موضوع : جلسه هفتگی عده ای از روحانیون
تاریخ سند: 18 فروردین 1350
موضوع : جلسه هفتگی عده ای از روحانیون
متن سند:
از : 20 ه 3 به : 312 شماره : 15199 /20 ه 3 اخیرا جلسه ای با شرکت شیخ علی اکبر هاشمی، عبدالرحیم ربانی شیرازی، شیخ حسین کاشانی، شیخ فضل اللّه مهدیزاده محلاتی، دکتر باهنر، شیخ حسن لاهوتی، محمدحسن طاهری اصفهانی و محمدرضا مهدوی کنی در منزل سید علی غیوری واقع در ابن بابویه تشکیل گردید.لاهوتی اظهار نمود من مبلغ پنج هزار تومان بدهکارم که الان طلبکارها در منزل نشسته اند.
به هر کدام از افراد که گفت هیچکدام پول نداشتند.
محمدرضا مهدوی مبلغ چهارهزار تومان از صندوق که ماهیانه هر کدام از اعضا 50 تومان می پردازند به عنوان قرض الحسنه به وی داد که بعد از ماه صفر پرداخت نماید.
بعد محلاتی اظهار نمود من در مشهد مطالبی فقط به نوغانی1 واعظ گفته بودم و کس دیگری اطلاع نداشت.
در تهران یکی از مامورین ساواک بازارعین آن مطالب را به من گفت.
معلوم می شود نوغانی خیلی خبیث است.
هاشمی پیشنهاد نمود که مجمعی از وعاظ تشکیل گردد که هر کس واعظ می خواهد به این مجمع مراجعه نماید تا افراد خوب را به جاهای پر اهمیت بفرستیم.
کاشانی با این عمل مخالفت نمود و بعد از مدتی بحث نتیجه ای گرفته نشد.
ربانی اظهار نمود ما از بسیاری از دوستان خود و مقلدین آقای خمینی که در راه ایشان فداکاری کرده اند و زندان رفته اند اطلاعی نداریم و عائله آنها به وضع بدی زندگی می کنند در صورتی که مردم به بعضی از زندانیها کمک زیادی کرده اند.
ما باید اولاً افرادی که به زندان رفته اند بشناسیم و بعد بطور عادلانه به عائله آنها کمک نمائیم.
هاشمی پیشنهاد نمود اهل این جلسه ماهیانه مبلغی برای منظور فوق باید بپردازند.
کاشانی جواب داد آقایانی که از خمینی وکالت دارند از پولهایی که جمع آوری می کنند کمک کنند و بعد از مدتی بحث قرار شد این افراد یا خودشان یا با کمکهایی که از سایر مومنین می گیرند ماهیانه مبلغی بشرح زیر بپردازند تا یک جا جمع شده و به زندانیان کمک شود.
ربانی شیرازی ماهی 5000 ریال، هاشمی رفسنجانی ماهی 5000 ریال، سید علی غیوری ماهی 40000 ریال، محلاتی ماهی 2000 ریال، دکتر باهنر ماهی 2000 ریال، لاهوتی ماهی 500 ریال، کاشانی ماهی 500 ریال، مهدوی ماهی 500 ریال، طاهری ماهی 1000 ریال و قرار شد به شیخ حسینعلی منتظری اطلاع بدهند که ماهی 10000 ریال بپردازد.
طبق تصمیماتی که گرفته اید این وجوه باید از فروردین ماه 1350 جمع آوری و به غیوری تحویل گردد.
غیوری اظهار نمود چون من سرشناس هستم این کار را نمی توانم بکنم چون زود موضوع را متوجه شده و باعث ناراحتی خواهد شد.
هاشمی جواب داد فعلاً به طور موقت شما قبول کنید بعدا صندوق را باید به کسی داد که او را نشناسند و معروف نباشد.
در پایان جلسه محلاتی گفت مروارید فعلاً گرفتار است.
پرونده او مطلبی ندارد جز آنکه گفته اند ما شما را نگهداشته ایم تا کسی که اعلامیه های خمینی را در مکه پخش کرده است پیدا بشود.
2 چون شما سابقه دارید با اینکه مدرکی از شما در دست نیست باید اینجا باشید.
نظریه شنبه : هنوز معلوم نیست که موضوع جمع آوری وجه عملی شود و اگر هم تصمیم این افراد عملی شد فعلاً نباید اقدامی به منظور جلوگیری از این عمل انجام گیرد.
نظریه یکشنبه : اقدام مستقیم در مورد مفاد گزارش خبر فوق موقعیت منبع را به خطر خواهد انداخت.
نظریه چهارشنبه : نظریه یکشنبه مورد تائید است.
رونوشت برابر اصل واصل در پرونده سید علی غیوری است.
این رونوشت در پرونده شیخ فضل اللّه مهدیزاده محلاتی بایگانی شود.
اوانی 20 /1
توضیحات سند:
1ـ شیخ محمدرضا نوغانی نوغان محله ای از محله های قدیمی مشهد که تقریبا در حوالی فلکه طبرسی واقع است به همین دلیل شاید این فرد اصالتا اهل مشهد باشد.تحصیلات او در حد یک سخنران و منبری بود و جزء اندیشمندان آن دوره محسوب نمی شد.
او در مقام یک سخنران دارای تبحر و مهارت خاصی بود و این قهّار بودن در سخنرانی تا به جایی بود که برخی افراد نظیر آیت الله میلانی در جلسات خود گهگاهی از او دعوت به سخنرانی می کردند.
در ابتدا از روحانیون مبارز بود پس از دستگیر شدن ـ در منزل آقای قمی ـ توسط ساواک، قول همکاری با نظام شاه را داد و خود به خود از صحنه مبارزات مردمی محو گردید و در صف مخالفان انقلاب قرار گرفت.
قبل از این سخنرانیهایی را در مسجد گوهرشاد و مخصوصا در ماههای مبارک رمضان ایراد می کرد؛ امّا با تغییر رویه موضوع سخنرانیها فقط در مورد مقام و منزلت محمدرضا پهلوی بود! از جمله یک سخنرانی در مرداد سال 1340 خورشیدی که پیرامون وقایع 28 مرداد و مقام و منزلت سلطنت پهلوی بود، در حالی که پیش از این سخنرانی هایی در جهت حمایت از جمعیت های اسلامی از جمله فداییان اسلام در مشهد را داشت.
یکی از همان سخنرانیهای تند و انقلابی با همین عنوان (پیرامون فداییان اسلام) در بهمن 1334 در مشهد ایراد گردید.
وی در طول مبارزات خود بر ضدیت با انقلاب اصرار می ورزید و با سخنرانیهای توانای خود به نظام شاه برای حفظ و دوام حکومت شاهنشاهی کمک می کرد.
هیچ گاه به او کارها و پست های مهم دولتی محول نگردید زیرا این طور اشخاص دارای نفوذ زیادی در دربار محمدرضا بودند و به خاطر اقداماتشان بر ضد انقلاب، از سوی دولت نیز حمایت می شدند.
علاوه بر این نوغانی از افرادی بارز و سرآمد روحانیون خراسان بود و جزء روحانیون طراز اوّل محسوب می شد.
شیخ محمدرضا نوغانی از نظر اقتصادی وضعیت خوبی داشت و دارای زندگی مرفّهی بود.
منزلش در بلوار سازمان آب واقع بود و از نظر طرز ساخت و نوع معماری در بین خانه های مشهد کم نظیر و دارای اهمیت.
او بعد از انقلاب به عنوان یک روحانی درباری شناخته شد.
محل سخنرانی روحانیون درباری که اصولاً موضوع سخنرانی هایشان دعاهایی برای دوام سلطنت پهلوی بود در دارالزهد مبارکه فعلی بود که نوغانی هم از جمله این روحانیون بود و هر چند که حوزه علمیه مشهد با او مخالفت می کرد و یا طلبه ها برخی جلسات سخنرانی و خطابه او را بر هم می زدند امّا او همچنان در همین حال باقی ماند.
این شخص در جریان انقلاب اسلامی به علت رسوا شدن شخصیتش و همچنین بی اعتنایی مردم به او از کشور به خارج گریخت و در آنجا از حالت و شمایل روحانیت بیرون آمد و لباس شخصی به تن می کرد.
(ر.ک : میرنیا سیدعلی، تقویم تاریخ خراسان از مشروطیت تا انقلاب اسلامی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ (1) 1377، با همکاری حسین طاهری وحدتی و عباس علی قلی زاده ـ تهران، صص 171، 145) 2ـ اشاره به پیام تاریخی امام خمینی (ره) به حجاج بیت الله الحرام در ذیحجه 1390 ق دارد.
اعلامیه های حاوی این پیام به شیوه ای ماهرانه در جداره یخچال جاسازی شده توسط برخی افراد وارد مکه شد.
بنا به تصمیم قبلی قرار بود اعلامیه ها در شب عرفه (نهم ذیحجه) همزمان در بین زائران توزیع گردد ولی به جهت برخی ناهماهنگی های پیش آمده برخی دو روز پیش از موعد مقرر اقدام به پخش و نشر اعلامیه ها نمودند.
ماموران رژیم که از قبل پیش بینی چنین موضوعی را نموده بودند با اتخاذ تدابیر شدید امنیتی در صدد جلوگیری از پخش این اعلامیه ها بودند.
ر.ک : نهضت امام خمینی، سید حمید روحانی، واحد فرهنگی بنیاد شهید، چاپ اول، خرداد 1364، ج 2، صص 697، 703.