اظهارات خصوصی کریم سنجابی و داریوش فروهر درباره اوضاع ایران
تاریخ سند: 6 آذر 1357
اظهارات خصوصی کریم سنجابی و داریوش فروهر درباره اوضاع ایران
متن سند:
کریم سنجابی و داریوش فروهر دو تن از رهبران جبهه ملی که به استناد ماده 5 فرمانداری نظامی در بازداشت بسر می برند، در تاریخ 6 /9 /57 (2537 شاهنشاهی)، طی مذاکرات خصوصی، در مورد مسائل ایران، مطالبی بشرح زیر بیان داشته اند : 1ـ بازداشت ما دو نفر در ابتدای امر می توانست مقداری موجه باشد، اما هرچه زمان بگذرد میدان برای دیگران و بخصوص آخوندها خالی می ماند و ما از سازماندهی و ایجاد یک سازمان متشکل در مقابل آنان عقب خواهیم ماند.وقت آن فرا رسیده که جبهه ملی تلاشهای خود را شدت دهد و سازماندهی کند تا بتواند در آینده در مقابل آخوندها ایستادگی نماید.
2ـ سخنان ارتشبد ازهاری نخست وزیر در مجلس شورای ملی بسیار عالی بود و حسن اثر داشت، اما در مجلس سنا اگر چه صمیمانه ایراد شد، معهذا تکراری بود.
به علاوه چهره مذهبی دادن بیش از حد به موضوع و توسل زیاد به آیات و امثال آن برای دولت نظامی مطلوب نیست.
3ـ تکیه برقدرت ارتش بسیار بجا و منطقی است، اما نباید با اقداماتی مانند گل انداختن و دستجات تظاهر کنند، حامی ارتش را به مردم نمایاند و تبلیغات کرد.
این تبلیغ ارزش ارتش را پایین می آورد.
4ـ اعاده نظم از وظائف اصلی دولت نظامی است، اما باید کشتار نشود و بهانه به دست مخالفین بخصوص روحانیون بهانه جو داده نشود.
اقداماتی از قبیل قضیه حرم امام رضا (ع) لطمه زیادی به دولت می زند.
اینکارها را ممکن است عواملی عمدی انجام دهند، معهذا باید با انضباط محکم از انحراف و مسئله سازی جلوگیری شود تا مشکلات تشدید نگردد.
5 ـ حکومت نظامی باید با مفهوم کامل کلمه عمل کند و مماشات در شرایط فعلی به صلاح نیست این کار را باید بدون خونریزی انجام دهد.
باید در ابتدا از اجتماعات جلوگیری کند تا بعدا مجبور به مقابله با جمعیت کثیر و تیراندازی نشود.
اصولاً چرا باید در شرایط حکومت نظامی اجتماعات بوجود آید که بعدا به خشونت تبدیل گردد.
6ـ در ماه محرم می توان پیش بینی کرد که از سوی خمینی و هوادارانش و دیگر مخالفان تدارکاتی دیده شده و برنامه هایی ترتیب یافته، باید با شدت و تدبیر با این برنامه مقابله شود.
اما نباید با دستگیر کردن وعاظ آنها را بزرگ کرد.
راه کار می تواند این باشد که هر واعظی که به نظر افراطی رسید یا تحریکات خواهد کرد، ممنوع المنبر شود.
در اول محرم تبلیغات زیادی از طرف دولت بشود که ماه محرم مقدس است و امام حسین (ع) آنقدر عظمت دارد که نباید سوگواری او را با مسائل دیگر مخلوط کرد.
به نام شاهنشاه مجالس مطمئن تشکیل شود.
از تشکیل مجالس بزرگ که اجتماعات زیاد را در برمی گیرد جلوگیری شود و حرکت دستجات و اتصال جماعات به همدیگر جلوگیری به عمل آید و به هر حال قانون فرمانداری نظامی اجراء گردد.
این موضوع که برای جلوگیری از فجایع بزرگتر در یک شرایط استثنایی از تشکیل مجالس و حرکات خلاف جلوگیری شود، مسئله مهمی به بار نخواهد آورد.
ارزیابی : اظهار مطالب بالا توسط نامبردگان صحت دارد.
اصل در 121117در پرونده موضوعی به کلاسه 121117 بایگانی شود.
توضیحات سند:
1ـ پس از بازگشت سنجابی رهبر جبهه ملی از فرانسه وی و داریوش فروهر توسط ماموران حکومت نظامی بازداشت شدند این امر در راستای بزرگ نمایی نقش و موقعیت آنها در برابر رهبری مذهبی انقلاب بود در طول این مدت مذاکراتی میان نامبردگان با ریاست ساواک صورت گرفت و شخص سنجابی با شاه نیز دیدار خصوصی داشت که در آن جلسه شاه به وی پیشنهاد نخست وزیری داد.سنجابی با توجه به شرایط موجود نتوانست این پیشنهاد را بپذیرد اما فردی دیگر از رهبران جبهه ملی یعنی شاپور بختیار این پیشنهاد را قبول کرد برای مطالعه بنگرید به کتاب خاطرات سنجابی