهبى در خیابان براه افتاد مسیر خیابانهاى بهارستان و شاهرضا و غیره با کمال نظم و آرامش به تظاهرات مذهبى پرداختند و کوچکترین عمل غیر عادى از آنها سر نزده، مسلما همین است که چگونه روز بعد که این جمعیت عظیم پراکنده شده بود و قاعدتا اگر قرار بود واقعه‌اى صورت گیرد در همان روز اتفاق میفتاد که یک چنان جمعیت گرد آمده بود روز بعد که فقط افراد معدودى بودند این واقعه انجام گرفت. نکته دیگر واقعه‌اى بود که در مسجد ترکها بوقوع پیوست باین معنى که روز پنجشنبه هنگامى که در مسجد عده‌اى نشسته و مستمع بودند ناگهان یکعده شصت هفتاد نفرى با پرچم سیاه و دادن شعارى به مضمون یا مرگ یا خمینى. داخل مسجد شده و نظم را بهم ریختند بالافاصله و بمجرد ورود این عده ناگهان سیل خروشان پلیس وارد مسجد گردید و شروع به تیراندازى بسوى جمعیت نمود. آیا میتوان قبول کرد که این عده واقعا مردم عزادار و متظاهرین واقعى بودند؟ نکته دیگر در حالى که مردم بدون اینکه بدانند بوسیله چه عواملى هدایت میشوند هنگامى که مشغول آتش زدن کلوپ شعبان جعفرى 1

منبع:

کتاب قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک - جلد 3 صفحه 205







صفحه قبل برو به صفحه
صفحه بعد
کلیه حقوق این پایگاه برای مرکز بررسی اسناد تاریخی محفوظ است. استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.