حوادث و وقایع اخلالگرانه نقاط مختلف کشور در روز 13/8/57
تاریخ سند: 13 آبان 1357
حوادث و وقایع اخلالگرانه نقاط مختلف کشور در روز 13/8/57
متن سند:
1ـ تهران الف ـ صبح روز 13 /8 /57 (2537 شاهنشاهی)، عده ای از طبقات مختلف در مقابل دانشگاه تهران مبادرت بتظاهرات اخلالگرانه نموده اند که درگیری با مأمورین انتظامی، یک نفر در اثر اصابت گلوله مجروح شده است.1 همچنین عده ای حدود 3000 در برابر دانشگاه صنعتی آریامهر واقع در خیابان آیزنهاور اجتماع و علیه مقامات عالیه مملکت شعار میداده اند.
در تعدادی از خیابانهای شهر از جمله شاهرضا، کاخ، بلوار الیزابت، قادسی، میکده، امیرآباد، سیمتری و شاه تظاهرات خشونت آمیزی برپا شده و اخلالگران تعدادی شعبه بانک وادارات دولتی را مورد تخریب و آتش سوزی قرار داده اند.
حدود ساعت 1130 روز جاری عده ای حدود 200 نفر از قشریون مذهبی به بازار شهرری، حمله و ضمن شکستن قاب تمثالهای شاهنشاه آریامهر، شعارهای ضد ملی داده و بطرف صحن حضرت شاه عبدالعظیم حرکت و در داخل صحن تعداد آنها بالغ بر 500 نفر گردیده است.
جمعیت مذکور شعارهائی نیز بنفع خمینی داده و خواستار انحلال ساواک گردیده اند.
جمعیت فوق سپس از صحن خارج شده و در حالیکه تعداد آنها بالغ بر 1000 نفر گردیده ضمن دادن شعارهای مضره بطرف سازمان اطلاعات و امنیت شهرری حرکت نموده و سپس از خیابان 24 اسفند مسیر خود را تغییر داده اند.
2 ب ـ ساعت 1425 روز مذکور، حدود 20 الی 30 نفر از عناصر اخلالگر در ابتدا چهارراه کیوان تخت جمشید اجتماع کرده، سپس مبادرت بآتش زدن بانکهای مسیر خود نموده اند.
پ ـ حدود ساعت 1500 روز 13 /8 /57، قریب 200 نفر از قشریون مذهبی و عناصر اخلالگر از بلوار الیزابت وارد خیابان میکده شده و در مسیر حرکت خود، ضمن آتش زدن و اتومبیل سواری،1 در خیابان مذکور پراکنده شده و از حرکت خودروها ممانعت بعمل آورده اند.
ضمنا حدود 50 نفر دیگر در خیابان قادسی اجتماع کرده و مانع عبور وسائط نقلیه شده اند.
شایع است افراد مذکور قصد دارند، ساختمان سازمان اطلاعات و امنیت تهران را محاصره نمایند.
ت ـ مقارن ساعت 1500 روز مذکور، افراد ناشناسی چند جام از شیشه های بانک ملی ایران واقع در میدان ولیعهد را شکسته و سپس متواری شده اند.
ساعت 1530 عده ای حدود 500 نفر در میدان ولیعهد مبادرت به شکستن شیشه بانکها نموده اند.
ساعت 1600 حدود 1000 نفر از خیابان جامی در حال حرکت بوده اند.
ساعت 1630 جمعیتی در حوالی هتل اینترکنتینانتال اجتماع کرده و تعدادی از اتومبیلهای پارک شده در اطراف هتل مذکور را بآتش کشیده اند.
همچنین مقارن ساعت مزبور جمعیتی از خیابان آریامهر بطرف خیابان پهلوی در حرکت و اتومبیلهای پارک شده در مسیر خود را آتش زده اند.
2 2ـ استان خوزستان ساعت 0930 روز 13 /8 /57، عده ای حدود 500 نفر از قشریون مذهبی در قریه احمدآباد که نزدیکترین قریه بخش شوش از توابع شهرستان دزفول میباشد پیاده بطرف شوش حرکت و عده ای نیز در بین راه به آنها ملحق و تعدادشان بالغ بر 3000 نفر گردیده است.
تظاهرکنندگان شعارهائی بنفع روح اللّه خمینی میداده اند.
3 3ـ استان مازندران الف ـ ساری ساعت 0100 روز 13 /8 /57، افراد ناشناسی شیشه ها شعب بانکهای صادرات، فرهنگیان، بازرگانی، اداره محیط زیست و تلفن های عمومی شهر و چند باب مغازه اغذیه فروشی را شکسته اند همچنین در بین بازاریان و کسبه شهر ساری شایع است که روز 14 /8 /57 عده زیادی بمنظور ایجاد آتش سوزی در ادارات دولتی و موسسات خصوصی بآن شهر وارد خواهند شد.
ب ـ شاهی ساعت 0930 روز جاری عده ای حدود 3000 نفر از قشریون مذهبی در مسجد صبوری شهرشاهی اجتماع و سپس بصورت اجتماع بطرف مسجد اعظم واقع در خیابان جویبار حرکت و در این محل تصمیماتی برای برگزاری تظاهرات در روز 14 /8 /57 اتخاذ نموده اند.
1 پ ـ آمل و بابل روز 13 /8 /57 بمناسبت وقوع حوادث اخلالگرانه در چند روز اخیر و کشته شدن چند نفر در شهرستانهای بابل و آمل کلیه مغازه های این دو شهرستان تعطیل گردیده و عناصر اخلالگر کماکان کنترل معابر عمومی و راههای ورودی و خروجی شهر را در دست داشته اند.
2 4ـ استان لرستان الف ـ خرم آباد روز 13 /8 /57، عده ای در گروههای 200 تا 500 نفری بطور پراکنده در شهر خرم آباد مبادرت بتظاهرات اخلالگرانه کرده اند که بدون درگیری با مأمورین انتظامی متفرق شده اند.
همچنین 50% بازار و مغازه های این شعر [شهر ]تعطیل بوده است.
3 ب ـ بخش کوهدشت ساعت 0900 روز 13 /8 /57 تظاهراتی از جانب قشریون مذهبی در بخش کوهدشت از توابع خرم آباد بوقوع پیوسته است.
عناصر اخلالگر ضمن شکستن چند جام از شیشه های ادارات دولتی و موسسات خصوصی، بمنزل رئیس پاسگاه ژاندارمری را مورد هجوم قرار داده و آنرا بآتش کشیده و قصد حمله بساختمان بخشداری داشته اند که مأمورین ژاندارمری با اخلالگران بمقابله پرداخته اند.
تظاهرکنندگان در این موقع مامورین را محاصره و دو نفر از آنها را مجروح و خلع سلاح نموده اند.
در این هنگام مامورین ناچارا مبادرت به تیراندازی که در نتیجه یک نفر از مهاجمین کشته شده است.
عناصر آشوبگر که اکثرا از طایفه شهبازی میباشند، منزل بخشدار و ساختمان بخشداری، دادگاه بخش، کلیه شعبات بانکها، شورای داوری و فروشگاه تعاونی و اتومبیل آتش نشانی را بآتش کشیده و خساراتی ببار آورده اند.
همچنین تظاهرکنندگان اداره پست و مخابرات را نیز مورد حمله قرار دادند و خساراتی وارد آورده اند.
ضمنا از طرف ناحیه ژاندارمری لرستان نیروی کمکی باین بخش اعزام شده و متعاقبا سلاحهای مسروقه پس گرفته شده است.
1 پ ـ شهرستان الیگودرز روز 13 /8 /57 عده ای از عناصر قشری مذهبی مجهز به چماق و چوبدستی در شهرستان الیگودرز مبادرت بتظاهرات خیابانی نموده اند.
اخلالگران ضمن حمل پلاکاردهائی که در آن خواسته های خود از جمله انحلال ساواک و تغییر بعضی اسامی خیابانهای شهر را روی آنها نوشته بودند، شعارهائی بنفع خمینی میداده اند که بدون برخورد با مامورین انتظامی متفرق شده اند.
ت ـ روز جاری قسمتی از بازار و مغازه های شهر بروجرد تعطیل بوده است.
5ـ رضائیه از ساعت 1000 روز 13 /8 /57، عده ای حدود 5000 نفر از طبقات مختلف مردم شهر رضائیه در مسجد اعظم این شهر اجتماع و پس از سخنرانی تحریک آمیز یکی از وعاظ قشری و طرفدار خمینی، از ساعت 1115 شروع به راه پیمائی در این شهر نموده اند.
هدف از این اجتماع و راه پیمائی، اعلام همبستگی با دانشجویان و فرهنگیان و متخصصین در دادگستری رضائیه بوده است.
1 6ـ شهرستان گرمسار ـاستان سمنان صبح روز جاری سید محمدعلی موسویان (یکی از روحانیون قشری و طرفدار خمینی که باتهام تحریک مردم به اخلال نظم طبق رأی کمیسیون امنیت اجتماعی بسه سال اقامت اجباری محکوم ولی رأی صادره کمیسیون در دادگاه استان نقض و آزاد شده است)، پیشنماز مسجد جامع این شهرستان اعلام کرده است که امروز سالروز تبعید روح اللّه خمینی است و از کسبه دعوت کرده است که مغازه های خود را تعطیل نمایند که براساس این درخواست، کلیه مغازه های این شهر تعطیل و مردم در مسجد جامع اجتماع کرده اند.
گفته شده که احتمالاً پس از سخنرانی واعظ فوق الذکر مردم به راه پیمائی مبادرت خواهند کرد.
7ـ استان یزد از صبح روز 13 /8 /57، مغازه های شهرستان اردکان تعطیل بوده است.
همچنین عده ای از قشریون مذهبی در مسجد کوشک نو این شهرستان اجتماع و در ساعت 1100 عده ای از اهالی بخش میبد از توابع این شهرستان به اجتماع کنندگان پیوسته اند و این جمعیت که تعداد آنها به 15000 نفر رسیده بود، در خیابان مبادرت به راه پیمایی نموده و هنگام عبور در مقابل شهربانی، بطرف مامورین گل پرتاب نموده اند.
راه پیمائی مذکور تا ساعت 1200 ادامه داشته است.
2 8ـ اصفهان روز 13 /8 /57 عده ای از طبقات مختلف مردم اصفهان با در دست داشتن پلاکارد و عکس روح اللّه خمینی مبادرت به راه پیمائی نموده اند.
تظاهرکنندگان هنگام عبور از مقابل مأمورین فرماندار نظامی بطرف آنها گل پرتاب کرده اند.
راه پیمایان پس از گذشتن از خیابانهای شاه و چهارباغ بدانشگاه اصفهان وارد و دانشجویان نیز بآنها پیوسته اند.
در این اجتماع هیچگونه برخوردی روی نداده است.
1 9ـ کاشان ـ استان مرکزی صبح روز جاری اعلامیه ای بامضاء آیت اله سید مهدی یثربی (یکی از آیات قشری مقیم کاشان) صادر و توزیع شده است.
در این اعلامیه ضمن جانبداری از روح اللّه خمینی، مردم را از آتش زدن بانکها و اماکن و درگیری با مامورین انتظامی و همچنین دادن شعارهای غیرمذهبی و توهین آمیز حذر داشته است.
همچنین در این اعلامیه عنوان شده که اعمال مباین با اخلاق و اسلام بهیچوجه جایز نیست و موجب هتک حرمت و پائین آوردن عظمت نهضت اسلام خواهد شد.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام شده است.
توضیحات سند:
* امروز (13 /8 /57) مصادف بود با سالروز تبعید امام خمینی از ایران به ترکیه در سال 1343 به همین مناسبت تظاهرات گسترده ای در شهرهای کشور برپا شد که در خلال سندهای این روز می خوانید.1ـ امروز (13 /8 /57) تظاهرات در مناطق مختلف تهران رخ داد، اما در دانشگاه تهران با تیراندازی مأموران حکومت نظامی خون تعدادی از اهالی این شهر به زمین ریخت.
برخی از روزنامه ها تعداد شهدای این روز را بین 8 تا ده نفر نوشتند و نیز هشتاد زخمی.
(آیندگان، ش 3255، صص 1 و 16) اما یکی از کارکنان بیمارستان پهلوی به روزنامه کیهان گفت که تا قبل از ظهر سیزدهم آبان هشت نفر جوان زخم برداشته از گلوله، به این مرکز درمانی آورده شده اند.
اما تعداد زخمیان بعدازظهر به بیست نفر رسید.
او گفت : «یکی از مجروحین جوان که نام او مشخص نشده در همان اولین لحظات جان سپرد و یکی از دانشجویان دانشکده ادبیات در قسمت I.
C.
U بستری شده و فشار خون او پایین آمده و حالش وخیم است.
» (ش 10604، ص 4) 2ـ روزنامه رستاخیز نوشت که بیشتر تظاهرکنندگان در شهرری، دانش آموز بودند.
با این که مأموران حکومت نظامی با باتوم به آن ها حمله کردند اما «تظاهرکنندگان در سر راه خود با پرتاب نقل و نبات بر سر سربازان و دادن بوسه به سربازان به تظاهرات آرام ادامه دادند.
» گزارش کامل تظاهرات شهرری را روزنامه رستاخیز چاپ کرد.
ر.ک : ش 1055، ص 13.
1ـ این خودروها به احتمال زیاد متعلق به ساواک بود، چون یکی از ساختمان های این سازمان امنیتی در خیابان میکده واقع بود.
2ـ از تظاهرات امروز (13 /8 /57) تهران در اطراف دانشگاه تهران عکس هایی هست که در پایان این بولتن آن ها را می بینید.
و نیز تلفنگرام دیگری هست که در پایان همین بولتن خبر از تظاهرات در دیگر خیابان های تهران می دهد.
3ـ درباره تظاهرات در دیگر شهرهای استان خوزستان بولتن و گزارش های دیگری هست که در میان سندهای همین روز آمده اند.
1ـ روزنامه آیندگان درباره تظاهرات قائم شهر (شاهی) نوشت : «پیشاپیش آن ها عده ای از روحانیان در حرکت بودند و عکس هایی از آیت الله خمینی و دکتر شریعتی با خود حمل می کردند و شعارهای ضد دولتی می دادند.
» راه پیمایان پس از برپایی نماز جماعت قطعنامه ای خواندند و در آن خواستار بازگشت امام خمینی، آزادی زندانیان سیاسی و برپایی حکومت اسلامی شدند.
(ش 3255، ص 2) برخی از شعارهای مردم قائم شهر چنین بود : لحظه به لحظه گوییم / زیر شکنجه گوییم / یا مرگ یا خمینی، خمینی عزیزم /بگو تا خون بریزم، مسجد کرمان را / کتاب قرآن را / شاه به آتش کشید، به همت کارگر / شاه تو را می کشیم.
(پرونده 241612، ج 13) 2ـ در شهرهای نوشهر، تنکابن و گنبد نیز تظاهراتی برپا شد.
تظاهرات نوشهر، از چالوس آغاز شد.
مردم با در دست داشتن عکس های امام خمینی در میدان ششم بهمن نوشهر ایستادند و به سخنرانی یکی از حاضران گوش فرا دادند.
(رستاخیز، ش 1055، ص 13) در تنکابن نیز گروه های مختلف مردم، به ویژه دانش آموزان پس از اجتماع در دبیرستان حافظ به سوی خانه حجه الاسلام محمدحسن مجتهدزاده رفتند و پس از شنیدن سخنان وی متفرق شدند.
در تنکابن باران شدیدی می بارید.
(اطلاعات، ش 15751، ص 2) دانش آموزان گنبدی هم شیشه های چند مدرسه را شکستند.
آن ها معترض بودند که چرا نام برخی از مراکز آموزشی عوض نشده.
فرهنگیان گنبد خواسته بودند که دبیرستان 25 شهریور به 15 خرداد و دبیرستان کاووسی به مختوم قلی تغییر نام دهند.
(رستاخیز، ش 1055، ص 13) 3ـ برخلاف آن چه در این خبر آمده روزنامه ها خبر از تظاهرات یکصد هزار نفری در خرم آباد دادند.
اهالی خرم آباد برای ادای احترام به شهدای شهرشان در گورستان جمع شدند، به سخنان روحانیان و زندانیان سیاسی آزاد شده گوش کردند و پس از بازگشت اصلی ترین خیابان شهر را به نام امام خمینی نامگذاری کردند و سپس پشت سر آیت الله طاهری نماز جماعت خواندند.
ر.ک : رستاخیز، ش 1055، صص 4 و 13.
1ـ خشونت در تظاهرات کوهدشت پس از آن که مأموران برای پراکندن مردم به سوی شان تیراندازی کردند، آغاز شد.
درگیری های خونین کوهدشت «دو نفر کشته و تعدادی از تظاهرکنندگان و مأموران مجروح شدند.
در این تظاهرات مؤسسات دولتی، بانک های کشاورزی، صادرات، سپه، بازرگانی، ملی ،ساختمان دادگاه، حزب رستاخیز و شرکت تعاون و امور روستاها به آتش کشیده شد...
خانه های یار احمدی بخشدار و کیانی معمار شهرداری با تمام وسایل آن به آتش کشیده شد.
بخشدار با خانواده اش به خرم آباد فرار کرد.
» (کیهان، ش 10604، ص3) روزنامه اطلاعات نوشتدانش آموزی به نام عبداللّه شهبازی و به زعم مردم به دست رئیس ژاندارمری به شهادت رسید.
(ش 15751، ص 4) 1ـ درباره ارومیه و دیگر شهرهای آذربایجان غربی سندهای دیگری را در خلال اسناد همین روز خواهید خواند.
سخنرانی صورت گرفته در مسجد توسط آقای غلامرضا حسنی (امام جمعه فعلی ارومیه) ایراد شد.
(پرونده 241812، ج 4) 2ـ به مناسبت تظاهرات امروز اردکان دو اعلامیه یکی از طرف آیت الله روح اللّه خاتمی و دیگری از سوی مجاهدین اردکان منتشر شده بود.
(اطلاعات، ش 15705، ص 4) در تفت هم امروز (13 /8 /57) تظاهراتی برپا شد و دانش آموزان تابلوی دبستان ششم بهمن را پایین آوردند و به جای آن تابلوی 15 خرداد را نصب کردند.
(بولتن خبرگزاری پارس، ش 229، ص 34) 1ـ تظاهرات اصفهان بسیار گسترده بود که در سندهای بعدی به آن اشاره خواهد شد.