اعلامیه حضرت مستطاب آیت‌الله‌العظمی آقای آقاسید کاظم شریعتمداری متع الله المسلمین
اعلامیه حضرت مستطاب آیت‌الله‌العظمی آقای آقاسید کاظم شریعتمداری متع الله المسلمین
متن سند:
اعلامیه حضرت مستطاب آیت‌الله‌العظمی آقای آقاسید کاظم شریعتمداری متع الله المسلمینبطول بقائه1
بسم‌الله الرحمن الرحیم و لله الحمد
برادران عزیز ایمانی، اهالی محترم مملکت! بعد از واقعه شوم و ناگوار پانزده خرداد و کشت و کشتار بی‌رحمانه مردمان مسلمان و بی‌دفاع و توقیف غیرقانونی حضرت حجت‌الاسلام‌والمسلمین آیت‌الله خمینی و سایر آیات و حجج‌اسلام و مبلغین عظام و طبقات مختلف اهالی و مؤمنین، تکلیف شرعی ایجاب کرد که موقتاً در حضرت عبدالعظیم وظایف شرعی را دنبال و تعقیب کرده و از امکانات موجوده استفاده نماییم. این مسافرت در آن موقع مشکلاتی داشت ولی با تمام اشکالات و سختی‌ها بالاخره این کار انجام گرفت. مقصود از این مسافرت اعتراض بر توقیف‌های غیرقانونی و تعقیب هدف‌های دینی و سعی در خلاصی محبوسین عموماً و حضرت آیت‌الله خمینی بالخصوص، بوده است و به همین قصد و منظور مراجع بزرگ و علماء معظم از شهرستان‌های مملکت تشریف فرما شده و بدین‌وسیله ثابت کردند که علما و بزرگان شیعه وحدت نظر داشته و هیچ نوع اختلافی وجود ندارد. در مدت اقامت، هر اقدامی که ممکن بوده به عمل آمده و کوتاهی نشده است، البته شرح و تفصیل جریانات ممکن نیست، لزومی هم ندارد. به‌طور اختصار و اجمال اینکه به نظر رسید که با وضع تشنج موجود، تماس و مذاکره ممکن و یا صلاح نیست و به جهت آماده کردن محیط برای شروع مذاکرات و اظهار موارد اختلاف، دو مطلب از طرف روحانیون به‌عنوان شرط مذاکره پیشنهاد شد:
1. تغییر دولت به یک دولتی که روحانیت بتواند با آن مذاکره نماید.
2. آزادی تمام محبوسین معمم و غیرمعمم بالخصوص حضرات آیات و بالأخص حضرت آیت‌الله خمینی که از طرفی تشنج تا حدی رفع شود و از طرف دیگر محبوسین هم بتوانند در مذاکرات شرکت نمایند.
متأسفانه پیشنهاد مزبور به‌صورتی‌که ما خواسته بودیم عملی نشد و نتیجه آن شد که جمعی از علماء معظم و مبلغین محترم و مردمان دیگر آزاد شدند ولی مع‌الأسف هنوز حضرت آیت‌الله خمینی و آیت‌الله قمی و آیت‌الله محلاتی در زندان به سر می‌برند و از قرار مسموع، نظر تبعید در حق آقایان معظم دارند. استماع این مطلب موجب نهایت تأثر و تأسف است و مورد اعتراض و مخالفت ما بود و خواهد بود. هیئت حاکمه هنوز نمی‌خواهد این حقیقت را درک کند که اصرار و پافشاری در اعمال مقرراتی برخلاف موازین اسلام و ادامه توقیف شخصی مانند حضرت آیت‌الله خمینی و جمع دیگر از بزرگان روحانیت و طبقات دیگر مردم، روزبه‌روز بر وخامت اوضاع و نفرت عمومی می‌افزاید و فاصله و شکاف را عمیق‌تر می‌سازد.
در اینجا مناسب می‌دانم که توجه عموم را به نکات ذیل جلب نمایم:
1. حضرت آیت‌الله خمینی و آیات دیگر هیچ جرمی به غیر از تبلیغ احکام اسلام و توجه دادن مردم به خطرهایی که نسبت به اسلام یا مملکت پیش‌بینی می‌شود، نداشته و ندارد.
2. مطابق مفهوم اصل دوم متمم قانون اساسی، علماء طراز اول مصونیت داشته و حبس و توقیف و تبعید آنان مخالف با قانون است زیرا که علماء طراز اول در قوانینی که از مجلسین بگذرد (از نظر موافقت یا مخالفت شرع) حق رد و قبول را دارند و بنابراین در مقامی فوق مجلسین قرار گرفته و حاکم بر هیئت قانون‌گذار می‌باشند. در جایی‌که وکلا و یا هیئت مقننه مصونیت داشته باشند آیا ممکن است حکام شرع که قانوناً حاکم بر مجلسین هستند، مصون نباشند؟
با ملاحظه مراتب فوق لازم است هر چه زودتر حضرت آیت‌الله خمینی بدون قید و شرط آزاد شده و رفع مزاحمت نمایند و بدانند که ادامه این وضعیت قابل تحمل نبوده و از اظهار مخالفت به هر نحوی که ممکن شود خودداری نخواهد شد.
3. ما در تعقیب باقی هدف‌های دینی در هر فرصتی که ممکن شود خودداری نخواهیم کرد و از تمام امکانات موجود استفاده خواهد شد و اگرچه دستگاه‌های تبلیغاتی هنوز بیهوده تلاش می‌کنند2 که به مبارزات اصولی و عمیق جامعه روحانیت در راه حفظ مقدسات اسلام و احیاء قانون اساسی رنگ ارتجاع و مخالفت با اصلاحات را بدهند ولی بحمدالله و المنه این تلاش‌ها به‌جایی نرسیده و تقریباً تمام افراد چه در داخل و چه در خارج مملکت، متوجه این هدف مقدس شده و می‌دانند که روحانیت هدفی جز حفظ احکام اسلام و احیاء اصول آزادی و جلوگیری از هرگونه تجاوز به حقوق مردم ایران که در قانون اساسی پیش‌بینی‌شده، ندارند و در اعلامیه 13 محرم این حقیقت مشروحاً بیان شده و بحمدالله تعالی در خارج مملکت هم انتشار یافت و نقشه تبلیغات مسموم را نقش برآب کرد.
4. روحانیت شیعه از تمام تهمت‌ها و افتراها مبری هستند. مراجع شیعه با هیچ دولتی ارتباط ندارند، با مالکین بزرگ ارتباط ندارند، با هیچ حزبی وابستگی ندارند و به حمدالله تعالی خود حزب قوی و مستقلی هستند و اکثریت مملکت پشتیبان آن‌ها است و برنامه آن‌ها قرآن مجید و حدیث شریف است «اَلا اِنَّ حزبَ اللهِ هُم الغالبون»3 تحت تأثیر هیچ قدرتی و یا شخصی واقع نمی‌شوند و هیچ نوع اختلافی با هم در مورد مبارزات اصولی و مجاهدات دینی ندارند.
5. به‌طوری‌که اطلاع دارید علما و روحانیون بزرگ شهرستان‌ها که برای پشتیبانی از خواسته‌های مراجع دینی و پاسخ دادن به گفته کسانی که می‌گویند روحانیون اختلاف‌نظر دارند، به مرکز تشریف‌فرما شده‌اند ولی متأسفانه اخیراً از طرف اداره مربوطه تحت‌فشار قرار گرفته‌اند و آن‌ها را الزام کرده‌اند که اجباراً به محل‌های خود عودت نمایند، حتی اینکه عده[ای] از آن‌ها را به همراهی مأمورین مسلح به محل‌های خود اعزام نمودند و این الزام بدون جهت و بدون دلیل، مخالف با اصل آزادی مسکن است و معلوم نیست که اولیاء امور به چه دلیلی این حق را بر خود قائل شدند که از دیگران سلب آزادی نمایند؟ جای تعجب است که اولیاء امور در چنین محیطی که مطبوعات تحت سانسور و اجتماعات، حتی مجالس سوگواری حضرت خامس آل عبا (ع)، تعطیل و گویندگان مذهبی ممنوع و شخصیت‌های برجسته روحانی و غیرروحانی در زندان[اند]، به فکر انتخابات به‌اصطلاح آزاد افتاده است و ما انشاءالله تعالی به‌موقع خود، نظر خود را دراین‌باره نیز اعلام خواهم داشت.
6. خانواده‌هایی را که در فاجعه 15 خرداد داغ‌دیده و مصیبت‌زده شده‌اند لازم است که مؤمنین به هر نحوی‌که میسر شود مراعات نموده و رسیدگی کامل فرمایند.4
7. حضرات وعاظ و مبلغین دینی که مشغول مجاهدت دینی بوده و در ارشاد و هدایت مردم کوتاهی نکرده‌اند، لازم‌الاحترام هستند و بر عموم مؤمنین و علاقه‌مندان لازم است که از هر نوع تجلیل و تقدیر و تشویق درباره آن‌ها مضایقه نفرمایند. در خاتمه ظفر اسلام و سعادت و توفیق تمام مسلمان‌ها را از خداوند متعال خواستارم. والسلام علیکم و رحمت الله.
5 ربیع المولود 1383 [4 /5 /1342]
الاحقر سید کاظم شریعتمداری
توضیحات سند:
1. این اعلامیه در تاریخ 25 و 26 مرداد سال 1342 در بین طلاب حوزه علمیه مشهد پخش شد.2. در اصل: کنید
3. سوره مبارکه مائده، آیه 56.
4. شرح کاملی از قیام خونین 15 خرداد را که در حمایت از علما به‌ویژه امام خمینی (ره) و با سرکوب و کشتار مردم توسط رژیم پهلوی به وقوع پیوست، همراه با اسناد مربوط به آن را می‌توانید در کتاب دوم از همین مجموعه ببینید. همچنین رجوع کنید به: «15 خرداد به روایت اسناد ساواک»، 9 جلد، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی.