بخشنامه
تاریخ سند: 20 دی 1356
بخشنامه
متن سند:
از: مرکز تاریخ: 20 /10 /2536[] 1020به: کرمان شماره: 7151 /312
بخشنامه
پیرو شماره 7111 /312 ـ 19 /10 /36
روز 19 /10 /36 عده‌ای از طلاب حوزه علمیه قم و عناصر ماجراجو به طرفداری از روح‌اله خمینی و اعتراض به مقاله مطبوعات1 تظاهراتی برپا نموده ضمن شکستن شیشه‌های شعبات بانک و دفتر حزب رستاخیز ملت ایران در قم قصد حمله به کلانتری محل را داشته‌اند که پلیس مداخله در نتیجه 2 نفر از تظاهرکنندگان کشته و 14 نفر مجروح (از جمله چند نفر پلیس) گردیده‌اند2 چون احتمال دارد گروه‌های افراطی و متعصبین مذهبی موضوع را مستمسک قرار داده و دست به تظاهرات و احیاناً دست به خرابکاری بزنند ضمن تشکیل شورای هم‌آهنگی با همکاری مراجع انتظامی محل مراقبت‌های لازم معمول نتیجه را اعلام.2 ثابتی
توضیحات سند:
1. اشاره است به مقاله 17 دی روزنامه اطلاعات با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» به قلم رشید مطلق که در آن نسبت به مرجعیت و حضرت امام اهانت شده بود.2. یکی از وقایع مهم که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به وقوع پیوست و از آن به عنوان جرقه‌های انقلاب نیز یاد کردند قیام 19 دی 1356 مردم قم بود. در تاریخ هفدهم دی ماه 1356 در روزنامه‌ی اطلاعات مقاله‌ای با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» با نام مستعار احمد رشیدی‌مطلق به چاپ رسید که در آن از روحانیت به عنوان ارتجاع سیاه نام برده شده و به حضرت امام (ره) در کمال وقاحت توهین گردید. این مقاله خشم مردم و زعما و فضلای حوزه‌ی علمیّه را برانگیزاند. به دنبال این امر، طلّاب و روحانیون به منازل علما و مراجع رفته و از آن‌ها درخواست کمک و یاری نمودند این که در روز نوزدهم دی ماه زمانی که طلاب، روحانیون، دانش‌آموزان و دیگر اقشار مردم از منزل یکی از مراجع برمی‌گشتند مورد حمله و تهاجم نیروهای نظامی قرار می‌گیرند و در اثر این درگیری حداقل شش تن به شهادت رسیده، چندین نفر زخمی شدند. کشتار مردم قم در نوزدهم دی‌ماه سرمنشأ تحولات مهمّ بعدی گردید که برگزاری مراسم چهلّم در شهرهای تبریز، یزد و... از جمله مهمّ‌ترین آن‌هاست. قیام مردم قم دارای نتایج بسیار چشمگیر و مهمّی بود که با قیام عمومی مردم در سال 1357 به پیروزی شکوهمند اسلامی ایران منجر گردید. این‌که دستور نگارش مقاله‌ی توهین‌آمیز از سوی وزارت دربار بود یا وزارت اطلاعات مهمّ نیست، بلکه آن‌چه که مسلّم است این است که این مقاله به دستور شخص شاه تهیه گردیده بود و این نشان‌دهنده‌ی عمق کینه‌ی شاه نسبت به روحانیت و حضرت امام (ره) بود و نگرانی وی را از اوضاع و احوال سال‌های 1356 - 1357 کاملاً آشکار می‌ساخت.
خاطرات آیت‌الله شیخ اسماعیل صالحی مازندرانی، (تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، تابستان 1384)، ص 184.