گزارش
تاریخ سند: 21 مهر 1334
گزارش
متن سند:
گیرنده : مقامات ساواک به ترتیب سلسله مراتب فرستنده : 325 منظور : نعمت اللّه جهانبانوئی فرزند اسداللّه مدیر مجله سیاسی فردوسی از طرفداران جدی دکتر مصدق و نهضت مقاومت1 ملی بوده که طبق سوابق موجود از طریق انتشار مجله علیه مقام شامخ سلطنت مقالاتی درج و از حکومت مصدق تجلیل و پشتیبانی کرده است مدیر این مجله همچنان عقیده خود را حفظ کرده و در حال حاضر نیز در هیچ یک از شماره های مجله تمثال اعلیحضرت همایون شاهنشاه را چاپ ننموده و منویات ملوکانه و رهبریهای خردمندانه معظم له را منعکس نمی نماید.بطوریکه سوابق مربوطه نشان می دهد مجله مذکور را غیر از عده ای از اشخاص منحرف و مخالف کسی مطالعه نمی نماید.
و در جریان جشن های آغاز بیست و پنجمین سال سلطنت شاهنشاه که روزنامه ها و مجلات سراسر کشور که حتی روزنامه ای که مطالب آن همیشه برخلاف مصلحت کشور منتشر می شد عکسها و مطالب بسیاری چاپ نمودند2 این مجله از روی اکراه فقط در تاریخ 30 شهریور آن هم در صفحه چهارم با چاپ یک عکس تاریک از چراغانی به درج چند سطر در تجلیل از شاهنشاه بدون چاپ تمثال مبارک ملوکانه مبادرت نمود.
سه شماره روزنامه از تاریخ 13 مرداد 32 تا روز 27 مرداد 32 موجود است که این مجله با تمام قوا علیه مقام شامخ سلطنت در روی جلد تیترهای درشت و اهانت آمیز درج و بالعکس برله مصدق و یاران او و نهضت مقاومت ملی مطالبی درج کرده است و در شماره 101 مورخ 3 /6 /32 از ترس مجازات تغییر رویه داده و روی جلد می نویسد (ما پرده ها را بالا می زنیم و دکتر فاطمی3 خائن را رسوا می کنیم) این مجله تا مدتها پس از جریان 28 مرداد برله مصدق مطالبی درج می کرد و تعداد زیادی از شماره های آن توقیف و جمع آوری و یا دستور تعویض صفحات آن داده شد و مدیر مربوطه تعهدات بسیاری سپرد ولی هرگز به تعهدات خود عمل ننمود.
اینک خلاصه ای از وضع انتشار این مجله و مندرجات آن و اقداماتی که بعمل آمده از تاریخ 13 مرداد 32 تا مهر ماه سال 44 به شرح پیوست به عرض می رسد.
نظریه : نعمت اللّه جهانبانوئی مدیر مجله سیاسی فردوسی به نظر می رسد آلت دست مخالفین رژیم قرار گرفته باشد و چنانچه مجله مذکور تغییر رویه دهد و روش گذشته را ترک نماید مدتی تیراژ آن بطور قابل ملاحظه ای کم خواهد شد زیرا مشترکین آن که یقینا اشخاص ناصالحی هستند به خاطر همین رویه نامناسب مجله او را خریداری می نمایند.
تهیه کننده : داوری راد از طرف رئیس بخش 325 : فردوس احسنی 21 /7 رئیس اداره دوم عملیات 21 /7 پی نوشت مدیریت کل مذاکره شود.
22 /7 /34 اصل در پرونده مجله فردوسی جلد 2 بایگانی است.
توضیحات سند:
1ـ فکر ایجاد نهضت مقاومت ملی بلافاصله بعد از کودتای 28 مرداد 1332 پیدا شد.اولین نشست آنها در منزل آیت الله زنجانی بود.
در آن جلسه برای دعوت از نمایندگان مورد اعتماد احزاب و گروههای ملی و مذهبی، برای عضویت در سازمان جدید مذاکره و تبادل نظر شد.
در جلسات بعد،از مهندس مهدی بازرگان، یداللّه سحابی، شاپور بختیار، حسین شاه حسینی و فتح اللّه بنی صدر دعوت به عمل آمد.
به پیشنهاد شاپور بختیار نام «نهضت مقاومت ملی» برای سازمان انتخاب گردید.
عملیات نهضت مقاومت ملی از همان فردای کودتا یعنی 29 مرداد 1332 آغاز گردید.
بطور کلی عملیات نهضت مقاومت ملی را می توان به سه دوره تقسیم کرد: دوره اول از 29 مرداد 32 تا پایان سال 1333.
در این مدت نوزده ماهه، فعالیت نهضت مقاومت بسیار وسیع بود.
جمع آوری نیروهای پراکنده و تشکل و آموزش آنها، سازماندهی کمیته های تهران و شهرستانها، تقویت روحیه مردم نومید و...
از جمله کارهای آنها بود.
دوره دوم: از فروردین 1334 تا شهریور 1336.
در این دوره نهضت مقاومت ملی ضربات سختی را تحمل کرد.
دستگیری سران و فعالان، اختلافات درون سازمانی و پراکندگی نیروها، عملیات نهضت را دشوار ساخت.
دوره سوم: از شهریور 1336 تا تشکیل جبهه ملی دوم (تیر ماه 1339).
در این دوره سازمان نهضت مقاومت متلاشی شده بود و فعالیت نهضت منحصر به پخش اعلامیه هایی در زمینه افشای طرح ها و برنامه های رژیم و تشویق مردم به ادامه مبارزه بود.
2ـ در مقابل چاپ این مقالات به اصطلاح خلاف مصلحت کشور مجله فردوسی بارها به جبران پرداخته و مقالاتی با هدف طرفداری از رژیم و دستگاه و تحکیم پایه های آن نوشته که نمونه آن را در سند بعدی ببینید.
3ـ دکتر حسین فاطمی : وزیر خارجه دکتر محمد مصدق بود و در روزنامه خویش مطالب فراوانی علیه مخالفین مصدق و حتی اسلامگرایان می نوشت و موجب دلسردی آنان در حمایت از مصدق می شد.
نهایتا پس از 28 مرداد ماه 1332 ـ پس از یک سال زندگی مخفی در سال 1333 به اعدام محکوم شد.
سیاست و سازمان حزب توده به همان منبع ص 143 در مورد فاطمی نقل و قولهای متضادی وجود دارد عده ای وی را نمونه کامل یک سیاستمدار ماکیاولیست می دانستند که نقش بسیار مهمی را با تندرویهای سیاسی خود در سقوط دولت مصدق داشت.
در اسناد محرمانه وزارت خارجه آمریکا از وی به عنوان یکی از طرفداران شوروی و غیر قابل اعتماد عنوان شده است.