موضوع: جلسه منزل جمال امامی
تاریخ سند: 2 آذر 1342
موضوع: جلسه منزل جمال امامی
متن سند:
شماره: 387 /322 قبل از ظهر روز گذشته جلسه منزل جمال امامی سفیر و سناتور سابق دایربوده و عده ای در حدود 20 نفر از جمله زکی ترکه از چاقوکشهای جنوب شهر به اتفاق 3 نفر امیرعلی سیفی نماینده مجلس شورای ملی به اتفاق 4 نفر ـ نورالدین امامی عیسی ادریسی نماینده کارگران کارخانه چیت سازی تهران ـ نواب معززی ـ علی اکبر دانشگر ـ کمیلی کارمند شهرداری و اسکندر سرابی به اتفاق 2 نفر در آن شرکت کرده اند.در این جلسه جمال امامی به سیفی اظهار داشت به طوری که گفته می شود طبق دستور رئیس مجلس هیچ یک از نمایندگان حق رفتن به وزارت خانه ها را ندارند و پاینده نماینده اصفهان هم گفته ما بایست مطیع باشیم زیرا در غیر این صورت گویا سازمان امنیت1 می افتیم و سیفی به جمال امامی جواب داده راجع به اظهارات پاینده خبر ندارم و در مورد دستور رئیس هم اعتراض کردیم موضوع رفع شد.
معززی کارمند وزارت کار اظهار نمود چند روز قبل آقای خسروانی2 وزیر کار کلیه کارمندان وزارت خانه را جمع کرد و برای آنها سخنرانی نمود و گفت کلیه کارمندان باید لخت و عور و گرسنه باشند و چنانچه کسی تخلف کند او را از کار برکنار می کنم.
ولی روز بعد دیدیم در روزنامه ها موضوع برعکس نوشته شده و این دروغگویی ها روزی به زیان مملکت تمام می شود.
نواب گفته حبیبی نماینده مجلس یک شیرین کاری کرده و رفته وزارت کشور و داد و بیداد راه انداخته و بالاخره موفق شده فرماندار بابل را عوض کند و سیفی اظهار داشت همه این بدبختی ها را ما از دست دکتر امینی می کشیم و جمال امامی ضمن تأیید این مطلب علاوه نموده که لعنت به دکتر امینی که فقر و گرسنگی را در این کشور زیادتر کرد و من چند روز قبل از کلوپ ایران پیاده به منزل خود می رفتم و یک زن چادری افتاد دنبال من و گفت آقا منزل من در همین نزدیکی ها است برویم آنجا و ساعتی با یکدیگر خوش باشیم و چند مرتبه این موضوع را تکرار کرد و بالاخره معلوم شد چون شوهرش بیکار است برای تأمین زندگی بچه هایش حاضر به خود فروشی شده و در هر صورت من 50 تومان به او دادم و این وضع مردم این مملکت.
سیفی افزوده که حسنعلی منصور یک برنامه خوب دارد و چنانچه اجرا شود فقر و بدبختی از کشور خارج می شود و فعلاً در مجلس 3 دسته وجود دارند که دسته اول با یکدیگر هم عقیده هستند ولی دسته دوم اختلاف سلیقه زیادی دارند.
جمال امامی از سیفی سؤال کرده از ششصد تصویب نامه دولت چه خبر و نامبرده پاسخ داده هنوز خبری نیست و جمال علاوه نمود مردم به دولت اعتماد ندارند و می ترسند که پول خود را به جریان بیاندازند و در روسیه موقع تقسیم اراضی 12 میلیون نفر آدم کشته شد و در کشور ما متأسفانه این قانون دیر عملی گردید.
در مورد سقوط هواپیمای ایرانی توسط مأمورین شوروی مذاکره شد و نورالدین امامی اظهار داشت در حالی که برژنف دم از دوستی مسالمت آمیز می زند مأمورین شوروی با وجودی که هواپیمای ما را می شناسند به طرف او شلیک می کنند و جمال امامی گفت اینها از این حرفها زیاد می زنند و در آلمان فجایع زیادی به بار آوردند که حد و اندازه ای ندارد.
در بولتن روز 4 /9 /42 درج شد.
بایگانی شود.
300 ـ الف ـ م
توضیحات سند:
1ـ تاریخچه ساواک، مظفر شاهدی، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی 2ـ عطاءاللّه خسروانی فرزند محمدهاشم (شهاب) در سال 1298 ه ش به دنیا آمد پس از اتمام تحصیلات و اخذ دیپلم متوسطه از کالج البرز تهران در رشته های زبان و حقوق در دانشسرای عالی و دانشکده حقوق به تحصیل پرداخت و سپس برای ادامه تحصیلات عازم فرانسه شد و در آنجا موفق به اخذ دانشنامه در رشته علوم اجتماعی گردید.وی از مهره های قدیمی وابسته به بریتانیا و دربار بود که در سال 1322 به همراه برادرش (خسرو خسروانی) نشریه افکار ایران را منتشر می کرد.
خسروانی در دولت منوچهر اقبال معاون وزیر کار در امور پارلمانی شد و در سال 1340 به همراه دوستان قدیمی خود در دبیرستان «ایرانشهر» (حسنعلی منصور، جمشید آموزگار و...) در نقش «نخبگان» آمریکایی ظاهر گردید و در دولت های امینی و علم و منصور وزارت کار را به دست گرفت.
در پی ترور منصور و همزمان با انتصاب امیر عباس هویدا به صدارت، در اسفند 1343 محمدرضا پهلوی، خسروانی را به دبیر کلی «حزب ایران نوین» گمارد و این امر، از آغاز، نارضایی جواد منصور، دکتر حسن زاهدی و دیگر بنیانگذاران «کانون مترقی» را برانگیخت.
خسروانی علاوه بر دبیر کلی «حزب حاکم» در دولت هویدا وزارت کار و سپس وزارت کشور (1347) را به عهده داشت.
خسروانی که طبق ارزیابی ساواک، فردی «عوامفریب و حرّاف» محسوب می شد، تصور می کرد که به سادگی خواهد توانست رقیب بی صلاحیت خود را کنار زند و به ریاست دولت برسد.
از این رو وی در سال 1345 از طریق برادرش خسرو خسروانی، سفیر ایران در واشنگتن، به ایجاد ارتباطاتی با برخی از مقامات آمریکایی دست زد.
«تحقیقات غیر محسوس» ...
تا سال 1348 ادامه یافت و شاه که اقدامات جاه طلبانه خسروانی را خطرناک تلقی می نمود.
در این سال وی را از وزارت و دبیرکلی حزب ایران نوین کشور برکنار ساخت و بدینسان یکی از فعال ترین رقبای هویدا برای همیشه از صحنه سیاست خارج شد.
با تشکیل کنگره ای به نام کنگره آزاد زنان و آزاد مردان که در دوره ریاست علم فراهم گردید که ظاهرا محصول انقلاب سفید شاهانه و جمعی از نمایندگان کارگران و کشاورزان و روشنفکران (که بیشتر اعضای کانون مترقی حسنعلی منصور بودند) و زنان بود، کاندیداهای نمایندگی مجلس شورای ملی وسنا را تعیین نمود.
ولی در واقع کنگره فقط نمایشی برای تأیید و تصویب صورت کاندیداهایی بود که از طرف یک گروه پنج نفری مرکب از احمد نفیسی (شهردار تهران و رئیس کنگره) حسنعلی منصور (رئیس کانون مترقی) عطاء خسروانی (وزیر کار) حسن زاهدی (رئیس بانک کشاورزی) و نصرت اللّه معینیان (وزیر مشاور و سرپرست تبلیغات) تعیین شده بودند.
در اوایل حکومت هویدا، عطاءاللّه خسروانی وزیر کار که به دبیر کلی حزب ایران نوین انتخاب شده بود از هویدا تمکین نمی کرد و هویدا نه فقط بر هیئت دولت، بلکه به حزب اکثریت هم تسلط نداشت.
هویدا سرانجام با تمهید مقدماتی توانست موقعیت خسروانی را در رهبری حزب متزلزل کند و کاندیدای مورد نظر خود دکتر منوچهر کلالی را به مقام دبیر کلی حزب تعیین نماید.
(ر.ک : ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ج 2 ص : 378، 379 ؛ طلوعی، محمود، بازیگران عصر پهلوی، ص 472 و 519 و 486؛ ج 2، ص 699 ؛ دلدم، اسکندر، زندگی و خاطرات امیر عباس هویدا، صص 107، 110، 203، 281).