درباره : محمدتقی حسینی
تاریخ سند: 25 شهریور 1352
درباره : محمدتقی حسینی
متن سند:
به : ریاست ساواک تهران 20 ه 12 از : اداره کل سوم شماره : 6172 /312 بازگشت به 4877 /20 ه 12 ـ 12 /6 /52 خواهشمند است دستور فرمایید ضمن تهیه مشخصات کامل نامبرده بالا نحوه فعالیت احتمالی وی را به سود جمعیت به اصطلاح نهضت آزادی1 روشن و چگونگی رابطه او را با طالقانی مشخص و نتیجه را به این کل اداره کل اعلام نمایند.مدیرکل اداره سوم ـ ثابتی گیرنده : ریاست ساواک استان سیستان و بلوچستان (11 ه) نامبرده بالا که خود را اهل زابل معرفی کرده اخیرا به تهران آمده و قصد تماس با طالقانی را داشته است، به احتمال زیاد هنگامی که طالقانی در زابل بوده یادشده با وی رابطه برقرار کرده است خواهشمند است دستور فرمایید ضمن شناسایی او نسبت به مراقبت و روشن نمودن نحوه افکار و عقاید و فعالیت های وی اقدام و نتیجه را به این اداره کل اعلام نمایند.
توضیحات سند:
1ـ نهضت آزادی ایران در سال 1340 توسط جمعی از روشنفکران ملی، مذهبی از جمله مهندس مهدی بازرگان، یداللّه سحابی.حسن نزیه و آیت الله طالقانی، پایه گذاری شد.
برخی از رهبران در ملی شدن نفت و سالهای پس از کودتا با ملیون همکاری داشتند و به همین خاطر در 1341 نهضت آزادی تقاضای عضویت در جبهه ملی کرد.
اما این درخواست در کنگره جبهه ملی رد شد و به اختلافات شدیدی میان این دو گروه منجر گردید.
نهضت آزادی در سال 1343 به عضویت جبهه ملی سوم در آمد.
اما به دنبال دستگیری بازرگان، طالقانی و سایر رهبران ملی عملاً جبهه ملی سوم از فعالیت باز ماند.
پس از این تاریخ اغلب رهبران نهضت به فعالیت های فرهنگی و تبلیغی به ویژه میان اقشار تحصیل کرده مذهبی پرداختند.
با گشایش نسبی فضای سیاسی کشور در سال 1356 نهضت آزادی نیز دوره جدید فعالیتهای خود را آغاز کرد.
در جریان پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 نهضت آزادی علی رغم مواضع محافظه کارانه اولیه نهایتا به صف انقلابیون پیوست و مهندس بازرگان از سوی رهبر انقلاب به عنوان اولین نخست وزیر دولت موقت منصوب گردید در مقایسه با جبهه ملی نهضت آزادی دو ویژگی داشت اولاً سازمانی سیاسی با هویتی اسلامی بود که می خواست آرمان گرایی، هویت ملی، مشروطه خواهی و آزادیخواهی جبهه ملی را کاملتر کند و ثانیا موضع رادیکالی در میان صنوف ملیون بوجود آورد.
آنها اعتقاد داشتند مذهب و اعتقادات دینی عامل و محرک همبستگی گروهها و اقوام مختلف ایران است.
به نقل از: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، جبهه ملی به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز اسناد تاریخی 7931، صص 5 ـ 74