تاریخ سند: 7 مرداد 1342
موضوع : پروانه های اقامت اتباع ایرانی در عراق
متن سند:
از : 28 / دع
به : تیمسار ریاست اداره دوم شماره : 1084
اخیرا دولت عراق پروانه های اقامت اتباع کشور شاهنشاهی را در عراق
مجانی اعلام نموده است و به نسبت محسوسی با ایرانیان در عراق خوشرفتاری
می شود.
در نتیجه ایرانیان
مقیم عراق نسبت به آتیه
خود و مناسبات بین دو
کشور عراق و ایران
خوش بین شده اند.
و اظهار
امیداواری می نمایند که
آمدن هیئت عراقی برای
مذاکره نفت به ایران1 مقدمه
انعقاد یک پیمان دوستانه
بین ایران - عراق - سوریه
خواهد بود تا بتوان با نزدیک
شدن به پیمانهای سنتو بلوک
غرب از گزند احتمالی
جمهوری متحده عرب در
امان باشد.
گیرندگان :
نیروی زمینی
سازمان اطلاعات و امنیت کشور
دفتر ویژه اطلاعات
دایره 2
در پرونده اوضاع داخلی عراق بایگانی شود 7 /7
توضیحات سند:
1ـ مذاکرات وزیر نفت عراق در
تهران [در تیرماه 1342]
حکومت ائتلافی جدید که پس
از سقوط قاسم قدرت را در
عراق به دست گرفت، در
اردیبهشت 1342 (آوریل
1963) اعلام کرد که قصد دارد
یک خط لوله نفت به قطر 12
اینچ از خانقین، در مرز ایران و
عراق، به بغداد احداث کند.
ذخایر نفتی خانقین، در داخل
خاک عراق، و نفت شهر (نفت
شاه سابق) و خانه، در داخل
خاک ایران، هر دو از منبع
زیرزمینی مشترکی تغذیه
می شوند.
این اقدام عراق نشان
می داد که قصد دارد بهره برداری
از این ذخایر نفتی مشترک را به
حداکثر افزایش دهد.
البته این
تصمیم دنباله اقداماتی بود که
عبدالکریم قاسم آغاز کرده و
دولت ایران نیز در مقابل به
ایجاد یک خط لوله نفت در
منطقه ایرانی این حوزه نفتی
پرداخته بود.
دو کشور در
چهارچوب کنفرانس اوپک، در
مورد امکان بهره برداری
عادلانه و مشترک از منابع نفتی
مزبور مذاکراتی انجام دادند و
در تیرماه 1342 (ژوئیه 1963)
نیز عبدالعزیز وتری، وزیر نفت
عراق، به تهران آمد و مسئله
منابع نفتی و اختلافهای مربوط
به محدوده آبهای سرزمینی دو
کشور در خلیج فارس مورد
مذاکره دو طرف قرار گرفت.
در
مورد مسئله اخیر، دولت عراق
ادعا می کرد که ایران با وجود
اینکه 40 هزار کیلومتر آبهای
سرزمین در خلیج فارس دارد.
به
آبهای سرزمین عراق تجاوز
کرده است؛ ولی روشن بود که
اختلافهای دو کشور در مورد
اروندرود توافق در مورد
تقسیم آبهای سرزمین در دهانه
خلیج فارس رامشکل کرده است.
به هر حال دو کشور در مورد
بهره برداری مشترک از منابع
نفتی در نواحی مرزی، به ویژه
حجم نفتی که باید استخراج کنند و
بازرسی که هر دو کشور باید از
کشور دیگر به عمل آورد، به
توافق رسیدند.
در مورد
بهره داری از آبهای سرزمینی دو
کشور در خلیج فارس، دو طرف
به طور اصولی توافق کردند و
تعیین جزئیات آن به ملاقاتهای
بعدی مقامهای دو کشور موکول
شد.
موفقیت آشکار مذاکرات فوق
حاکی از بهبود روابط دو کشور
بود.
هرچند ایدئولوژی حزب
بعث مخالف با رژیم پادشاهی
ایران بود، ولی هر دو کشور در
رقابت با ناصر شریک بودند و
این دلیل اصلی بهبود روابط دو
طرف محسوب می شد.
اختلافات مرزی ایران و عراق،
پیشین، ص 303 و 304
و نیز ر.ک :
chubin zabihop.
cit .
p.
176 - 77
* در 6 مرداد 42 هیئت اعزامی
عراق که برای مذاکرات نفت به
تهران آمده بود با نخست وزیر
ملاقات کرد.
گاهنامه پنجاه سال
شاهنشاهی، ج 2، ص 1667
* در تاریخ 7 مرداد 1342 شاه
وزیر نفت عراق را که در رأس
هیئتی به ایران آمده بود در کاخ
سعدآباد به حضور پذیرفت.
همان
* در 8 مرداد 1342 در
اعلامیه ای که از طرف وزارت
امور خارجه انتشار یافت، دولت
ایران اعلامیه شوروی را مبنی بر
دخالت ایران در حوادث عراق
مردود است.
و تأکید کرد که دولت
ایران در وقایع عراق در
هیچگونه دخالتی نداشته است.
همان، ص 1668
منبع:
کتاب
روابط ایران و عراق به روایت اسناد ساواک صفحه 92