موضوع: حزب نیروی سوم
تاریخ سند: 9 بهمن 1340
موضوع: حزب نیروی سوم
متن سند:
تاریخ: 9 /11 /40شماره: 5165 /312
گزارش اطلاعات داخلی
موضوع: حزب نیروی سوم
اخیراً دو نفر بنامهای بنافتی و محبوبی از شهرستان ساری بتهران آمده و هر شب در حزب نیروی سوم حضور می‌یابند. بنافتی قبلاً عضو سازمان مقاومت ملی بوده و با دکتر سنجابی ملاقاتهائی داشته و با پسرخاله و یا پسرعموی احسان طبری1 نیز ارتباط دارد. ضمناً روزنامه نیروی سوم در چاپخانه‌ایکه مجله فردوسی چاپ می‌شود بچاپ می‌رسد.
ابتداء به استحضار ریاست بخش جراید رسیده پرونده حزب نیروی سوم ضمیمه و پس از بهره‌برداری انفرادی بایگانی شود.
332
15 /11 /40
رونوشت ضمیمه پرونده علم و زندگی و اصل عودت داده شود 15 /11 /40
توضیحات سند:
_1- احسان طبری: در سال ۱۲۹۵ در یک خانواده مذهبی در شهر ساری به دنیا آمد. در جوانی با دکتر تقی ارانی آشنا شد و تحت‌تأثیر او به مارکسیسم گروید. سال ۱۳۱۶ در دوران استبداد رضاشاهی طبری در زمره «گروه ۵۳ نفر» زندانی شد پس از سقوط رضاشاه از بنیانگذاران حزب توده شد.
در سال ۱۳۲۷ در پی ترور نافرجام محمدرضا شاه، حزب توده غیرقانونی اعلام گردید و طبری به شوروی گریخت و در دوران «حکومت وحشت» استالین و مالنکوف و خروشچف تا سال ۱۳۳۶ در شوروی به سر برد و از آن پس تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران در آلمان شرقی به سر برد. وی از مدرسه عالی حزبی در رشته تاریخ فلسفه فارغ‌التحصیل شد و پایان نامه خود را درباره «فلسفه ابن‌سینا» نگاشت و سپس در «آکادمی علوم اجتماعی» شوروی به تحصیل ادامه داد و در رشته تاریخ فلسفه به مقام علمی «نامزد علوم فلسفی» دست یافت. احسان طبری در کشورهای سوسیالیستی فردی مشهور بود و به عنوان تئوریسین مارکسیسم ایران و حزب توده و یکی از برجسته‌ترین متفکرین مارکسیسم شهرت داشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و ورود به ایران مسئول بخش آموزش حزب توده بود. وی بعدها از نقادان جدی مارکسیسم شد و به دین اسلام گرایش یافت. طبری بالاخره در تهران درگذشت. از وی آثار بسیاری بر جای مانده است که می‌توان به کژراهه، شناخت و سنجش مارکسیسم اشاره کرد.