تاریخ سند: 29 آبان 1357
تلفنگرام
متن سند:
از: سارى 2 ﻫ1 تاریخ: 29 /8 /1357
به: مدیریت کل اداره سوم 312 شماره: 4303 /2 ﻫ1
[تلفنگرام]
برابر اطلاع به دنبال تظاهرات روز جارى شهرستان سارى و برخورد موافقین و مخالفین با یکدیگر پلیس ناگزیر به پرتاب گاز اشک‌آور و تیراندازى هوائى گردیده عناصر اخلالگر و ماجراجو در مقابل مأمورین انتظامى مقاومت و مبادرت به پرتاب سنگ به اتومبیل‌هاى پلیس و مأمورین انتظامى نمودند. ناچار مأمورین مبادرت به تیراندازى نموده در نتیجه حدود بیست نفر از تظاهرکنندگان مجروح و به بیمارستان‌هاى پهلوى و بوعلى سیناى سارى منتقل که در نتیجه تاکنون پنج نفر از این افراد در بیمارستان فوت نموده‌اند. اسامى و مشخصات آنان متعاقباً به استحضار خواهد رسید.1 رخشا
گوینده: آقاى هودى گیرنده: آیرم ساعت: 1730
مراتب به عرض تیمسار ریاست ساواک رسید فرمودند چرا خبر ناقص ارسال شده است.
به عرض مدیریت کل رسید فرمودند به عرض تیمسار ریاست ساواک برسد و به دفتر ویژه اطلاعات و نخست‌وزیرى و مرکز فرماندهى نیز منعکس گردد.
مراتب به دفتر ویژه اطلاعات (سرهنگ ملک محمدى) نخست‌وزیرى (آقاى قاسمى) مرکز فرماندهى سرهنگ یغمائى (استوار کلانتر) منعکس گردید. 29 /8/[57]
در بولتن درج گردید. جهت بهره‌برداری به استحضار رئیس دایره عملیات می‌رسد
توضیحات سند:
1. درباره حادثه خونین سارى در شماره چهارم نشریه اخبار جنبش اسلامى که یازدهم آذر 57 منتشر شد، چنین آمده است: «روز دوشنبه 29 /8 مردم از هجوم افراد بیشترى از آبادى‌هاى فرح‌آباد مطلع مى‌شوند و با نظر و دعوت روحانى شهر از ساعت 8 صبح در مسجد رضا جمع مى‌شوند. در ساعت 9 صبح یکصد نفر کمونیست از مقابل مسجد عبور مى‌کنند و به طرف میدان پاى ساعت مى‌روند. در موقع عبور در مقابل مسجد شعار نان ـ مسکن ـ آزادى مى‌دهند. مردم در مقابل، شعار آزادى ـ استقلال ـ حکومت اسلامى را جواب مى‌گویند. در جلوى این گروه افراد پلیس در حرکت بودند. حدود ساعت 30 /9 صبح مردم مسلمان از مسجد رضا به طرف میدان پاى ساعت حرکت مى‌کنند. هنگامى که جمعیت 5 هزار نفرى مسلمان به میدان نزدیک مى‌شود پلیس با پرتاب گاز اشک‌آور و تیراندازى هوایى به مردم حمله مى‌کند. در این موقع کلیه مغازه‌هاى شهر تعطیل شده و مردم به هم مى‌پیوندند. جمعیت به سوى مسجد جامع سرازیر مى‌شود. در این موقع چوب‌به‌دستان حمله مى‌کنند و مسلمانان در هسته‌هاى کوچک 50 نفرى در سطح شهر پراکنده شده و خیابان‌هاى فرهنگ و [ناخوانا] را با چند وانت مسدود مى‌کنند. نیروهاى ارتش و شهربانى که با واحدهاى تانک و توپ‌هاى سبک مجهز شد بودند همراه با چماق به دستان، مردم را به خاک و خون مى‌کشند و دراین جنگ وگریز تا ساعت 30 /2 بعدازظهر 14 نفر مسلمانان کشته و 70 نفر زخمى مى‌شوند. از چماق به دستان 2 نفر کشته و 40 نفر مجروح مى‌شوند. اسم برخى از شهدا به قرار ذیل مى‌باشد : محمود علامه 13 ساله محصل ـ خانم اسلامى 30 ساله خانه‌دار همراه دختر 3 ساله ـ خانم پیوندى 17 ساله محصل. چوب‌به‌دستان زخمى در بیمارستان ضمن اظهار ندامت مى‌گویند از اداره تعاون و روستایى به ما گفته‌اند اگر در تظاهرات شرکت نکنید به شما بذر و وام نخواهیم داد و اجبارا به این کار ننگ‌آور کشانده شدیم.»
منبع:
کتاب
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان مازندران، کتاب 09 صفحه 303
