گزارش فعالیتهای پنهانی آقای عطاءاله خسروانی
تاریخ سند: 3 آبان 1345
گزارش فعالیتهای پنهانی آقای عطاءاله خسروانی
متن سند:
به : 321 محترما به استحضار می رساند در تاریخ 7 /4 /45 اطلاعیه ای مبنی بر فعالیتها و اقدامات پنهانی آقای عطاءاله خسروانی وزیر کار و امور اجتماعی و دبیر کل حزب ایران نوین و ارتباط با مقامات و سناتورهای آمریکائی به منظور تصدی کابینه واصل که از مفاد آن چنین استنباط می گردید که نامبرده به طریق مختلف در صدد است به مقامات ذینفوذ و صاحب نظر آمریکائی چنین وانمود و تفهیم نماید [که] در صورت احراز پست نخست وزیری نظریات آنان را در مسائل مربوط به نفت و جلوگیری از گرایش ایران به جانب بلوک شرق تامین خواهد کرد.مفاد اعلامیه فوق با قید موارد ذیل جهت تحقیق به ساواک تهران منعکس گردید : 1ـ عطاءاله خسروانی دبیر کل حزب ایران نوین چه فعالیتهای پشت پرده[ای] را آغاز نموده است.
2ـ مشارالیه از چه طریقی در صدد اخذ تماس با مسئولین امریکائی می باشد.
3ـ کدامیک از مقامات داخلی در این زمینه با نامبرده همکاری دارند.
ساواک تهران در تاریخ 6 /5 /45 پس از تحقیق و بررسی با توجه به سئوالات فوق چنین اعلام داشته است : 1ـ عطاءاله خسروانی خود شخصا در ایران با مقامات امریکائی هماهنگی داشته و در خارج از کشور نیز توسط برادرش سفیر کبیر ایران در آمریکا با مقامات وزارت امور خارجه و سناتورهای موثر آمریکائی دست به فعالیتهائی برای نخست وزیری زده است.
2ـ نامبرده موفقیت خود را در مبارزه با عناصر مخالف سیاست امریکا و کسب قدرت در حزب و خنثی کردن هر نوع فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی و سیاسی با سایر کشورهای اروپائی بالاخص کشورهای بلوک شرق دانسته و در این راه در تلاش مداوم می باشد.
3ـ در خارج از ایران توسط برادرش که سفیر کبیر ایران در آمریکا می باشد با مقامات وزارت امور خارجه و سناتورهای موثر آمریکائی فعالیت هماهنگ داشته و در داخل با مسئولین سفارت امریکا در تهران و شخصیت هائی نظیر دکتر خواجه نوری لیدر فراکسیون پارلمانی حزب ایران نوین و دکتر منوچهر کلالی ـ عبدالرضا انصاری ـ دکتر مهذب ـ مهندس ریاضی رئیس مجلس شورای ملی بدین منظور همکاری داشته و ضمنا مهندس کاظم جفرودی که در نخست وزیری مرحوم منصور موثر بوده در این مورد صمیمانه تلاش می نمایند.
مراتب اطلاعیه و اعلام نظر ساواک تهران از نظر اینکه موضوع واجد اهمیت بود در تاریخ 9 /5 /45 با راهنما مشخص می باشد گزارش و تیمسار ریاست ساواک ذیل آن پی نوشت فرمودند «ساواک تهران شایعات جمع آوری می نماید اگر تمام گزارشات ساواک تهران به همین نحو است باید فکر دیگری کرد مهندس جفرودی کوچکترین نقشی در نخست وزیری مرحوم منصور نداشته است.
توجه شما را جلب کنم شاید عواملی دارد ساواک تهران را منحرف و بلکه می خواهد او را خراب نماید گزارشات بایستی مستند بوده والا باید ذکر کرد طبق شایعات چنین می گویند.
» در اجرای امر موضوع مجددا با قید مواردی به ساواک تهران ارسال تا پیرامون آن تحقیق و چنانچه متکی و مستند به دلائلی می باشد گزارش نماید و ساواک مذکور در مورخه 17 /7 /45 (با راهنما مشخص است) اعلام داشته مفاد نامه قبلی متکی به تحقیقاتی است که به نحو غیر محسوس به عمل آمده است و طبق اطلاع برادر آقای خسروانی (سفیر کبیر ایران در آمریکا) بیش از سایر سفرای کشورهای خاورمیانه و آسیا با سفیر آمریکا نزدیک است و نامبرده توسط سفیر آمریکا در تهران که اقدامات خود را وسیله رئیس کمیته و امور سیاسی وزارت امور خارجه به مرحله عمل رسانیده بود از مهندس ریاضی دعوت کرده که به امریکا عزیمت و در مراسم به آب انداختن کشتی ریاضی شرکت نماید و منظور اصلی از این مسافرت این بوده که مهندس ریاضی در تقویت اکثریت نمایندگان بخصوص در اجرای نظریات دبیر کل حزب غفلت نکند و بعد از مراجعت نامبرده از آمریکا شایعه نخست وزیری آقای عطاءاله خسروانی شدت یافته تا جائی که سپهبد شکیبی معاون وزارت ...
.
اظهار داشته موضوع خسروانی تمام شده و آقای هویدا به لندن یا به امریکا می رود و فعالیتهای پنهانی خسروانی سفیر ایران در آمریکا و عطاءاله خسروانی در ایران به عرض شاهنشاه آریامهر رسیده و معظم له از چنین اقدامات ابلهانه ای که به عمل می آید متاثر شده اند.
در هر حال فعالیتهای سفیر ایران در آمریکا به خاطر تصدی پست نخست وزیری برادرش عطاءاله خسروانی می باشد که با استفاده از دوستی چند نفر از سناتورهای متنفذ و رئیس امور سیاسی و اطلاعاتی ایران در وزارت خارجه آمریکا به عمل آمده و در ایران نیز خسروانی در تماس با مقامات آمریکائی غفلت نکرده و چنین وانمود می نماید که در اثر اقدامات فوق وعده داده شده که تا پایان سال 45 آقای هویدا به عنوان سفیر ایران به لندن و یا فرانسه عزیمت و آقای خسروانی مامور تشکیل کابینه می گردد و نیز بعضی محافل وابسته به بهائیان در خارج و داخل از روی کار آمدن خسروانی پشتیبانی می نمایند ضمنا چون آقای خسروانی از اقدامات خود و برادرش و فعالیتهای امریکائیهای مسئول امور ایران در وزارت امور خارجه امریکا مطمئن است لذا هیچگونه عکس العملی برای سرکوبی مخالفین نشان نمی دهد و چنان عمل نمی کند که اقدامات وی آشکار و موجبات شکست را فراهم نماید به هر حال اقدامات خود را در خنثی نمودن فعالیتهای بلوک شرق و دولتهای اروپائی و توسعه روابط ایران و آمریکا منوط به تصاحب پست نخست وزیری می داند.
مراتب استحضارا به عرض می رسد.
پی نوشت تیمسار ریاست ساواک : تحقیقات غیر محسوس ساواک تهران مایه نا امیدی است.
تنها منبع تحقیق موثر اشاره اش اظهار سپهبد شکیبی است که ممکن است روی دوستی و هم مسلکی باشد و منبع موثر یا مثبت نیست.
برای من باور کردنی نیست که وزیر کار چنین فکری در مخیله اش خطور کند.
گذشته از مراتب بالا کسانی که در مقامات وزارت یا نظایر آن قرار گرفته اند می دانند که دیگر نخست وزیر شدن با بند و بست نیست فقط یک نفر نخست وزیر کشور را تعیین می کند و بلوک شرق و غرب هم دیگر اثری ندارند.
به پرونده آقای عطاءاله خسروانی وزیر کار و خدمات اجتماعی و دبیر کل حزب ایران نوین ضمیمه و بایگانی شود.
رنجبر 12 /8 /45 از طبقه بندی سری خارج شد.
رنجبر 16 /8 /45