شرح تحریکات روحانیون و تظاهرات دستجات مذهبى
تاریخ سند: 15 خرداد 1342
شرح تحریکات روحانیون و تظاهرات دستجات مذهبى
متن سند:
شرح تحریکات روحانیون و تظاهرات دستجات مذهبى از روز 9 محرم سال جارى تا امروز (15 /3 /42) تدریجا و بطور مشروح بعرض رسیده است در اینجا فقط بکلیات مسئله پرداخته و آنگاه سعى میشود خطوطى اصلى تصادم و تضادى که در افکار طبقات مختلف بوجود آمده است تشریح نماید.همانطوریکه کرارا و طى گزارشات متعدد مذهبى باستحضار رسیده است در موقع اخذ آراء عمومى نسبت بلوایح ششگانه اعلیحضرت همایون شاهنشاه افکار عمومى نسبت بمقامات عالى کشور و دولت بقدرى مساعد شده بود که نظیر آن در 12 ساله اخیر کمتر مشهود گردیده است. این آمادگى افکار عمومى براى پشتیبانى از لوایح ششگانه مخصوصا لایحه اصلاحات ارضى بقدرى بود که در آن موقع مردم بنظر روحانیون و مالکین اعتنائى نداشتند و حتى روحانیون که منافع اصلى آنها بخطر افتاده بود جسارت مخالفت عملى را نداشتند و مسلما اگر در آن موقع مخالفت خود را بصورت فعلى آشکار میساختند افکار عمومى آنان را محکوم ساخته و در نتیجه ارزش سیاسى و اجتماعى خود را از دست میدادند. ولى پس از اخذ آراء موضوع اعطاى حق راى ببانوان بروحانیون جسارت داد که کم کم مخالفت خود را تحت عنوان اینکه دادن حق راى بزنان بر خلاف شرع و عرف میباشد علنى نمایند.
چیزى نگذشت که یک سلسله اقدامات دیگر (از قبیل بیانات و تظاهرات بانوان وابسته بانجمنهاى بانوان علیه روحانیون مخصوصا برخى از زنان این جمعیتها که در افکار عمومى وجهه بسیار بدى دارند و
همچنین واقعه مسجد فیضیه و جلب طلاب علوم دینى بعنوان نظام وظیفه و عدم جلوگیرى از بهائیان که بمنظور شرکت در مجمع بزرگ خود بلندن مسافرت نمودند و بالاخره دعوت از جینالولو برجیدا بوسیله رئیس جمعیت بانوان 17 دى و ورود او بایران موجب گردید که روحانیون مستمسکى بدست آورده و در ظرف چند ماه صفوف خود را متشکل ساخته و تحت رهبرى آیت‌اله خمینى (این آیت‌اله در سال گذشته براى مردم کشور روحانى ناشناسى بود ولى اکنون اکثریت مردم شیعه جهان او را مرجع تقلید شیعیان مى‌شمارند) هسته مرکزى مخالفین سیاسى و غیرسیاسى را علیه مقامات عالى دولت تشکیل دهند.
شکى نیست که تشنجات در کشورهاى‌اسلامى وتحریکاتى که از طرف ناصریسم میشود در بوجود آوردن این صحنه‌ها بى‌دخالت نبوده است و این حقیقت از ارتباط و هم آهنگى روحانیون ایران و عراق در مخالفت با طرح اصلاحات اخیر و رسیدن مبالغى پول از سایر کشورهاى مسلمان نشین براى روحانیون سرشناس و بالاخره نزدیک شدن سایر جبهه‌هاى مخالف سیاسى از قبیل جبهه ملى و نهضت آزادى بصوب روحانیون کاملاً روشن است.
قبل از محرم سال جارى اقدامات روحانیون و عوامل مخالف بیشتر جنبه تبلیغاتى و تظاهرات موضعى داشته و هنوز جسارت تظاهرات پردامنه را نداشتند ولى فرا رسیدن ایام سوگوارى بآنها فرصت داد که از تبلیغات چهار ماهه خود استفاده نموده و اینطور بافکار عمومى تبلیغ کنند که مقامات عالى و دولت قصد دارند یکباره اساس مذهب شیعه و اسلام را زیر پا گذارند.
با در دست داشتن این اطلاعات در آخرین گزارش مربوط بروحانیون و طرح محرم و صفر پیش بینى
شده بود که در ایام سوگوارى ممکن است روحانیون و عوامل مخالف تشنجات دامنه دارى بوجود آورند که اتفاقات چند روزه اخیر این پیش بینى را ثابت نموده اینک مختصرى از کلیات وقایع باستحضار میرسد.
مختصرى از کلیات وقایع چند روزه اخیر :
در روز تاسوعا و عاشورا. دستجات مذهبى تقریبا بطور عادى مشغول عزادارى بودند تنها یکى از دستجات که در ساعت 0900 روز عاشورا از مسجد حاج ابوالفتح حرکت کرده در طول خط سیر طولانى خود بدادن شعارهاى سیاسى تند و زننده پرداخته و علیه مقامات عالى کشور و دولت و له آیت‌اله خمینى تظاهراتى معمول داشت. ولى چون طبق طرح کلى پلیس و قواى انتظامى از تظاهرات مزبور جلوگیرى نکرد و تصادمى هم بوجود نیامد در دو روزه مزبور این تظاهرات در افکار عمومى تاثیر عمیقى نداشت حتى معتقدین واقعى بعزاى حسینى از آلوده شدن مراسم عزادارى بمسائل سیاسى دلتنگ بودند.
از روز 11 محرم که پلیس اعلام نمود از هر گونه اقدامات و تظاهرات سیاسى دستجات مذهبى جلوگیرى خواهد نمود عوامل دسته مزبور تظاهرات خود را ادامه داده و در نتیجه عصر روز مزبور و امروز (12 محرم) خبر توقیف آیت‌اله خمینى و آیت‌اله قمى در بین مردم منتشر و موجب گردید که دامنه تظاهرات وسعت یافته و همانطوریکه در گزارشات روزانه مشروحا بعرض رسیده است این تظاهرات منجر بتصادم با پلیس و قواى انتظامى بشود تظاهرات از بازار بخیابانهاى مرکزى و بزرگ شهر سرایت نمود و موجبات بى نظمى و آتش سوزى و غارت برخى از مغازه‌ها و بالاخره تیراندازى هوائى
را فراهم ساخت.
وضع شهر در ساعت 0100 الى 1230 امروز کاملاً متشنج بود حتى درگیرودار تظاهرات باداره انتشارات و رادیو و روزنامه اطلاعات و موسسات پارک شهر و چند مغازه حمله شده و خساراتى وارد آمد و این موضوع را نیز باید در نظر داشت که عده‌اى از اوباش و مردم بیکار و گرسنه سعى داشته‌اند از تظاهرات مزبور سوء استفاده نموده و بساط دزدى و غارت دکاکین را رواج دهند ولى در این راه جز چند مورد موفقیتى حاصل نکردند (مهمترین مورد شکستن درب جواهر فروشى لولا در جلو بازار و غارت آن بوده).
این تشنجات تا ساعت 1300 بشدت ادامه داشت و از ساعت مزبور کم کم جمعیت متفرق و تظاهرات بوسیله دستجات کوچک بصورت موضعى (در نقاطى که پلیس وجود نداشت ادامه یافت در ساعتى که این گزارش تنظیم میشود ساعت 1700) هنوز هم تظاهرات کوچک موضعى ادامه دارد.
هسته مرکزى دستجاتى که مبادرت بایجاد تشنج و مختل ساختن نظم در تهران قم. شهر رى گردیدند بترتیب عبارتند از:
1ـ روحانیون سرشناس که در راس آنان آیت‌اله خمینى و آیت‌اله قمى و آیت‌اله شریعتمدارى که مقیم عراق است.
2ـ بازاریان و کسبه طرفدار آیت‌اله خمینى.
3ـ عوامل انجمنهاى اسلامى منتسب به نهضت آزادى.
4ـ برخى از دانشجویان و عوامل طرفدار جبهه ملى.
البته سخنرانى‌هاى تعدادى از وعاظ در مساجد مخصوصا نامبردگان ذیل.
(فلسفى. حاج شیخ فضل اله محلاتى. حجازى. سید غلامحسین شیرازى. اعتماد زاده. شیخ جعفر خندق آبادى. شیخ باقر نهاوندى) که پیش از مرتجع بوجود آورد زیرا اگر تصور شود که اکثریت مردم ایران باحساسات مذهبى خود بى اعتنا مانده و تبلیغات روحانیون مرتجع در آنان بى اثر خواهد شد با زمینه و موقعیت فعلى چنین امرى ممکن نبوده و دامنه تشنجات بصورتهاى مختلف همچنان ادامه خواهد یافت.