موضوع: خلیل ملکی فرزند فتحعلی
تاریخ سند: 25 مهر 1341
موضوع: خلیل ملکی فرزند فتحعلی
متن سند:
گیرنده: ریاست اداره دادرسی ارتش (دادستانی)تاریخ : 25 /7 /41
شماره: ۲۴۱۶/ب 7
نخست‌وزیری
سازمان اطلاعات و امنیت کشور
س. ا. و. ا. ک
موضوع: خلیل ملکی فرزند فتحعلی
در مورد ارسال خلاصه پیشینه و پرونده متهم نامبرده بالا اشعار می‌دارد.
١- بموجب محتویات پرونده نامبرده هنگامی که در برلن مشغول تحصیل بوده بوسیله دکتر ارانی و بزرگ ارانی وارد سازمان جوانان حزب کمونیست شده و مطالعات زیادی درباره سوسیالیزم و کمونیزم می‌نماید در مراجعت به ایران با دکتر ارانی مکاتبه زیادی داشته و سپس بوسیله ارانی وعبدالصمد کامبخش1 وارد حزب کمونیست ایران گردید در نتیجه در تاریخ 15 /4 /1313 دستگیر و بازداشت و در مهرماه ۱۳۲۰ از زندان آزاد و تا سال ۱۳۲۴ در حزب منحله توده فعالیت داشته و در این دوره مقالاتی در روزنامه‌های حزبی می‌نوشته است سپس بعلت انشعاب از حزب منحله توده مطالبی مخالف مقالات گذشته خود نوشته و بالاخره در سال ۱۳۲۸ حزب زحمتکشان را با کمک دکتر بقائی تشکیل و در ۲۲ مهرماه ۱۳۳۱ از حزب مذکور نیز منشعب و در آذر ماه سال مذکور حزب نیروی سوم را تشکیل و روزنامۀ نیز به همین نام ارگان جمعیت خود نمود ضمناً در این زمان ضمن مبارزه با توده‌ای‌ها از دکتر مصدق پشتیبانی کامل می‌نمود لیکن از روز ۲۵ مرداد ۳۲ مبارزه خود را با حزب منحله توده قطع و با همکاری آنها زمزمه تغییر رژیم و حکومت جمهوری را ساز کرده و در شب ۲۶ مرداد ۳۲ اولین شعار جمهوری را اعضاء و افرادش در خیابانها بگردش درآورده و این همکاری تا آخرین لحظات سقوط دکتر مصدق ادامه داشت پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دستگیر و به فلک‌الافلاک2 تبعید گردید و بعداً به زندان فرمانداری نظامی تهران منتقل و آزاد گردیده است.
نامبرده از آن موقع تا آغاز انتخابات دوره بیستم در رأس نیروی سوم منفرداً فعالیت می‌کرد. هنگام تجدید فعالیت جبهه ملی مذاکراتی بین خلیل ملکی و سران جبهه ملی و سایر دسته‌جات طرفدار دکتر مصدق از جمله پان‌ایرانیسم و مردم ایران آغاز و ائتلاف کرده و جبهه سوسیالیست‌های ایران را تشکیل داده است.
مشارالیه پس از تشکیل جبهه سوسیالیست‌های ملی شعارهای جبهه ملی و طرفداران مصدق را هم بطور ضمنی تائید می‌نماید. ٢- نامبرده بالا در تاریخ 7 /12 /39 از طرف مأمورین ساواک دستگیر و باتهام فعالیت مضره با صدور قرار بازپرس نظامی بازداشت و پس از بازجوئی‌های معموله اوراق اتهامی او تحت شماره 50382/ الف 3- 24 /12 /39 به آن دادستانی ارسال و به طوری که طی شماره ۲۸۸۳/ ب 7 25 /12 /39 اعلام گردیده قرار بازداشت صادره درباره او بقرار التزام عدم خروج از حوزه قضائی تهران تبدیل و از زندان آزاد گردیده است. علیهذا با توجه به این که مشارالیه پس از خروج از زندان مجدداً بفعالیتهای گذشته خود ادامه می‌دهد و اصلح است پرونده وی مفتوح بماند تعداد هشت برگ پرونده متهم مذکور را جهت هرگونه اقدام قانونی بپیوست ایفاد می‌دارد خواهشمند است دستور فرمائید از نتیجه اقداماتیکه در مورد مشارالیه معمول خواهند داشت این سازمان را مستحضر نمایند.
از از طرف رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور. سرلشگر پاکروان.
تهیه کننده میرفخرائی 9 /10 /41
رئیس بخش 313 11 /10 /41
رئیس اداره یکم 11 /10
مدیر کل 28330 /313- 12 /10 /41 هشت برگ
معاون
توضیحات سند:
_1- عبدالصمد کامبخش: فرزند شاهزاده کامران میرزا عدل‌الممالک (عدل قاجار) در سال ۱۲۸۲ ش. در قزوین متولد شد در 7 – 8 سالگی برای تحصیل به روسیه اعزام شد در ۱۷ سالگی مدتی به ایران بازگشت و سپس به شوروی رفت. پس از اتمام تحصیلات متوسطه در سال ۱۳۰۲ وارد مدرسه عالی علوم اقتصادی شد و آموزش حزبی را نیز در مدرسه کوتو فرا گرفت. با محاسبه دوران تحصیل، بازگشت کامبخش به ایران باید در حوالی سال ۱۳۰۴ باشد. در این دوران، او علاوه بر کار در مجامع علنی حزب کمونیست ایران، چون جمعیت آزادیخواهان و جمعیت پرورش قزوین (۱۳۰۳ - ۱۳۰۷) فعالیت داشت. در سال ۱۳۰۷ برای آموزش خلبانی و مهندسی هواپیما به شوروی اعزام شد. در سال ۱۳۱۱ به ایران بازگشت و با درجه ستوان دومی وارد ارتش شد. در همین سال به اتهام جاسوسی بازداشت شد و 9 ماه در زندان به سر برد. پس از آزادی از ارتش اخراج شد. در اردیبهشت ۱۳۹۶ در زمره گروه پنجاه و سه نفر دستگیر و به ده سال زندان محکوم شد. در آبان ۱۳۲۰ آزاد شد و به شوروی رفت و در سال ۱۳۲۲ به ایران بازگشت. در اسفند ۱۳۲۲ از قزوین به مجلس چهاردهم راه یافت. در سال ۱۳۲۳ در کنگره اول به عضویت کمیته مرکزی حزب توده درآمد. پس از حوادث آذربایجان در دیماه ۱۳۲۵ به شوروی رفت و در رهبری «فرقه دمکرات آذربایجان» به فعالیت پرداخت. در پلنوم چهارم کمیته مرکزی- حزب توده، ۱۳۳۶ عضو هیأت اجرائیه و دبیر کمیته مرکزی شد و تا پایان عمر در این سمت بود. کامبخش در ۱۹ آبان ۱۳۵۰ در سن ۶۸ سالگی درگذشت.
۲- قلعه فلک‌الافلاک: بر روی تپه‌ای بزرگ و سنگی در میان شهر خرم آباد قلعه معروف و تاریخی فلک‌الافلاک ساخته شده است. بطور کلی تاریخ بنا و نام سازنده اصلی آن معلوم و مشخص نیست. ولی در گذشته بنام قلعۀ «شاپور خواست» مشهور بوده است.
از اوایل قرن هشتم به بعد و پس از بنای شهر تازه خرم آباد قلعه را نیز بنام شهر نامیده‌اند. احتمالاً نام فلک‌الافلاک از زمان قاجاریه روی آن گذاشته شده است قلعه دارای هشت برج است و محیط کلی آن ۲۲۸/۶۰ متر و بلندترین دیوار آن تا سطح تپه ۲۲/۵ متر می‌باشد. در گذشته تمام قلعه یک صحن داشته لکن در دوره‌های بعد با ساختن چند اتاق در وسط آن را بدو قسمت تقسیم کرده‌اند.
این قلعه زمانی به زندان تبدیل شد و بسیاری از افراد دوران حبس خود را در آنجا گذراندند. این قلعه یکی از بناهای معتبر تاریخی است که با گذشت زمان هنوز استوار و پابرجاست.