موضوع: جلسه منزل اسداله رشیدیان
تاریخ سند: 16 تیر 1339
موضوع: جلسه منزل اسداله رشیدیان
متن سند:
شماره: 2 ـ 3 ـ 1935 قبل از ظهر روز دوشنبه گذشته جلسه منزل اسداله رشیدیان دایر بوده (خود رشیدیان در جلسه حضور نداشته است) و عده ای در حدود 20 نفر از جمله علی اکبر مکری ـ احمد ملکوتی ـ پرویز آذری پور ـ انصاری ـ طراز و محمدی در آن شرکت داشته اند.در این جلسه مهندس انزلچی پیشکار رشیدیان به طور خصوصی اظهار نموده وی و اسداله رشیدیان از تهران کاندید نمایندگی می باشند و باید کلیه دوستانشان به نفع آنها فعالیت نمایند.
احمد ملکوتی و چند نفر دیگر درباره انتخابات صحبت کرده و می گفته اند اینکه شایع است دکتر امینی لیدر منفردین است صحیح نیست و رشیدیان و فرود لیدری امینی را قبول ندارند زیرا نفوذ و اعتبار رشیدیان بین مردم ده برابر بیشتر از دکتر امینی است و مردم نسبت به دکتر امینی که عاقد قرارداد نفت با کنسرسیوم است خوش بین نیستند و ممکن است دکتر امینی و یا جعفر بهبهانی بیایند و با رشیدیان و فرود ائتلاف نمایند و مسئله لیدری در بین نباشد.
نامبردگان درباره فعالیت های الهیار صالح1 اظهار عقیده می کرده اند که آمریکاییها از رجالی که در حال حاضر سرکار می باشند مأیوس شده اند و لذا اکنون جناح راست جبهه ملی سابق را می خواهند تقویت کنند و در درجه اول صالح را به مجلس بفرستند و یا از کرمان دکتر بقایی و یا از آبادان حسین مکی2 را کاندید نمایند ولی دستگاه فعلی با این ها مخالف بوده وامکان موفقیت آنها بسیار کم می باشد.
بایگانی شود.
25 /4 /39
توضیحات سند:
1ـ اللهیار صالح اردیبهشت 1276 شمسی در آران کاشان بدنیا آمد.فرزند آقا سیدحسن خان مظفرالممالک (کارمند دولت) نایب الحکومه دهستانهای «آران»، «بیدگل» و «نوش آباد» بود.
اللهیار صالح همراه با دو برادر (خویش علی پاشاخان و جهان شاه خان از فرزندان میرزا حسن خان مبصرالممالک) در کودکی زیر نظر یکی از اعضای حزب دمکرات در کاشان به نام میر سیّد محمد پرورش، قرار می گیرد و در مدرسه ای که نامبرده بنا کرده بود به سوادآموزی می پردازد میر سیّد محمد پرورش آنگاه که چند سالی در کاشان از راه تشکیل مدرسه و آموزش نونهالان توانست شماری از جوانان را بفریبد و به سوی گروه زیر زمینی فراماسونری بکشاند به سبب فشار مردم و روحانیان آن مدرسه را بست و راهی تهران شد و به پیشکاری شاهزاده عین الدوله گمارده شد پرورش در پی بازگشت از کاشان اللهیار صالح را نیز با خود به تهران برد نخست او را به مدرسه فرانسویها فرستاد لیکن دیری نپایید که وی را از آن مدرسه بیرون آورد و به مدرسه ای که آمریکائیها بنیان نهاده بودند فرستاد بدین گونه اللهیار صالح که بیش از 16 سال نداشت زیر نظر آمریکائیها قرار گرفت.
وی تحصیلات ابتدائی خود را در همان زادگاهش آغاز کرد و بعد برای تکمیل آنها رهسپار تهران شد و در مدرسه امریکائیها به تحصیلات خود ادامه داد.
بعد از اتمام تحصیلات در آنجا بعنوان مترجم در سفارت امریکا مشغول کار شد.
پس از ده سال خدمت در آنجا در سال 1306 شمسی به پیشنهاد علی اکبر داور وارد خدمت دادگستری شد.
صالح تا سال 1312 در وزارت عدلیه بود و پس از آن چون علی اکبر داور به سمت وزیر مالیه (دارائی) انتخاب گردید وی هم به آنجا منتقل شد.
و در همان بدو ورود به ریاست کل انحصارات دخانیات که جدیدا تأسیس شده بود منصوب شد و پس از چندی به ریاست کل گمرک انتخاب شد.
بعد از آن صالح به معاونت وزارت مالیه برگزیده شد.
در سال 1321 اللهیار صالح به وزارت دارایی در کابینه احمد قوام رسید.
پس از آن در کابینه سهیلی که از 28 بهمن 1321 آغاز گردید به همان سمت انتخاب شد.
متعاقب آن در 1323 در کابینه محمد ساعد مراغه ای به وزارت دادگستری رسید.
در دیماه 1324 تا پایان آن سال در کابینه ابراهیم حکیمی (کابینه اول و دوم) سمت های وزیر دادگستری، وزیر مشاور و وزارت کشور را عهده دار گردید.
در همین سال که حزب ایران تشکیل شد وی وارد آن و بعدا یکی از کارگردانان اصلی آن شد که در تیر ماه 1325 چون با حزب توده و حزب دمکرات پیشه وری ائتلاف کردند حزب دچار تشنج و انشعاب شد.
در سال 1328 به عضویت جبهه ملی درآمد و در همین سال به عنوان نماینده دوره شانزدهم از کاشان انتخاب شد.
در سال 1330 در کابینه مصدق وزیر کشور شد و عضو هیأت نمایندگی ایران در شورای امنیت و دیوان دادگستری بین المللی لاهه نیز بود.
در سال 1331 سفیر ایران در آمریکا شد که بعد از روی کار آمدن دولت کودتا استعفا داد.
در انتخابات مجلس بیستم از کاشان به نمایندگی انتخاب شد.
در همین سال با انحلال مجلس به تجدید فعالیت در جبهه ملی پرداخت.
در سال 1341 نزدیک هشت ماه به زندان افتاد.
در سال 1343 از امور اجرایی جبهه ملی کناره گیری کرد.
و سرانجام در 12 فروردین ماه سال 1360 از دنیا رفت.
2ـ حسین مکی فرزند سید باقر، در سال 1290 ه ش در تهران متولد شد.
تحصیلات خود را در دبیرستان دارالفنون به پایان رسانید.
پس از اتمام تحصیلات، کارمند فنی راه آهن گردید، سپس بازرس ویژه وزارت راه و عضو هیأت عالی بازرسی نخست وزیری بود.
بعد از شهریور 1320 مقالاتی تحت عنوان «تاریخ بیست ساله ایران» در روزنامه «مهر ایران» منتشر ساخت.
در پنجمین دوره نخست وزیری احمد قوام در بهمن 1324 به سمت معاونت شهرداری تهران منصوب و پس از تشکیل حزب دمکرات قوام، از گردانندگان آن حزب شد و به عنوان وکیل اراک وارد مجلس شورای ملی گردید.
در زمان حکومت دکتر مصدق جزو هیأت خلع ید از شرکت انگلیسی نفت جنوب، به آبادان رفت.
پس از اختلاف نظر با دکتر مصدق در دسته مخالفین جدی وی از جمله دکتر مظفر بقایی، ابوالحسن حائری زاده، سید مهدی میراشرافی و...
در آمد.
وی سه دوره نماینده مجلس شورای ملی و عضو فعال حزب زحمتکشان و مسوول شورای عالی سازمان نگهبانان آزادی(به ریاست دکتر بقائی) بود.
نامبرده از نزدیکان و دوستان دکتر مظفر بقائی بوده و در مقاطع مختلف از وی حمایت می کرده است.
یاد شده در سال 52 بیان داشته: «دکتر بقائی مهره اصلی در کشور بوده که برای روز مبادا ذخیره شده است.
» مکی از مخالفان دکتر مصدق و طرفدار شاه و حکومت مشروطه بوده است.
ر.ک : اسناد ساواک، پرونده های انفرادی