شیخ علی دوانی
تاریخ سند: 12 دی 1341
شیخ علی دوانی
متن سند:
از: ساواک قم تاریخ: 12 /10 /1341به: مدیریت کل اداره سوم شماره: 1938/ ق م
از طرف شیخ علی دوانی یکی از طلاب حوزه علمیه قم که از طرفداران آقای آیت اله شریعتمداری1 و جزء هیئت تحریریه مجله دینی درس‌هائی از مکتب اسلام2 است کتابی تحت عنوان(چهل روز مبارزه روحانیت) در چاپخانه حکمت قم در حال چاپ است کتاب مزبور در حدود دویست صفحه خواهد بود که در حال حاضر صد و بیست صفحه آن چاپ شده و بقیه تا یک هفته دیگر تکمیل خواهد شد یک نسخه از قسمت‌های حاضر آن به پیوست تقدیم می‌گردد مقرر فرمائید نظریه آن اداره کل را قبل از خاتمه هفته در مورد انتشار یا عدم انتشار آن اعلام دارند
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت قم ـ ح بدیعی امضاء
رونوشت برابر اصل است 9 /6 /45
توضیحات سند:
1. سیدکاظم شریعتمدارى، فرزند حسن در سال 1283ﻫ ش در تبریز متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در تبریز شروع کرد و سطوح و فقه و اصول را از میرزا ابوالحسن انگجی فرا گرفت. سپس در سال 1305 به قم رفت و در حوزه‌ی درس مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری حاضر شد.بعد از مدتی به نجف اشرف رفت و از اساتید آنجا از جمله مرحوم نائینی، آقا ضیاء عراقی و آقا سید ابوالحسن اصفهانی کسب علم کرد و سپس اجازه‌ی اجتهاد یافت. در سال 1313 به تبریز مراجعت نمود. در ششم خرداد 1326 هنگامی که شاه به مدرسه‌ی طالبیه‌ی تبریز آمده بود، از شاه استقبال به عمل آورد. این موضوع ادامه کار وی در آذربایجان را دشوار ساخت، لذا راهی قم شد. از آن زمان تا پیروزی انقلاب اسلامی ارتباط خود را به طور پنهانی با دربار حفظ کرد. اگرچه در بعضی موارد مخالفت‌هایی نیز با اقدامات رژیم می‌نمود. موسسه‌ی دارالتبلیغ اسلامی، بنا به دستور وی در قم در سال 1344 افتتاح شد. به ادعای طرفداران این موسسه، دارالتبلیغ جهت احیای دین اسلام پایه ریزی شد؛ اما مخالفان آن از جمله امام خمینی(ره) آن را با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی به نفع رژیم شاه می‌دانستند. اواخر سال 1345، مقامات ساواک با وی ملاقات کردند و طرح آزمایش طلاب و اعزام آنها را به سربازی مطرح کردند و شریعتمداری طرح را تایید کرد. بعد از درگذشت آیت‌الله حکیم، شاه در دوازدهم خرداد 1349 تلگرامی به همین مناسبت خطاب به وی ارسال داشت و وی در شانزدهم به تلگرام شاه پاسخ گفت. وی با عناصر رژیم شاه ارتباط داشت و رهنمودهایی را به رژیم ارائه می‌داد که چگونه با عناصر انقلابی برخورد کند و امام خمینی(ره) را محدود نمایند. وی بارها با بهبودی و انصاری به عنوان نمایندگان شاه ملاقات داشت. مدتی پس از انقلاب و اندکی پس از تشکیل حزب جمهوری اسلامی، حزب خلق مسلمان با تایید و حمایت او شروع به فعالیت کرد. این حزب نظرات انتقادی نسبت به نظام داشت و در عوض آیت‌الله شریعتمداری را قبول داشتند. در 15 آذر سال 1358 رادیو و تلویزیون تبریز توسط حزب خلق مسلمان اشغال شد و با قطع خبر ساعت 2 صدای جمهوری اسلامی، اعلامیه‌های شریعتمداری و حزب خلق را قرائت کردند و ضمن آن خواستار آن شدند تا متجاوزان به خانه‌ی شریعتمداری، دستگیر و مسئولان غیر بومی تبریز اخراج شوند و انتصابات حتماً با تایید شریعتمداری باشد. سه روز بعد رادیو و تلویزیون از اشغال خارج شد و کار عادی خود را شروع کرد. روز 14 دی ماه دوباره رادیو و تلویزیون تبریز اشغال شد. در قم نیز طرفداران وی تظاهرات کردند و شعار «رهبر ما شریعتمدار، زنده باد شریعتمدار» را سر دادند و سپس با سپاه پاسداران و حزب الله درگیر شدند و در نهایت در ساعت 2 بعداز ظهر، معرکه را ترک کردند.
در پی این حادثه، جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم طی اعلامیه‌ای از شریعتمداری انتقاد کرد. فردای آن روز مردم به کمک سپاه پاسداران، رادیو و تلویزیون را بعد از ساعت‌ها درگیری خونین از دست طرفداران شریعتمداری خارج کردند. چندی نگذشته بود که پس از دستگیری توطئه‌گران کودتای نوژه اعتراف کردند که آیت‌الله شریعتمداری را در جریان کودتا قرار داده‌اند و ضمن تایید متعهد شده است که از آنها حمایت کند. بعد از افشای این توطئه و جریان کودتای قطب‌زاده و همکاری شریعتمداری با آنان، وی در سال 1361 ش از طرف جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم از مرجعیت خلع شد و سرانجام در سال 1365 ش به دنبال یک بیماری سه ماهه از دنیا رفت.
2. مجله مکتب اسلام: این مجله به منظور آشنا ساختن مردم ایران با مبانی دین اسلام، به ویژه نسل جوان با حقایق و روشنگری‌های دین اسلام در سال 1337 در قم و توسط علمای حوزه علمیه قم راه‌اندازی شد. در دهه‌ی 1340 تیراژ آن به 7500 نسخه رسید و در سال‌های 1343 - 1340 چندبار توقیف شد، از نویسندگان مهم آن آیات عظام و حجج‌الاسلام: ناصر مکارم شیرازی، جعفر سبحانی، سید هادی خسروشاهی، علی دوانی، علی حجتی کرمانی، حسین حقانی، زین‌العابدین قربانی، رضا گلسرخی و… بودند. ابتدا این مجله تحت نظر آقای سید کاظم شریعتمداری و با مدیریت آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی و دیگر نویسندگان دارالتبلیغ اداره می‌شد و نقش مناسبی در تبلیغ و ترویج احکام و مبانی دینی مذهب تشیع داشت. نکته قابل توجه آن است که دستگاه امنیتی شاه نیز به نقش اسلام در آگاهی‌بخشی توده‌ها و مبارزه با کمونیزم آگاه بود و به ناچار در برخی شرایط، تضییقات موجود را کاهش می‌داد تا به اصطلاح از نفوذ کمونیزم در ایران جلوگیری شود.