گزارش اطلاعات داخلی
تاریخ سند: 10 خرداد 1341
گزارش اطلاعات داخلی
متن سند:
شماره : 1025 /312 موضوع : حزب زحمتکشان ساعت 8 بعدازظهر روز گذشته جلسه رسمی سخنرانی فریدونی، نماینده اسبق مجلس شورای ملی و عضو حزب زحمتکشان با حضور عده ای در حدود 30 نفر از جمله جعفری، بنکدار، نواده، حسنی، راد، نوزاد صدیق، بشیریان، بزرگ نژاد، نوری، اندوهی و اخباری تشکیل گردید.فریدونی اظهار داشته در جلسات قبل، از اختیارات دکتر مصدق بحث شد و در این جلسه از شروع مخالفت دکتر بقائی و مصدق صحبت خواهد کرد، سپس از اختیارات دکتر مصدق در بهمن ماه 31 تا فروردین 32 مشروحا صحبت نمود و افزود، در آن موقع دکتر بقائی اظهار داشت که با ادامه نخست وزیری دکتر مصدق موافق است ولی با اختیارات نمی تواند موافق باشد، فریدونی افزوده، روزی دکتر مصدق در جلسه خصوصی نمایندگان نشسته بود و او را پای تلفن خواستند، مصدق پس از صحبت تلفنی و مراجعت در جلسه به حضار اظهار داشت مطلبی می خواهد بگوید که باید کاملاً محرمانه بماند و علاوه کرد روز قبل، مدت چهار ساعت با اعلی حضرت همایون شاهنشاه صحبت کرده و معظم له فرمودند که قصد دارند برای معالجه مدت 4 ماه از ایران خارج شوند و وی پاسخی نداده است، مجددا تلفن به صدا درآمد و معلوم شد آیت الله بهبهانی با مصدق می خواهد صحبت کند، آیت الله، خطاب به مصدق گفت که در این موقع حساس شاهنشاه می خواهند ایران را ترک کنند و شدیدا اظهار ناراحتی کرده بود، دکتر بقائی نیز در نطق علنی مجلس شورای ملی که در روزنامه شاهد نیز چاپ شد صریحا به دکتر مصدق اظهار داشت که روش سیاسی وی روشن است و با دربار شاهنشاهی هم ارتباطی ندارد ولی ایران کشوری است مشروطه سلطنتی و شاه باید بر مملکت سلطنت کند.
دکتر مصدق پاسخ داده که به شاهنشاه توصیه نمود چون آقای علاء1 مورد اعتماد ملت ایران نیستند تغییر یافته و حسین مکی به وزارت دربار منصوب شود و آقای علاء هم به وزارت مشاور انتخاب شود، فریدونی در مورد کمیسیون 8 نفری و نظر شاهنشاه نسبت به این کمیسیون بحث کرد و افزود عده ای توده ای هم با تشکیل این کمیسیون موافقت کردند و جلو مجلس میتینگ عظیمی ترتیب دادند، در تمام این مباحث منظور فریدونی انتقاد از دکتر مصدق و مخالفت دکتر بقائی با مشارالیه بود.
فریدونی اظهار داشته در هفته آینده در مورد تبعید دکتر بقائی به کرمان و این که شاهنشاه در نظر داشتند قبل از زاهدی دکتر بقائی را مأمور تشکیل کابینه نمایند و این که دکتر بقائی حاضر به قبول این سمت نگردید مشروحا صحبت خواهد کرد.
یکی از دانشجویان سئوال کرد قوانین سابق مجلس شورای ملی تا چه حد مورد احترام و قابل اجرا می باشد؟ و فریدونی پاسخ داده اگر مجلس مؤسسان تشکیل شود قوانین مجلس شورای ملی اصلاح خواهد شد، این قوانین برای 55 سال قبل خوب بوده است.
جلسه در ساعت 30 /9 خاتمه یافت.
توضیحات سند:
1ـ حسین علاء: در سال 1261 ه ش در تهران متولد شد.تحصیلات ابتدائی و متوسطه خود را در لندن به اتمام رسانید و در مدرسه حقوق، ثبت نام کرد ولی قبل از این که تحصیلات خود را پایان برد به استخدام وزارت امورخارجه درآمد و وابسته به سفارت لندن شد.
به لحاظ پشتوانه خانوادگی (تقریبا تمامی اعضای خانواده او جزو رجال و شخصیتهای عصر ناصری، مظفری و پهلوی بودند) به سرعت نردبان ترقی را طی کرد، در سال 1296 در کابینه مستوفی الممالک به سمت وزارت «فوائد عامه و تجارت» تعیین و در سال 1299 به سمت وزیر مختار ایران در اسپانیا منصوب شد، به علت حضورش در لندن، از ابتدای نوجوانی، زبانهای انگلیسی و فرانسه را آموخت لیکن هیچ گاه تحصیلات منظم نداشت.
در زمان خلع سلطنت قاجار، به همراه سید حسن تقی زاده جزو مخالفان قرار گرفت ولی نه به دلیل مخالفت با سلطنت، بلکه به دلیل وابستگی بیش از حدی که به انگلیس داشت، بعد هم از مواهب دوره پهلوی برخوردار شد.
علاء قبل از اولین دوره نخست وزیری اش در 29 اسفند 1329 سمتهای مختلف از جمله، وزیر دربار، وزیر مختار در فرانسه، سفیر کبیر در آمریکا، وزارت امورخارجه و...
را عهده دار بود.
حسین علاء در هر دوبار صدارتش پس از یک واقعه مهم و یا بحران به عنوان چهره ای وفادار به شاه پا به صحنه سیاسی کشور گذاشت و در واقع شاه را از یک مهلکه روحی و فکری خلاص کرد.
بار اول پس از ترور رزم آرا و مرتبه دوم بعد از نخست وزیری سپهبد زاهدی.
در دوره دوم صدارت علاء، فدائیان اسلام دستگیر شدند، علت دستگیری اقدام به ترور حسین علاء، بود که در مسجد شاه (سابق) در مراسم فاتحه سید مصطفی کاشانی ترور نافرجام ماند و علاءاز صحنه، جان سالم به در برد و تنها سرش بر اثر ضربه قنداق تفنگ مظفر ذوالقدر شکست.
متعاقب آن، سران جمعیت فدائیان اسلام دستگیر و رهبر جمعیت (نواب صفوی) و خلیل طهماسبی، حسین واحدی و مظفر ذوالقدر به اعدام و بقیه به حبسهای بلند مدت محکوم شدند.
علاء، در سال 1336 از نخست وزیری کناره گیری کرد و به سمت وزیر دربار منصوب شد و تا سال 1342 در این سمت ماند.
بعد از واقعه پانزده خرداد، به علت خبری که در مورد تقبیح عمل شاه و عمالش در گشودن آتش به روی مردم به شاه رساند، از سمت خود عزل و چندی بعد به سناتوری مجلس سنا برگزیده شد و در سال 1343 در 82 سالگی فوت نمود.