تاریخ سند: 10 خرداد 1342
متن سند:
از : شیراز به : تهران شماره عطفی 760 ـ 10 /3 /42 شماره : 2994 شب جمعه ده جاری قریب پانزده هزار نفر از طبقات مختلف در مسجد جمعه پای منبر آقای سید عبدالحسین دستغیب شرکت و واعظ نامبرده درباره کلیمی ها و بهائی ها و حمایت دولت از آنان مطالبی عنوان و مردم را به قیام بر علیه دولت دعوت و آخرین اطلاع حاکی است فردا شب ـ شب عاشورا کلیه روحانیون از طبقات مختلف دعوت نموده اند در مسجد نو روبروی شاهچراغ که مجاور محله کلیمی ها و بهائی ها قرار دارد شرکت نمایند از طرف جبهه ملی1 و نهضت آزادی2 به مردم تلقین می شود هدف ملیون که ایجاد شکاف و بدبینی بین دولت و مردم بوده عملی شده و[بر] مردم است که برای بهره برداری از اوضاع فعلی رشد خود را نشان دهند با اینکه روز یازده جاری موضوع در کمیسیون امنیت مطرح و پیش بینی لازم معمول گردیده معذالک به علت بدهی تجار و خرده مالکین به یهودیها که اکثرا پول نزول می دهند، امکان دارد تظاهراتی بر علیه آنان به عمل آید.775 ـ 11 /3 /42 هاشمی آقای شهابی کاملاً باید مراقب اوضاع باشید پیش بینی و احتیاطات لازم را از هر جهت به عمل آورید روزهای تاسوعا و عاشورا بدون هیچگونه حادثه ای پایان یابد ضمنا به دستغیب تذکر شدید بدهید که این اقدامات و تحریکات او عواقب وخیمی برای امنیت کشور در برداشته نامبرده مسئول عواقب ناشیه از این اقدامات خواهد بود خلاصه با اتخاذ تدابیر لازم باید از هر گونه پیش آمدی با توجه به دستورات قبلی جلوگیری به عمل آید*.
12 /3 /42
توضیحات سند:
* دستخط حاشیه سند، متعلق به سرلشگر پاکروان می باشد که طی سند جداگانه ای در تاریخ 12 /3 /42 تایپ و به شیراز ارسال شده است.1ـ در تاریخ 18 مهر 1328 عده ای از مدیران و نمایندگان مطبوعات به منظور اعتراض به انتخابات فرمایشی دوره 16 مجلس شورای ملّی، در منزل دکتر مصدق جمع شدند و جهت لغو انتخابات مزبور، تصمیم به مبارزه گرفتند.
دکتر مصدق که در دوره 16 نتوانسته بود به مجلس راه یابد، عملاً رهبری معترضین به انتخابات را بعهده گرفت و در اوّل آبان 1328 طی جلسه ای به اتفاق افرادی چون مشار اعظم، دکتر شایگان، نریمان، امیر علائی، دکتر سنجابی و...
جبهه ملی را با هدف ایجاد حکومت ملی بوسیله تأمین آزادی انتخابات و آزادی افکار تشکیل داد.
پس از مدّتی مصدق از طرف شاه مأمور تشکیل کابینه شد و با انحراف کلّی از اهداف جبهه ملّی، با عوامل رژیم شاه و فراماسونها همگام گردید.
به دنبال کودتای ضد مردمی 28 مرداد 1332 که توسط امپریالیسم تازه بدوران رسیده آمریکا برای جلوگیری از رشد حرکت اسلامی در ایران انجام گرفت، فعالیت جبهه ملّی متوقف شد و مصدق و دیگر ملّیون از ترس جان و مال خود به گوشه ای خزیدند.
با گشایش فضای باز سیاسی که با مصلحت اندیشی آمریکا در سال 1339 در ایران صورت پذیرفت، عده ای از ملّیون دوباره دور هم جمع شده و دکان جبهه ملّی را که در اوج خفقان و استبداد مسدود بود، بنام «جبهه ملّی دوّم» مفتوح نمودند.
از همان آغاز دو جریان موافق یکدیگر قرار گرفتند و در سال 1341 کنگره ای با حضور 170 نماینده متشکل از حزب ایران، حزب مردم ایران، حزب ملّت ایران، جمعیت آزادی مردم ایران (جاما) و...
برای تعیین خط مشی جبهه ملّی تشکیل شد.
کمیسیون سیاسی این کنگره متشکل از افرادی چون مهندس حق شناس، مهندس مهدی بازرگان، اصغر پاشا، دکتر سنجابی، اردلان و...
چهارچوب فعالیتهای جبهه ملی را بر اساس احیای حقوق و آزادی فردی و اجتماعی ملّت ایران طبق قانون اساسی، استقرار حکومت قانونی ناشی از انتخابات عمومی و دفاع از اصول مشروطیت و اتخاذ سیاست خارجی مستقل ایرانی بر اساس حفظ مصالح کشور با توجه به اصول هدفهای منشور ملل متحد و دوستی با همه ملل جهانی و مبارزه با هر گونه سیاست استعماری را تصویب نمودند.
امّا این سیاست نیز اعمال نشد و سازمان دانشجویان جبهه ملّی با شعار «پایداری و مقاومت» به مقابله برخاست و سرانجام جبهه ملّی دوّم نیز بر اثر اختلاف اعضاء بر سر تعیین چهارچوب فعالیت های آن از هم پاشیده شد.
و بالاخره «جبهه ملی سوم» متشکل از ملی گراها و معدودی از افراد مذهبی و حتی نیروهای چپ به وجود آمد که پس از مدت کوتاهی به پایان کار خود رسید.
ر.ک: روزنامه پیام انقلاب، شماره 61، مورخ 5 /4 /61 روزنامه پیام انقلاب، شماره 63، مورخ 2 /5 /61 2ـ نهضت آزادی ایران: جمعی از نیروهای مذهبی جبهه ملی در اردیبهشت سال 1340 فعالیت تشکّلی را رسما اعلام کردند و عنوان نهضت آزادی را بر آن نام نهادند.
این تشکّل که با هماهنگی و اذن دکتر محمد مصدق شکل گرفت خود را وفادار به قانون اساسی مشروطیت و پیرو راه مصدق معرفی نمود.
با اوجگیری نهضت روحانیت به رهبری حضرت امام خمینی، نهضت آزادی...
.
با حفظ مواضع خود به آن پیوست در بازگشت تاریخی امام در بهمن 57 مهندس بازرگان از مؤسسین این نهضت بر اساس قولی که در فرانسه مبنی بر پذیرش اصول انقلاب داده بود به فرمان امام به نخست وزیری دولت موقت منصوب شد.
اما دولت موقت مهندس بازرگان به دلیل گرایشهای سیاسی اش از اهداف رهبری انقلاب به مرور فاصله گرفت و اختلاف مبانی فکری خود را با اصول انقلاب آشکار ساخت و زمینه را برای بازگشت مجدد آمریکائیها مهیا می کرد بروز این گرایش منجر به اشغال لانه جاسوسی امریکا توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام شد که دولت موقت را مجبور به استعفا کرد.
از آن پس نهضت آزادی نیز به صف مخالفین انقلاب پیوست و به عنوان یک اهرم فشار علیه ایران در دوران هشت سال دفاع تبدیل گردید.