د- انتشار شبنامه
متن سند:
د- انتشار شبنامه
تدوین جزوات و شب‌نامه‌های مختلف علیه مسئولین و سیاست‌های نظام و مقامات حوزوی و به اصطلاح افشاگری علیه آن‌ها با هدف تخریب و ایجاد بدبینی نسبت به آن‌ها از جمله اقدامات رایج این جریان در طول عمر سیاسی خود بخصوص در این مقطعی است که در قم مستقر هستند. بار اصلی این حرکت بر دوش شخص مهدی هاشمی و دوستان قدیمی وی بود ولی بر حسب اقتضا از طلاب مبتدی نیز بهره می‌گرفتند. این جزوات و شبنامهها با عناوین جعلی و سوء استفاده از موقعیت حوزه و حوزویان انتشار می‌یافت. عناوینی همچون:
«روحانیت بیدار»، «حوزه‌های علمیه»، «طلاب و فضلای افغان»، «جمعی از فضلای تبریز» و...1 از جمله عناوینی هستند که بعضاً چندین شماره جزوه و شبنامه با آن‌ها منتشر گردیده؛ خط سیر عملی این اوراق و شبنامهها عبارت است از:
1- افشای خطوط صهیونیستی ۲- انتقاد از جریانات خطی کشور ۳- زیر سؤال بردن سیاستها و عملکرد دولت و مجلس و هتاکی علیه مسئولین بلند پایه و... مهدی هاشمی در خصوص محتوای این نوع شبنامهها می‌گوید:
«به طورکلی محورهای کلی که الان در خاطرم مانده که برادر... آن مقالات را تنظیم می‌کرد، افشای خط اسلام رفاه طلب (انجمن حجتیه) انتقاد از جریان سرمایه‌داری و بازار در مقابل خط حامی محرومین؛ و به همین مناسبت بعضی از افکار آقای آذری قمی و جامعه مدرسین نقد می‌شد یا در موقع انتخابات مجلس مطالبی بحث می‌شد. زمانی مسایل جنگ در محافل مورد بحث قرار گرفته بود. جریان التقاط فکری و دولت خدمتگزار و تعرض به مجلس نسبت به طرز برخورد جناب آقای خامنه‌ای با دولت خدمتگزار، در رابطه با محاوره فوق چند شماره اعلامیه دیگر تنظیم شده توسط آقای... و من تصحیح کرده، برای چاپ و پخش به ایشان دادم.»2
وی دربارۀ بهره‌گیری از طلاب افغانی می‌گوید:
«در رابطه با وزارت خارجه تنی چند از طلاب و فضلای افغانی مقیم مشهد را بر آن داشتیم تا نقطه‌نظرهای انتقادی خود علیه وزارت خارجه را تنظیم [کنند] و توسط دفتر تهران برای آنان چاپ و پخش کردیم که آقای... در این رابطه مدخلیت داشت چندین شماره از اوراق مزبور چاپ و برای مسئولین دولتی و ارگان‌ها ارسال می‌شد.»3
مهدی هاشمی در مورد تیراژ و نحوه توزیع یکی از شبنامهها که با عنوان «بعضی از فضلای تبریز» منتشر شده بود، می‌گوید:
«اعلامیه مزبور با پیشنهاد آقای... و موافقت من و مباشرت او و... تهیه و تنظیم و توزیع گشته است. متن اعلامیه یادم نیست علیه چه جریانی است ولی علی الظاهر در مورد انتخابات و این‌ها باشد. مرکز تهیه و توزیع آن دفتر مؤسسه در تهران بود. تیراژ آن حدود دو هزار بود و نحوه توزیع کلاً توسط پست شهری انجام گرفته است.»4
در بین اطلاعیه‌ها و جزوات منتشر شده توسط این طیف عنوان «روحانیت بیدار» از اشتهار بیشتری برخوردار است و عنوان شناخته شده‌ای برای بسیاری از نیروهای سیاسی در آن مقطع به شمار می‌رود.
سلسله اطلاعیه‌های موسوم به «روحانیت بیدار» در دو مرحله انتشار یافته است دور نخست آن در زمان حیات شهید بزرگوار محمد منتظری و زیر نظر ایشان و در راستای افشای خط سازش، عملکرد دولت موقت و جریان بنی صدر و لیبرالیسم به چاپ می‌رسیده و در این مقطع مهدی هاشمی نقش چندانی در تدوین آن نداشته است.
دور بعدی آن پس از شهادت شهید محمد منتظری و اخراج مهدی هاشمی از سپاه بود که مستقیماً زیر نظر مهدی هاشمی و با همکاری دوستان نزدیک وی انتشار می‌یافت و از همین زمان خط توهین، افترا، افشاگری و تخریب جناح مقابل در این اطلاعیه‌ها تعقیب می‌شده که پس از بروز حساسیت و موضعگیری‌های شدید در حوزۀ علمیه در این خصوص، مهدی هاشمی تصمیم می‌گیرد تا از عناوین دیگری برای انتشار شبنامه استفاده کند:
«چون اعلامیه‌های مزبور به نام «روحانیت بیدار» واکنشهایی را در افکار عموم ایجاد کرده بود، من به... گفتم این نام را کنار بگذار واگر چیزی داشته باشید به اسامی دیگر مانند حوزۀ علمیۀ قم و... پخش نمایید؛ لذا از آن به بعد هر چه منتشر شد به نام «روحانیت بیدار» نبود.»5
وی همچنین دربارۀ دور اول انتشار «روحانیت بیدار می‌گوید:
«اعلامیه‌های روحانیت بیدار همان‌گونه که قبلاً نیز یادآور شدم تأسیس این جریان در زمان مرحوم محمد منتظری بود و من نیز مطلع بودم و فلسفه آن را علاوه بر آنچه قبلاً گفتم، افشای خطوط بوده است که آن مرحوم بر روی آن تأکید فراوان داشت. البته من نیز از صدور اعلامیه‌ها در زمان حیات ایشان مطلع بودم ولی نظر به این که نظارت و اشراف ایشان قوی بود من زیاد انگیزه‌ای نداشتم.»6
و در خصوص دور دوم انتشار آن می‌گوید:
«بعد از قضیه واحد نهضت‌ها به قم آمدیم. آقای.... اظهار داشت قصد داریم مجدداً به نام روحانیت بیدار اعلامیه منتشر سازیم؛ که یکی دو شماره دیگری به این نام پخش شد متن آن را... تنظیم می‌کرد و من تصحیح کرده و به ایشان مسترد می‌داشتم برای تکثیر؛ ضمن گاهی بودجه مختصری تکثیر و غیره محورهای بحث آن شماره‌ها دقیقاً یادم نیست ولی عمدتاً در ادامۀ همان خط سابق با کمی اضافات بود.»7
دربارۀ نقش خود در تنظیم این اعلامیه‌ها و خطوط کلی آن می‌گوید:
«مبادرت به تأسیس و نشر اعلامیه‌های افشاگرانه علیه خطوط و مسئولین کشوری به نام‌های روحانیت بیدار، حوزۀ علمیۀ قم، فضلای تبریز و غیره. اوراق مزبور را هر چند آقای... و گاهی او با همدستی تنظیم می‌کردند ولی بدون اجازه من چنین عملی صورت نمی‌گرفت. اوراق یاد شده را زمانی با امکانات مستقلی که در اختیار آقای... بود و زمانی دیگر با امکانات دفتر تهران انجام می‌دادیم. محتوای کلی اعلامیه‌ها در یک سیر تدریجی نخست از افشا و خطوط انحرافی مانند صهیونیزم شروع و سپس به انتقاد از جریانات خطی و آن‌گاه هتک حیثیت و حرمت برخی مسئولین کشور مانند جناب آقای خامنه‌ای ختم شد که یکی از انگیزه‌های آن اشباع (در این اواخر) غریزه بدبینی به مسئولین و قدرت طلبی بود.»8
توضیحات سند:
1- عناوین جعلی شبنامهها متنوع و شب‌نامه‌های منتشره با بعضی از این عناوین متعدد و دارای شماره سریال بوده است. برای آگاهی بیشتر از چند و چون کار، بنگرید به: پیوست شماره ۶
2- پرونده مهدی هاشمی، ج ۸، ص ۱۲۰
3- همان، ج 9، ص 15
4- همان، ج 3، ص 150
5- همان، ج 3، ص 119
6- همان، کلاسه 39 /65، ص 44
7- پرونده مهدی هاشمی، ج 3، ص 119
8- همان، ج 9، ص 14
واکنش علما طلاب و مراکز حوزوی
منبع:
کتاب
بن‌بست -جلد چهارم / مهدی هاشمی رویکرد سیاسی به حوزه علمیه قم صفحه 158