تاریخ سند: 5 فروردین 1336
متن سند:
آقای فلسفی واعظ هم این روزها در تهران نبودند و قم رفته است و هر شب را در مساجد و محافل منبر میرفته است ملاقاتهای خصوصی بین ایشان و آیت اله بروجردی1 شده است و ملاقات ایشان بیشتر درباره بهائی ها و انتخاب زنان بوده است و در بعضی از منبرها هم از اوضاع کنونی ایران و مردم و وضع اقتصادی گله هائی در بالای منبر کرده است و اظهار داشته است که تا کی باید مردم با این وضع بدبختی زندگی کنند و در یکی از منبرها گفته است که دستگاه دولت خود مسبب این بدبختی ها است و این گرانی بازار و وضع اقتصادی را دولت باعث شده است.توضیحات سند:
1ـ حضرت آیه اللّه العظمی حاج آقا حسین طباطبایی معروف به بروجردی در سال 1292 هجری قمری متولد شد و در سال 1380 بدرود حیات گفت.وی زعیم حوزه علمیه قم(بعد از آیه اللّه حائری)، بانی مسجد اعظم قم و بزرگترین مرجع تقلید شیعیان بعد از شهریور 1320 هجری شمسی و ایام سلطنت محمدرضا شاه بود.
او پس از فراگیری مقدمات در بروجرد به اصفهان رفت و در آنجا به تعلیم فقه و فلسفه مشغول شد.
وی در نجف مدت 8 سال در محضر آخوند ملا محمد کاظم خراسانی به استفادت مشغول بود.
پس از این دوران به ایران بازگشت و در بروجرد به تدریس علوم عقلی و نقلی پرداخت و در سال 1323 هجری شمسی از سوی امام و سایر علما به قم دعوت شد.
آیه اللّه بروجردی پس از ملاحظه شکست مشروطیت و حوادثی چون اعدام شیخ فضل اللّه نوری، و نیز آزردگی ناشی از بی ثمر ماندن فعالیتهای سیاسی در مقابل رضاخان حتی الامکان از ورود در مسائل سیاسی پرهیز می کرد و نگران آن بود که مبادا این گونه اقدامات به زیان مسلمین تمام شود.
ایشان به همین جهت گاه مورد اعتراض واقع می شد.
پس از قیام علمای اصفهان و فاجعه مسجد گوهرشاد، حوزه علمیه قم با وجود شخصیتهایی همچون آیه اللّه العظمی بروجردی و آیه اللّه العظمی حائری، به صورت بزرگترین حوزه علمیه شیعه درآمد و موجب رونق سایر حوزه های علمی ایران گردید.
محمدرضا در بدو سلطنت سعی داشت به آیه اللّه بروجردی نزدیک گردد و از وجود پرنفوذ وی بهره برداری نماید.
امّا از جانب آن حضرت مطرود و مورد اعتراض واقع گردید.
شاه که مرجعیت را سدّی در مقابل استعمار می دید، پس از فوت ایشان در صدد بر آمد از استقرار مرجعیت عامّه در قم جلوگیری و کانون نیرومند روحانیت را به نجف اشرف منتقل کند.
به همین جهت تلگراف تسلیت خود را به حضور آیه اللّه حکیم، مرجع بزرگ شیعیان، در نجف اشرف فرستاد.
لیکن روحانیون ایران عمل وی را بی اعتنایی به مراجع قم و تضعیف روحانیت شناختند.
ر.ک : کوثر ج 1 ، صص 30ـ29 و 69ـ68