وزارت جنگ
تاریخ سند: 25 اسفند 1302
وزارت جنگ
متن سند:
وزارت جنگکشف تلگراف امیر لشگر جنوب نمره اندیکاتور استخبارات ۵۴۳۷
تاریخ اصل تلگراف ۲۴ تاریخ کشف ۲۵ برج حوت 1225
مقام منیع بندگان حضرت اشرف وزیر جنگ و فرمانده کل قوا، دامت عظمته
به طوری که سابقاً طی تلگراف رمز اشاره به مخالفت بعضی از علماء گردید به عرض آستان مقدس می‌رساند حاجی آقا نورالله1 و مسجد شاهی‌ها در این قضیه ظاهر خود را بی طرف قلمداد ولیکن در باطن مخالفت می‌نمایند. اخیراً هم قبل از حرکت امیراقتدار2، که بر حسب تقاضای صارم‌الدوله3 بنده و امیر اقتدار برای مذاکره با آنها به منزل معزی‌الیه رفته بودیم در آنجا پس از مذاکرات زیاد قرار دادند تلگرافاتی نوشته فردا صبح از سال دارند صبح را به عصر در موکول و تاکنون که دو روز است می‌گذرد همه را به دفع الوقت گذرانیده معلوم می‌شود در مخالفت باقی می‌باشند و علیهذا از آنجایی که لازم است در مقابل اشخاص فوق‌الذکر یک نفر از علماء را اهمیت داده و برای استقامت جلوی آنها برانگیزانیم. مستدعی است مقرر فرمایند کلیه تلگراف جوابیه که از طرف علمای تهران به اصفهان می‌شود توسط سیدالعراقین4 که در این امر از ابتدا موافق بود مخابره گردد گه بدینوسیله حاجی آقا نورالله خفیف گردد.نمره 1756
امیر لشگر جنوب (محمود ایرم)
ملاحظه فرمودند.
دوسیه مخصوص
توضیحات سند:
١۔ حاج آقا نورالله اصفهانی (۱۲۷۸ ق. ۱۳۰۶ ش) فرزند شیخ محمد باقر آقا نجفی شاهی، روحانی نامدار اصفهان، با جنبش تنباکو وارد فعالیت‌های سیاسی شد. با مشروطه‌خواهان همراهی کرد و با نفوذ سیاسی و اقتصادی بیگانگان مخصوصاً روس و انگلیس به شدت مبارزه کرد. با شروع جنگ اول جهانی، کمیته دفاع ملی اصفهان را به هدف مقابله با اشغال‌گران بیگانه تشکیل داد و از دولت موقت ملی تمام السلطه مانی حمایت نمود.پس از طرح قانون نظام اجباری سربازی در ۱۳۰۶ ش، وی در رأس یک صد نفر از علما و طلاب اصفهان به نشانه اعتراض به این قانون به قم مهاجرت کردند و از تمامی مجتهدان و روحانیان ایران خواستند تا به آنان بپیوندند. روز به روز بر تعداد مهاجران افزوده می‌شد. مدت‌ها تبادل تلگراف و نامه بین دولتیان و مهاجران ادامه داشت. تا کار به مذاکره کشید و سرانجام مهاجران پیشنهادی را در قالب ۵ ماده به دولت دادند که مورد موافقت قرار گرفت. این پیشنهاد به صورت لایحه از سوی دولت به مجلس ارائه گردید اما قبل از تصویب آن. حاج آقا نورالله به طور ناگهانی و به طور مشکوکی در چهارم دی ماه درگذشت (صفایی، ده نفر پیشتاز، ص ۱۶۷-۱۴۰؛ نجفی، اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت بیدارگرانه حاج آقانورالله اصفهانی)
2- سرلشکر محمود انصاری، از صاحب منصبان قزاق که پس از کودتای ۱۲۹۹ به جرگه هواخواهان سردار سپه پیوست. در خرداد ۱۳0۰حاکم اصفهان و مهر ماه سال بعد حاکم نظامی تهران شد و در فروردین ۱۳۰۳ به عنوان وزیر پست و تلگراف و در شهریور همان سال به عنوان وزیر داخله انتخاب گردید اما به اتهام ارتباط با سردار معزز بجنوردی از کار برکنار شد و تحت تعقیب قرار گرفت (سردار اسعد بختیاری، خاطرات، ص ۱۳۰، مکی، تاریخ بیست ساله، ۳/ ۳۶۶).
٣- اکبر مسعود (۱۳۰۴ ق- ۱۳۵۴ ش) فرزند مسعود میرزا ظل‌السلطان، در دوران سلطنت احمد شاه چندین بار به وزارت رسید. سال ۱۳۰۰ حاکم کرمانشاه بود. در آذر ۱۳۰۴ به نمایندگی از مردم اصفهان وارد مجلس مؤسسان شد، در هفتمین دوره مجلس شورای ملی نماینده اصفهان بود. و از ۱۳۰۷ تا ۱۳۰۸ والی فارس بود. (سردار اسعد، خاطرات: عاقلی، نصرت‌الدوله فیروز)
۴- عبدالحسین سید العراقین (۱۲۹۴- ۱۳۵۰ ق) فرزند آقا میر محمد مهدی، از روحانیون اصفهان که سال‌ها در نجف اشرف تحصیل کرد و به درجه اجتهاد رسید. پس از مراجعت به اصفهان به اقامه جماعت تبلیغ و تدریس پرداخت و سال‌ها مدرس مدرسه چهارباغ بود. وی از جمله روحانیونی است که در 1306 ش به همراه حاج آقا نورالله اصفهانی به نشانه اعتراض به قانون اجباری سربازی به قم مهاجرت کردند. (مهدوی، تذکره القبور، ص306)