موضوع : شایعات
تاریخ سند: 23 شهریور 1343
موضوع : شایعات
متن سند:
شماره : 1710 /326 این روزها برای تضعیف موقعیت دولت شایعات مختلفی در بین مردم انتشار یافته است طرفداران دکتر اقبال که همان افراد وفادار عضو حزب ملیون می باشند در همه جا انتشار می دهند به زودی دکتر اقبال نخست وزیر خواهد شد و حتی صورت وزرا خود را هم تعیین کرده است.طرفداران دکتر علی امینی بین مردم شایع کرده اند که بازگشت نامبرده از خارج برای فعالیت جهت نخست وزیری است و در مسافرت به اروپا نظر محافل سیاسی خارجی را برای نخست وزیری خود جلب کرده است.
طرفداران و دوستان دکتر ارسنجانی هم شدیدا برای نخست وزیری او تبلیغ می کنند و می گویند دکتر ارسنجانی مأمور خواهد بود برای تعدیل ثروت در شهرها نیز برنامه انقلابی شدیدی به مورد اجرا قرار دهد.
دسته ای از افراد عضو حزب ایران نوین که نتوانسته اند در دولت فعلی صاحب مقامی شوند نخست وزیری دکتر آموزگار وزیر بهداری و یا خسروانی1 وزیر کار را عنوان کرده می گویند بعد از دولت فعلی یکی از دو نفر مذکور عهده دار مقام نخست وزیری خواهند شد اکثریت مردم اعم از بازاری، کسبه خیابانها، مدیران جراید، کارمندان دولت، مقامات نظامی اصولاً با شایعات مربوط به تغییر دولت خود را بی اعتنا نشان می دهند و می گویند یکی از طرق سوءاستفاده افراد در گذشته این بوده است که هرچند بار با انتشار شایعاتی مبنی بر تغییر دولت و یا وزیر فلان وزارتخانه مزایایی نامشروع در سازمان های دولتی برای خود تحصیل می کرده اند و دولت ها در سابق به جای این که در فکر تأمین منافع عمومی مردم باشند پیوسته در صدد راضی نگاهداشتن رجال و دستجات شایعه ساز بوده اند.
تا چند ماهی بیشتر بر سر کار خود باقی بمانند و اکنون بقایای همان شایعه سازان به امید تحصیل منافعی از دولت و با گرفتن (حق سکوت) شایعات علیه دولت را دامن می زنند.
توضیحات سند:
1ـ عطاءاللّه خسروانی فرزند محمدهاشم (شهاب) در سال 1298 ه ش به دنیا آمد.پس از اتمام تحصیلات و اخذ دیپلم متوسطه از کالج البرز تهران در رشته های زبان و حقوق در دانشسرای عالی و دانشکده حقوق به تحصیل پرداخت و سپس برای ادامه تحصیلات عازم فرانسه شد و در آنجا موفق به اخذ دانشنامه در رشته علوم اجتماعی گردید.
(متولد 1298) از مهره های قدیمی وابسته به بریتانیا و دربار بود که در سال 1322 به همراه برادرش (خسرو خسروانی) نشریه افکار ایران را منتشر می کرد.
خسروانی در دولت منوچهر اقبال معاون وزیر کار در امور پارلمانی شد و در سال 1340 به همراه دوستان قدیمی خود در دبیرستان «ایرانشهر» (حسنعلی منصور، جمشید آموزگار و...) در نقش «نخبگان» آمریکایی ظاهر گردید و در دولت های امینی و علم و منصور وزارت کار را به دست گرفت.
در پی ترور منصور و همزمان با انتصاب امیر عباس هویدا به صدارت، در اسفند 1343 محمدرضا پهلوی، خسروانی را به دبیر کلی «حزب ایران نوین» گمارد و این امر، از آغاز، نارضایی جواد منصور، دکتر حسن زاهدی و دیگر بنیانگذاران «کانون مترقی» را برانگیخت.
خسروانی علاوه بر دبیر کلی «حزب حاکم» در دولت هویدا وزارت کار و سپس وزارت کشور (1347) را به عهده داشت.
خسروانی که طبق ارزیابی ساواک، فردی «عوامفریب و حرّاف» محسوب می شد، تصور می کرد که به سادگی خواهد توانست رقیب بی صلاحیت خود را کنار زند و به ریاست دولت برسد.
از این رو وی در سال 1345 از طریق برادرش خسرو خسروانی، سفیر ایران در واشنگتن، به ایجاد ارتباطاتی با برخی از مقامات آمریکایی دست زد.
«تحقیقات غیر محسوس» ...
تا سال 1348 ادامه یافت و شاه که اقدامات جاه طلبانه خسروانی را خطرناک تلقی می نمود.
در این سال وی را از وزارت و دبیرکلی حزب ایران نوین کشور برکنار ساخت و بدینسان یکی از فعال ترین رقبای هویدا برای همیشه از صحنه سیاست خارج شد.
با تشکیل کنگره ای به نام کنگره آزاد زنان و آزاد مردان که در دوره ریاست علم فراهم گردید که ظاهرا محصول انقلاب سفید شاهانه و جمعی از نمایندگان کارگران و کشاورزان و روشنفکران (که بیشتر اعضای کانون مترقی حسنعلی منصور بودند) و زنان بود، کاندیدهای نمایندگی مجلس شورای ملی و سنا را تعیین نمود.
ولی در واقع کنگره فقط نمایشی برای تأیید و تصویب صورت کاندیداهایی بود که از طرف یک گروه پنج نفری مرکب از احمد نفیسی (شهردار تهران و رئیس کنگره) حسنعلی منصور (رئیس کانون مترقی) عطاء خسروانی (وزیر کار) حسن زاهدی (رئیس بانک کشاورزی) و نصرت اللّه معینیان (وزیر مشاور و سرپرست تبلیغات) تعیین شده بودند.
در اوایل حکومت هویدا، عطاءاللّه خسروانی وزیر کار که به دبیر کلی حزب ایران نوین انتخاب شده بود از هویدا تمکین نمی کرد و هویدا نه فقط بر هیئت دولت، بلکه به حزب اکثریت هم تسلط نداشت.
هویدا سرانجام با تمهید مقدماتی توانست موقعیت خسروانی را در رهبری حزب متزلزل کند و کاندیدای مورد نظر خود دکتر منوچهر کلالی را به مقام دبیر کلی حزب تعیین نماید.
(ر.ک : ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ج 2 ص : 378، 379 ؛ طلوعی، محمود، بازیگران عصر پهلوی، ص 472 و 519 و 486؛ ج 2، ص 699 ؛ دلدم، اسکندر، زندگی و خاطرات امیر عباس هویدا، صص 107، 110، 203، 281)