موضوع: فعالیت سپهبد کیا
تاریخ سند: 9 آبان 1341
موضوع: فعالیت سپهبد کیا
متن سند:
شماره: 3122 /312 تاریخ: 9 /8 /1341موضوع: فعالیت سپهبد کیا
در دادگستری و فرهنگ طرفداران سپهبد کیا که اعضای (کوک) می‌باشند، فعالیت شدیدی را شروع کرده‌اند تا مقامات حساسی را در اختیار گیرند و تیمسار کیا نیز جداً از آنها پشتیبانی می‌کند.
در دادگستری، رهبری این دسته با علوی رئیس سابق دادگاه شهرستان و فلاح رستگار می‌باشد و برنامه این دسته این است[که] با تقویت از وزیر دادگستری و مجلسی در مقابل مخالفین آنها را در دامن خود قرار داده، به تدریج مقامات حساس قضایی را در اختیار خود درآورند.
در وزارت فرهنگ نیز تاکنون چند نفر از افراد عضو (کوک) مهدی قریب. علی‌اکبر فرزدقی. نوربخش که عضو جمعیت کوک می‌باشند، به ریاست ادارات مختلف منصوب شده‌اند و با نسبتی که تیمسار کیا با دکتر خانلری1 دارد، بنا به توصیه تیمسار کیا به تدریج دیگر افراد عضو (کوک) در رأس مقامات حساس در تهران و شهرستانها قرار می‌گیرند و قرار است تشکیلات مذکور را توسعه دهند.
محترماً به عرض مدیریت کل می‌رساند. 9 /8
بهره‌برداری شد. روی پرونده سپهبد کیا بایگانی شود. 15 /8
توضیحات سند:
_______1. پرویز ناتل خانلرى، فرزند ابوالحسن (اعتصام‌الملک) در سال 1292 ش در تهران به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتى را در تهران به پایان برد و در سال 1321 در رشته ادبیات فارسى از دانشگاه تهران، دکترا گرفت. مشارالیه که استاد تاریخ زبان فارسى در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود، دوره انستیتوى فونتیک را نیز در پاریس طى کرد. همسر وى دختر حاج شیخ هادى نورى، فرزند دوم شهید شیخ فضل‌الله نورى بود. وی در سال 1336 توسط ساواک چنین معرفى شده است. «از لحاظ سیاسى مردى است که به افکار چپى بى‌اندازه تمایل دارد. خانم او نیز همین‌طور فکر مى‌کند و با توده‌اى‌ها ارتباط زیاد داشتند. نه خود و نه خانمش به سلطنت اعتقادى ندارند. کاملاً سوسیالیست حاد فکر مى‌کنند و همان‌طور که ذکر شد افکار چپى دارند، به شوروى تمایل دارند و در فامیل هم همه آنها را به همین نحو مى‌شناسند.» همسرش داراى سوابق همکارى با حزب توده بود و در دوره قدرت حزب مذکور با آن ارتباط داشت. خانلرى با احسان طبرى روابط دوستانه‌اى داشته و در نشریات حزب توده مقاله نیز می‌نوشت.
خانلری بعدها تغییر روش داد و به طرفداران دربار پیوست و از همین رو به دستور شاه به سناتورى انتصابى در مجلس سنا رسید. مشاغل وى به شرح زیر بوده است: دبیر ادبیات در مدارس رشت و تهران، دانشیار و استاد زبان و ادبیات فارسى در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، معاون وزارت کشور، کفیل استاندارى آذربایجان ـ وزیر فرهنگ، رئیس اداره انتشارات دانشگاه تهران، سناتور انتصابى شاه در مجلس سنا، وى همچنین عضو مراکز ذیل نیز بود: عضو مؤسس و عضو کمیته مرکزى حزب مردم، عضو هیئت مدیره سازمان شاهنشاهى خدمات اجتماعى، مدیرعامل کمیته ملى پیکار جهانى با بیسوادى، عضو کمیته ملى پیکار جهانى با بیسوادى، عضو هیئت امناى دانشگاه هنر، عضو هیئت امناى دانشگاه پهلوى شیراز، رئیس فرهنگستان ادب و هنر ایران، عضو هیئت امناء بنیاد شاهنامه فردوسى، عضو هیئت امناء دانشگاه فارابى، عضو هیئت مؤسس و هیئت امناء بنیاد فرهنگ ایران، دبیرکل بنیاد فرهنگ ایران، عضو هیئت مدیره مؤسسه آسیایى دانشگاه فرح پهلوى.
خانلرى از سال 1323 با همکارى دکتر ذبیح‌اله صفا مجله سخن را بنیاد نهاد و سپس از سال دوم به بعد خود به تنهایى این مجله را اداره کرد. خانلرى که اهل شعر و شاعرى بود و تخلص «ناتل» را براى خود انتخاب کرده بود، در یکی از اسناد ساواک این چنین معرفى شده است: «خانلرى همیشه عاشق شعر و ادبیات فارسى بوده.... خانلرى را از جهت گرایش به شعر نو مى‌توان به «توللى» نزدیک کرد. در میان اشعار قدیم و جدید او شعر «عقاب» را بهترین اثر منظوم وى باید دانست. او به چند زبان خارجى آشناست. آثار بسیارى از نویسندگان و شعراى اروپا را ترجمه کرده است و چندین کتاب براى تدریس در دانشگاه تألیف نموده است. کارهاى مهم او شرکت در تلخیص و انتخاب و تحشیه و انتشار «شاهکارهاى ادبیات فارسى» است که با دکتر صفا از میان بهترین آثار نظم و نثر ادبى قرون گذشته ایران بوده است. نامبرده داراى نشان پاس، سپاس، ورزش و نشان درجه اول لژیون دونور از دولت فرانسه بوده است.» ساواک خانلری را فردى با اخلاق معمولى، قدرى عصبانى، کم‌معاشرت و تا اندازه‌اى متکبر معرفى کرده است که با اسدالله علم بى‌اندازه صمیمیت و یگانگى داشته است.
در دوران تصدى خانلرى بر وزارت فرهنگ به دلیل انتصاب اقوامش و در جریان درگیرى حزب مردم و ایران نوین، اعلامیه‌اى علیه وى انتشار یافت، در بخشى از این اعلامیه آمده است:
«در اثر نوکرى آقاى علم به معاونت وزارت کشور منصوب و در مفتضح‌ترین انتخابات دوران پنجاه ساله مشروطیت شرکت نمود... در اثر چاکرصفتى به اتفاق خانمشان به کارمندى بنگاه فرانکلین منصوب و ماهى هفتاد هزار ریال دریافت مى‌کند. همچنین از بنیاد پهلوى به عنوان مشاوره ماهى یکصدهزار ریال حقوق مى‌گیرد... برجسته‌ترین صفات ایشان استفاده از هروئین و تریاک و عرق به حد کافى و هفته‌اى سه روز جلسات بزم ایشان .... است .... انتخاب بدنام‌ترین و رسواترین افراد براى کارهاى حساس فرهنگى ... و»
دکتر پرویز خانلرى در سن 72 سالگی در سال 1369 در تهران درگذشت.