طهران
تاریخ سند: 8 خرداد 1303
طهران
متن سند:
نمره ۱۳ 0308 ۸ جوزا- ۱۳۰۳ما چون خودمان را در بقای سردار سپه و همفکران او علاقه‌مند دانسته- آنچه امروز در جراید طهران می‌نویسند- ما قبلاً از جریان سیاست و پیش‌آمدهای غیرمترقبه حضرت امیر را مستحضر نمودیم ولی به ما محقق شده که سردار سپه در میدان مبارزه سیاست تاب مقاومت نیاورده سهل است بلکه دست و پای خود را هم گم کرده است. چنان که روحانیون به همین مسئله ملتفت شده که شما نمی‌توانید در مقابل آنها مبارزه نموده و موفق بشوید لذا یک یک از شهر خارج شده در باغ (یانوق) انکجی که چهار فرسخی شهر است اجتماع کرده و نقشه‌ها می‌کشند که یک مرتبه قضیه طهران را در تبریز به سر حضرت امیر در آورند. و با اشراف شهر و دموکرات‌ها مراسلات دارند. و حضرت امیر را در نظر جماعت متهم کرده‌اند. آیا شما چه وقت فکر حیات خودتان را خواهید کرد. مقام سهل است بلکه جهان در خطر است زیرا۔ به دستیاری صاحب منصبان مرتجع و اشراف‌زاده روح نظام و قشون را بر علیه سیاست شما اغوا کرده‌اند. بدیهی است هیچ درد بی درمان نیست . فقط طبقه سیم می‌توانند جلو این دسایس را بگیرند. و از شماها دفاع نموده و سیاست سردار سپه را مجدداً به موقع اجرا بگذارند.
۲- در تعقیب نمره (۱۲) توجه حضرت امیر را به اهمیت موقع امروزه جلب نموده و با صدای بلند فریاد می‌کنم وقت محافظه‌کاری نیست دسایس و تحریکات اجانب دارد صورت خارجی می‌گیرد. موقع اغماض و چشم‌پوشی نیست که فلاحین و دموکرات‌ها دارند آتیه تبریز را تهدید می‌کنند به انگلیس‌ها با تمام قوای خود سعی دارند که وسایل درهم شکستن نظام کنونی ایران را فراهم آورده و مجدداً دایره هرج و مرج و فساد و اغتشاش داخلی را شعله‌ور کنند. نمی‌دانیم حضرت امیر جراید طهران را قرائت می‌نمایند یا نه- ولی ما توصیه می‌نمائیم که شماره (۵) مورخه ۳۱ ثور بهارستان- و شماره (۸) محشر را قرائت فرمایند. آری در اثر تحریکات و تبلیغات خارجی بعضی جراید بوقلمون صفت که هر دم به رنگی می‌آیند- لحن خود را تغییر داده از احمد شاه- مدرس- آشتیانی توصیف می‌نمایند چنانکه نسیم شمال1در شماره (۱۸) در ضمن اشعار خود می‌نویسد:
(تا قیامت متصل دوران احمد شاه باد ما مطیع شهر بارانیم بر قرآن قسم).
آیا می‌دانید در طهران واقعه شاه عبدالعظیم- و قضیه یهود و مسلمان با دست که بر پا شده و هنوز هم دامن می‌زنند. آیا سردار رشید کردستانی با تحریک که علم یاغی‌گری و طغیان را برافراشته. چندین قره و قصبه هم متصرف شده است. آیا ایلات جنوب و بختیاری چرا مسلح شده‌اند- آیا شیخ خزعل و تمامی ایلات لرستان چرا به حرکت آمده و شدت هرچه تمام‌تر شرارت می‌نمایند. غیر از این است انگلیس‌ها می‌خواهند سردار سپه را بردارند و مجدداً احمد شاه را با وزرای مهمل بر ایران تحمیل نمایند. در این موقع بحران که سیاست مملکت از مو آویزان است. جدیت و فعالیت لازم است. باید خائنینش مجازات شوند. و دست آنها از جریان مملکت کوتاه گردد.
ما چندی است از فیوضات2 داد می‌زنیم. که در چنین موقع ریاست او را در اداره معارف خیلی مضر- انفصال و بیرون کردن او از معارف لازم و واجب است. ولی هنوز پیشنهاد ما به موقع عمل نیامده است (تا تریاق از عراق آورده شود مارگزیده مرده باشد) ما مجدداً توجه حضرت امیر را به عواقب وخیم ریاست این شخص شارلاتان و معروف‌الحال جلب می‌نماییم و وظیفه علاقه‌مندی خود را ادا می‌کنیم. در خاتمه می‌گوییم (تا نباشد چوب تر فرمان نبرد گاو و خر) و بس.
(جمهوری‌طلبان حقیقی)
توضیحات سند:
١- نشریه نسیم شمال در این زمان به مدیریت اشرف الدین حسینی شاعر نامدار گیلانی منتشر می‌شد (صدر هاشمی، تاریخ جراید و مجلات ایران، ج 4، صص 301-292) وی در سال ۱۳۰۵ ش مبتلا به مرض جنون گردید و پس از چند ماه معالجه مختصر بهبودی حاصل کرد ولی دوران زندگانی درخشان او سپری و به فقر دست به گریبان شد و تا پایان حیاتش (۱۳۱۲ ش) در جنوب شهر تهران با سخت‌ترین وضع زندگی می‌کرد. (اسحاق، سخنوران نامی ایران، ص ۱۴۵)2- ابوالقاسم فیوضات ( 1267-1349ش)، نماینده تبریز در دوره چهارم مجلس شورای ملی، رئیس معارف آذربایجان، فارس و خراسان، معاون وزارت معارف، مؤسس مدرسه فیوضات.