تاریخ سند: 20 مهر 1339
موضوع: موضوعات مختلف
متن سند:
گزارش اطلاعات خارجی
موضوع: موضوعات مختلف شماره: 1860 /9ب7
تاریخ گزارش: 20 /7 /39
یکی از شخصیت‌های خارجی درباره مسائلی مختلف چنین اظهار نظر می‌نماید.
۱- درباره انتخابات ایران عقیده دارد که امر انتخابات در زمان حکومت دکتر اقبال رسوا کننده بوده است. ۲- درباره سیاست خارجی دکتر اقبال اظهار داشته که اصولاً سیاست خارجی دولت نامبرده چندان جالب نبود. ۳- درباره هزینه زندگی در تهران اظهار داشته که ایران یکی از سه کشوری است در جهان که در آن کرایه منازل کافه و هتل بسیار گران و طاقت فرسا است فقط تاکسی در تهران ارزان است. ۴- درباره جاده‌های ایران اظهار داشت راه تهران به تبریز بسیار دراز و ا پر پیچ و خم است و اکثر راه‌ها روی اصول صحیحی بوجود نیامده و مهندس جای پای قاطرها را گرفته و قدری عریض کرده‌اند گرد و خاک نیز یکی از چیزهایی است که باعث ناراحتی فوق‌العاده می‌شود.
۵– درباره سفیر هند گفت سفیر هند در تهران کمونیست بوده و در چین با زنی کمونیست ازدواج کرده است و همچنین شخصی با گزارش‌های مغرضانه‌ای که به سفیر مصر درباره روابط ایران و اسرائیل داد باعث تیرگی روابط دیپلماسی ایران و ج. م ع شد. ۶- درباره اکراد گفت اکراد عراقی سعی دارند با رهبری ملامصطفی1 کردستان آزاد بوجود آورند آنها همدان را پایتخت خود می‌دانند و میخواهند کرکوک را هم یک منطقه کردنشین معرفی کنند از آنها پرسیده شده که اگر کرکوک بدست کردها بیفتد و مستقل شود نفت آن را از کجا صادر خواهند کرد در پاسخ می‌گویند لوله‌های هوائی برای روسیه می‌کشیم این است طرز فکر اکراد. در کلوب حزب عکس‌هائی از قاضی محمد و سمیتقو و کریمخان زند و زنی از اکراد ایران نصب شده است.
رونوشت برابر با اصل در پرونده کلاسه.
توضیحات سند:
١- مصطفی بارزانی: ملا مصطفی بارزانی رهبر بارزانیهای اکراد عراق بود. او طولانی‌ترین شورش اکراد علیه دولت مرکزی عراق را رهبری کرد. اکراد در سال ۱۳۲۵ در زمان دولت نوری سعید حاکم عراق (که از حمایت انگلیسی‌ها برخوردار بود) شکست خوردند و به طرف مهاباد که در آن زمان قاضی محمد حکومت خودمختار مهاباد را با حمایت ارتش شوری تشکیل داده بود، آمدند با سقوط حکومت قاضی محمد، ملامصطفی بارزانی با سوارانش به سمت قفقاز رفتند. و به شوروی پناهنده شدند و تا زمان حکومت عبدالکریم قاسم در شوروی بودند. تعدادی از آنها تحصیل کردند و با زنان روسی ازدواج کردند. قاسم فرمان عفو عمومی بارزانیها را داد ملامصطفی و همراهانش به عراق برگشتند و مدتی با دولت عراق روابط حسنه داشتند ولی بتدریج وضع تغییر کرد تا اینکه از سال ۱۳۴۰ روابط آنها تیره‌تر شد و جنگ بر علیه دولت مرکزی را شروع کردند. در سال ۱۳۵۰ روابط ایران و عراق تیره گردید و پس از آن بحران سه جزیره ایرانی (تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی) بوجود آمد و عراق روابط سیاسی خود را با ایران قطع کرد. و در سال ۱۳۵۱ قرارداد دوستی و همکاری با شووری امضا کرد. دولت نیکسون که از نفوذ شوروی‌ها در عراق نگران بود تصمیم گرفت به شورشیان بارزانی کمک کند تا توان نظامی عراق را تضعیف کند. ایران و امریکا کمک‌های زیادی در بین سالهای ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ به آنها کردند. بین کردها و ارتش عراق جنگ‌هائی خونین و بدون نتیجه ادامه یافت. ارتش عراق تلفات و خسارات زیادی متحمل شد. بین ایران و عراق بر سر خط مرزی رودخانه اروند درگیری بوجود آمد و عدم موفقیت عراق در برابر کردها او را با مشکلات جدی روبرو کرد. در سال ۱۳۵۴ در کنفرانس سران کشورهای عضو اوپک با میانجیگری الجزایر قراردادی امضا شد که براساس آن خط مرزی در اروند بر اساس تالوگ تعیین گردید و هر دو کشور بمنظور جلوگیری از هر نوع رخنه اخلالگرانه در سراسر مرزهای دو کشور امنیت لازم را برقرار سازنند. که در حقیقت پایان یافتن حملات کردهای عراق بود ناگهان کردهای عراق پس از ۱۵ سال مبارزه خود را در دامی که ایران و امریکا برای آنها مهیا کرده بودند گرفتار دیدند. هر چند که شاه وعده آتش بس به کردها داد اما ارتش عراق بشدت به تعقیب و کشتار هزاران مرد و زن و اطفال بی‌گناه کرد که از میان کوه‌های پر از برف در حال فرار بسوی ایران بودند پرداخت و گروهی از آنها توانستند خود را به ایران برسانند یکی از آنها ملامصطفی بود که مدتی در تهران بود سپس به آمریکا رفت و در سال ۱۳۵۷ درگذشت. «حزب دمکرات کردستان به روایت اسناد ساواک/۲ جلد / تهران/ مرکز بررسی‌های تاریخی/ ۱۳۷۸ - تاریخ ۲۵ ساله ایران، سرهنگ غلامرضا نجاتی، ص ۵۸»
منبع:
کتاب
دکتر منوچهر اقبال به روایت اسناد ساواک صفحه 89
