تاریخ سند: 22 مرداد 1340
متن سند:
از ساعت 9 الی 11 بعدازظهر روز شنبه 21 /5 /40 عده ای در حدود 200 نفر از طبقات مختلف و اعضاء نهضت آزادی و حزب پان ایرانیسم در محل اتحادیه صنف قهوه چی واقع در میدان بهارستان حضور داشتند.در این اجتماع سیدمحمود طالقانی در حدود دو ساعت راجع به خلقت آدم و بهشت و دوزخ و امر به معروف و نهی از منکر صحبت کرد و مجددا مطالب شب گذشته خود را تکرار و ضمن صحبت در خصوص رواج دزدی و ارتشاء در دستگاههای کشور و شرح تاریخ یک صد ساله حکومت ایرانیان و انقلاب ابومسلم خراسانی1 و قلع و قمع خلیفه اموی نتیجه گرفت که ایرانی در برابر ظلم و جور استقامت خواهد کرد و از جوانان خواست در صورتی که زورشان به هیأت حاکمه نمی رسد مبارزه منفی نمایند و افزود در مجالس و مراسمی که از طرف دولت برپا می شود شرکت نکنید و از آنها کناره بگیرید.
طالقانی گفت اگر نظری به روزنامه ها بفکنید ملاحظه خواهید کرد هر چه عرق فروش و کالباس فروش و فاحشه خانه دارها است اعلام کرده اند در جشن 28 مرداد2 شرکت خواهند کرد و نتیجه گرفت که عرق فروش ها و فاحشه خانه دارها شاه را متعلق به خود می دانند و این طبقات با این عمل آبروی شاه را می برند و این چنین بین شاه و مشروطیت و ملت فاصله می اندازند و شاهنشاه به همه ملت تعلق دارد و پس از بحث طولانی نتیجه گرفت ملت هر مردم آزاری را به جای خود خواهد نشاند و آنها را خواهند کوبید.
نامبرده عمر سعد را مثال زد و گفت او مردی بود نمازخوان ـ متدین و هیچوقت نمی خواست سوابق خانوادگی خود را لکه دار سازد ولی وسوسه شیطان و افسون ابن زیاد او را از پای درآورد و در خاتمه مدت نیم ساعت درباره وقایع صحرای کربلا و مبارزه امام حسین علیه السلام صحبت کرد.
بخش 1 اقدام مرکز 24 /5 /40 روی پرونده سیدمحمود طالقانی ضمیمه و بایگانی شود 29 /5 /40
توضیحات سند:
1ـ ابومسلم خراسانی شهرت ابومسلم عبدالرحمان ابن مسلم در سال 137 ه به قتل رسید.سردار ایرانی و داعی معروف عباسی، مشهور به امین آل محمد که در رأس سیاه جامگان در خراسان بر بنی امیه خروج کرد.
و مروان ابن محمد، خلیفه اموی، را مغلوب و منهدم نموده دولت خلفای عباسی را تأسیس کرد.
وی در سال 124 قمری در کوفه با دعوت کنندگان بنی عباس آشنایی یافته و چندی بعد از اجانب ابراهیم امام مأمور نشر دعوت بنی عباس شد و به خراسان رفت.
در خراسان فعالیت خود را شروع و در سال 129 علنی نمود.
عده ای یار و مدافع جمع آورد و علم سیاه که شعار یاران او بود بر افراشت.
پس از استیلای بر خراسان، سیاه جامگان به جانب عراق و دفع لشگر مروان فرستاد، فتح کوفه مصادف با کشته شدن ابراهیم امام شد.
برادرش عبداله سفاح به خلافت نشست.
ابومسلم در خراسان به فعالیت خود ادامه داد.
قدرت و اعتبار ابومسلم رو به فزونی یافت و از این رو در خلافت سفاح، برادرش منصور اجازه خواست که ابومسلم را از میان بردارد.
مقارن مرگ سفاح، ابومسلم به حج رفت و حشمت و قدرت او در آنجا موجب خشم و وقت منصور شد.
خلیفه سعی نمود ابومسلم را از خراسان بدور دارد.
او را به ولایت مصر و شام منصوب کرده، اما وی نپذیرفت.
و راه خراسان را به تعرض در پیش گرفت.
و در راه ری وی را کشت.
دائره المعارف فارسی / ج 1 / ص 35 1ـ کودتای 28 مرداد سال 1332 با طراحی سازمان اینتلجنت سرویس انگلیس و سازمان سیا طراحی و با رهبری کرمیت روزولت، سرجاسوس آمریکا در ایران، همراه با رهبری داخلی آن توسط عناصری چون سپهبد فضل اله زاهدی، سرلشگر اخوی و سرهنگ نصیری اجرا شد.
این کودتا منجر به سقوط دولت دکتر مصدق که با کمک آیت الله کاشانی و فدائیان اسلام به روی کار آمده بود، شد.
پس از این کودتا شاه که تاج و تخت خود را مدیون آمریکائیها و کرمیت روزولت می دانست با انعقاد قرارداد نفتی کنسرسیوم که به کارگردانی علی امینی و هواردبیچ به انجام رسید.
مجددا سلطه شرکتهای نفت انگلیس و آمریکا را بر سرمایه های عظیم ایران، احیا کرد با کودتای 28 مرداد دوره دوم از حکومت پهلویها که دوره ضعف و ناتوانی شاه از دخالت در امور کشور بوده به پایان رسید و دوره جدید حکومت استبدادی و مطلقه او آغاز گردید.
ـ جلوه محراب، مرکز بررسیهای اسناد تاریخی، ص 539 و 540