موضوع: جلسه افراد نیروی سوم و سخنرانی حسین‌زاده
تاریخ سند: 16 مهر 1341
موضوع: جلسه افراد نیروی سوم و سخنرانی حسین‌زاده
متن سند:
تاریخ: 16 /7 /41شماره: ۱۱۷۶۹/س ت
گزارش اطلاعات داخلی
موضوع: جلسه افراد نیروی سوم و سخنرانی حسین‌زاده
ساعت ۱۹۱۵ روز 11 /7 /41 جلسه سخنرانی حسین‌زاده رئیس کمیته سوسیالیست‌های ایران در اروپا با حضور خلیل ملکی رهبر جامعه و عده‌ای در حدود ۱۲۰ نفر از اعضاء جامعه در دفتر مجله علم و زندگی آغاز شد. ابتدا عباس عاقلی‌زاده برنامه را اعلام نمود و سپس خلیل ملکی شخصی بنام حسین‌زاده را بجمعیت معرفی و اظهار داشت که نامبرده رئیس جامعه سوسیالیست‌های ایران در اروپا می‌باشد و چون از اوضاع احزاب سوسیالیست در اروپا خصوصاً فرانسه اطلاعاتی دارند از ایشان خواهش نمودیم که اطلاعات خود را در اختیار جامعه بگذارند. سپس حسین‌زاده رشته سخن را بدست گرفت و گفت بحث این جلسه مربوط باحزاب سوسیالیست اروپا مخصوصاً فرانسه می‌باشد. بعد از انقلاب اکتبر فرانسه اهرم قدرت بدست بورژوازها افتاد و نیروهای چپ نتوانستند اهرم قدرت را بدست آورند ولی بعد از انقلاب اکتبر بورژوازها دست به یک رشته اصلاحات اساسی در فرانسه زدند که عبارت از صنعتی کردن فرانسه و ایجاد کارگران سندیکائی بود که با پیدایش نیروهای کارگری احزاب چپ شروع بفعالیت نمودند بعد از سخنرانی حسین‌زاده ملکی رشته سخن را بدست گرفت و گفت اختلاف سوسیالیست‌ها و کمونیست‌ها بر سر این مسئله است که ما سوسیالیست‌ها معتقدیم که در کشورهای سرمایه‌داری نباید ساپوتاژ کرد بلکه بایستی تولیدات را بالا برد و کارگر و اجتماع عقب مانده را به یک اجتماع پیشرفته و توسعه یافته تبدیل نمود ولی کمونیست‌ها بر عکس معتقدند برای تغییر جامعه می‌بایست رژیم آن را نابود و جامعه دیگری بوجود آورد من عقیده دارم باید سازنده بود مثلاً کاری که جبهه ملی در جوادیه انجام داد بسیار خوب بود و بایستی بیشتر از این کارها مخصوصاً در دهات و اطراف کرد و آثار نیکی بیادگار گذاشت بعضی‌ها می‌گویند این کارها عوام‌فریبی است ولی عوام‌فریبی نیست بلکه کار عاقلانه‌ایست و بعضی‌ها می‌گویند این اصلاحات ارضی بدرد نمی‌خورد چون بدست این دولتها صورت می‌گیرد من می‌گویم نه شاه مایل بود این کار انجام بگیرد و نه دولت بلکه ضرورت ایجاب می‌نماید که این کار را انجام دهند و بعد هم می‌توان کارهای انجام داد و اگر نواقصی مشاهده می‌شود باید رفت و با دهقانان تماس گرفت و نواقص کار آنها را برطرف کرد شما باید پیش دهقانان بروید و صندوق تعاون ایجاد کنید و در بین دهقانان نفوذ کنید این را می‌گویند سوسیالیست بودن آمدن و انتقاد کردن کار آسانی است مگر جبهه ملی الجزایر چه کار کرد که موفق شد در زمان انقلاب هم می‌جنگیدند و هم بین دهقانان می‌رفتند و بعد زمین و آب بآنها می‌دادند و دهقان الجزایری تفنگ بدست می‌گرفت و در جنگ شرکت می‌کرد که بعد از پیروزی زمین و آب بگیرد و از دست اربابان راحت بشود و اکنون مطرح است که بیست درصد از درآمد کارخانجات را بکارگران بدهند اوضاع و شرایط ایجاب می‌نماید که تحولی ایجاد نمایند و جلوی کمونیسم بدینوسیله بگیرند عده‌ای می‌گویند چون این دولت می‌خواهد این کار را بکند فایده‌ای ندارد من معتقدم اگر آنها حرف می‌زنند ما باید اتخاذ سند کنیم و حرف آنها را بمرحله عمل درآوریم نه این که آنها بگویند و ما هم انتقاد کنیم که در نتیجه همین هم اجراء نشود. مثلاً همین انتخابات فرضاً ما بگوئیم انتخابات می‌خواهیم ولی آیا با چنین دستگاهی انتخابات آزاد به ما می‌دهند حتی دکتر مصدق هم نتوانست انتخابات بکند شما فکر می‌کنید که علم بخواهد انتخابات بکند به میل خود انتخابات می‌کند و یا اقبال بمیل خود انتخابات کرد. من مصاحبه دکتر مصدق را در روزنامه آلمانی خواندم (در این موقع خلیل ملکی از جیب خود دو شماره روزنامه آلمانی را بیرون آورد و در یکی از آنها عکس مصدق و خبرنگار مزبور و عکس دیگر ساختمان منزل دکتر مصدق را نشان می‌داد بحاضرین ارائه داد) و گفت خبرنگار آلمانی از مصدق سئوال کرده است عقیده شما نسبت به انتخابات چیست؟ مصدق گفته است ملت آزاد نیست و اگر انتخاباتی هم بشود آزادانه نخواهد بود و راجع بانحلال مجلس از مصدق سئوال شده بود مصدق گفته است با این دستگاه نمی‌توان انتخابات صحیح انجام داد من در موقع نخست‌وزیری با این که هفتاد نماینده از صندوق بیرون آوردم نصف آنها مخالف من بودند و ناگزیر شدم مجلس را منحل کنم.
ملکی اضافه نموده با این که در زمان مصدق کارهایی انجام شد ولی یک انتخابات آزاد را نتوانست انجام دهد. صدقی سئوال نمود مزارع نمونه‌ای که بدست سوسیالیست‌ها درست شده نام ببرید. ملکی گفت مزارعی که در اسرائیل و الجزایر هنگام انقلاب بوجود آمده نمونه است و حتی در چین کمونیست موقعی که چین کمونیست شده بود جوانان بین دهقانان می‌رفتند و آنها را برای بوجود آوردن دهات نمونه و اصلاحات ارضی راهنمائی می‌کردند و اکنون هم در ایران ضرورت زمان ایجاب می‌نماید که دست به یک سلسله اقدامات بزنند و روزنامه مردم می‌نویسد که ملکی با دربار شاه همکاری می‌نماید و قانون اصلاحات ارضی را ملکی نوشته است پس اگر این موضوع صحت دارد چرا به انتقاداتی که در مجله فردوسی می‌کنیم توجهی نمی‌شود و یکی از اعضاء مؤثر دولتی بمن می‌گفت زمانی که شاه به هندوستان مسافرت نموده بود من مقاله‌ای در مجله علم و زندگی نوشته بودم و شاه خوانده و خوشش آمده بود و در هندوستان از سوسیالیست [سوسیالیسم] تعریف و تمجید نموده بود و عده‌ای بمن گفتند شاید شاه هم دست باصلاحات ارضی زده است سوسیالیست شده است ولی جراید ایران مطالبی که شاه در هندوستان راجع به سوسیالیست [سوسیالیسم] گفته بود چاپ نکردند در خاتمه سخنرانی ملکی گفت هر هفته روزهای چهارشنبه جلسات بحث و انتقاد داریم و در صورت لزوم جلسات سخنرانی هم ترتیب می‌دهم.
در ساعت ۲۱۰۰ جلسه خاتمه پذیرفت. افراد شناخته شده عبارتند از خلیل ملکی رهبر جامعه سوسیالیست‌های ایران- حسین‌زاده رئیس کمیته سوسیالیست‌های ایران در اروپا- صدقی- عباس عاقلی‌زاده - صفا- خانم صدقی اسحقی- شانسی- تحویلدار.