موضوع : اجتماع در مسجد هدایت
تاریخ سند: 19 شهریور 1340
موضوع : اجتماع در مسجد هدایت
متن سند:
شماره : 3034 ط س ت از ساعت 1700 روز پنجشنبه 16 /6 /40 تعدادی از افراد احزاب جبهه ملی و نهضت آزادی و سران آنها در مسجد هدایت واقع در خیابان اسلامبول اجتماع نموده پس از صرف نوشیدنی و شیرینی در ساعت 1825 آقای دکتر سحابی در حضور عده ای در حدود سیصد نفر اظهار داشت چون تازه از زندان آزاد شده قصد مسافرت به مشهد مقدس را دارم و از طرفی وضع برای سخن گفتن آماده نیست لذا فقط به بیان چند کلمه اکتفا کرده از شما خداحافظی می کنم از شما تقاضا دارم همیشه و در همه جا حق و حقیقت را در نظر بگیرید و ندانسته کاری انجام ندهید برای من بسی افتخار است که توانستم در این محل پرمهر و محبت حضور یابم و با قیافه های آشنایی روبرو شوم ولی من تصور نمی کردم وضع چنین باشد زیرا جلسه معارفه و آشنایی بیش نبود این محبت دوستان بود که این مجلس را به این صورت درآورد اکنون چون مسافرم لذا از شما دوستان مهربان خداحافظی کرده و امیدوارم اتحاد و یگانگی ما با هم چند برابر شود تا پیروزی نصیب ما گردد.سپس آقای مهندس حسیبی عضو شورای مرکزی جبهه ملی اظهار داشت خیلی خوشوقتم که دوستان ما چنین ابتکار خوبی را به وجود آوردند و نظیر این جریان را نیز هنگام مسافرت به حضرت رضا دیدم و آن از این جریان بود که چون دین و مذهب ما اسلام را در میان افراد و طبقات مردم طوری جلوه داده بودند که هر کس تصور می کرد که انبیاء ما فلاکت زده و بیچاره بودند و حال آن که مردان رشیدی بوده که زندگی هر کدام به ما درس می آموزد و از این نظر اشخاصی که کمی تحصیل کرده اند این عزاداری را مسخره می پندارند.
در نتیجه اطراف دین را هم با قلم قرمز می کشند در صورتی که اگر با سیستم صحیح انجام شود بهترین ادیان دنیا اسلام است.
آن چه را در مشهد مقدس دیدم از این قرار بود.
که روز عاشورا به ما که از طرف جبهه ملی به مشهد رفته بودیم خبر دادند که دسته ای به طرز مدرن امروز ظاهر خواهد شد و چون افراد آن را معرفی کردند لازم دانستیم در آن جا شرکت کنیم بنابراین روز عاشورا در محلی که قرار بود دسته خارج شود حاضر شدیم و ملاحظه کردیم که افراد به طور چهار چهار بدین صورت طبقه دانش آموزان، دانشجویان، استادان کسبه و طبقه عامله و کارمندان و در آخر طبقه روحانیون قرار داشتند و در دست خود شعارهای روز عاشورا که روی پارچه های سفید نوشته شده بود حمل می گردید.
یکی از آن شعارها نوشته شده بود «اگر مسلمان نیستید آزاده باشید» این طرز عزاداری واقعا جالب بود و امیدواریم در تهران که مرکز کشور است نیز این طریقه عملی شود تا جوانان ما از دین و مذهب متواری نباشند و از طریق دین دست اتحاد و یگانگی به سوی هم دراز کنند تا کسی نتواند به آنها اهانت کند اکنون من به آنهایی که بدون جهت به افراد برجسته کشور و وطن پرست تهمت ناروا می زنند می گویم شما پیشوای ما را به خاطر داشته باشید که گفته بود اگر مسلمان نیستید آزاده باشید و حق را در نظر داشته باشید و بدون جهت تهمت ناروا نسبت ندهید و به شما دوستان و آشنائی که می گویند یک دست صدا ندارد می گویم که هر کس با تنهایی خود بایستی سعی خود را در بهبود وضع بنمایند تا بلکه کشور از بدبختی نجات یابد.
پس از این آقای مهندس بازرگان1 اظهار داشت تصور نمی کردم مجلس ما بدین صورت درآید زیرا ما جلسه آشنایی بیش نداشته بنابراین خیال حرف زدن را نیز نداشتیم و از طرفی قدرت حرف زدن در خود نمی بینیم زیرا به قدر کافی رنج کشیده و دیگر نمی توانم این مشقتها را تحمل نمایم ولی در هر کجا که باشیم قصدمان آزادی کشور است چون در زندان که بودیم به ما زیاد سخت نمی گذشت و روزی که به ما گفتند آزاد هستید در نظر خود مجسم کردیم که از یک زندان کوچک وارد زندان بزرگتری می شویم و امیدوارم روزی از این زندان بزرگ رهایی یابیم.
در این موقع چون وقت نماز بود جلسه را ختم کردند و نظر به این که قرار بود آقای دکتر سحابی ساعت 1945 با قطار به مشهد برود لذا چند نفر از اعضای جبهه ملی و نهضت آزادی ایران برای بدرقه ایشان به ایستگاه راه آهن رفتند و در ساعت 2000 مراجعت کرده و در ساعت 2015 آقای طالقانی به منبر رفته و آیات قرآن را تفسیر نموده و اظهار داشت باید مردم مسلمان سعی داشته باشند از قید عبودیت رهایی یابند و آن ممکن نیست جز هدایت در راه خدا و این که بعضی می گویند تغییر دولتها باعث گسیختگی قیود عبودیت می شود صحیح نبوده بلکه نسبت بندگی تغییر می کند این نسبت در شخصی زیاد و در شخص دیگری کم است و آزادگی مطلق وجود ندارد جز در وجود خدا.
در این موقع به مأمورین شهربانی و سازمان امنیت اشاره کرده و اظهار داشت که این افراد سخنان این مجلس را آن طور که خواسته رؤسا و اربابان خودشان است گزارش می کنند ولی ما می خواهیم که حق و حقانیت را نیز متذکر شوند و نادیده نگیرند.
جلسه در ساعت 2100 پایان یافت.
گیرندگان: اداره کل سوم
توضیحات سند:
1ـ مهندس مهدی بازرگان درسال 1278 هجری شمسی در تبریز به دنیا آمد.وی جزو اولین کسانی است که پس از اتمام دوران متوسطه در تبریز و تهران برای ادامه تحصیلات عالی به فرانسه عزیمت و در رشته مهندسی ترمودینامیک تحصیلات خود را به پایان برد.
مهندس بازرگان پس از بازگشت به ایران به عضویت کادر علمی دانشگاه تهران نایل گردید.
وی فعالیت سیاسی خود را از جبهه ملی آغاز نمود.
در دوران نخست وزیری دکتر محمد مصدق ریاست شرکت ملی نفت ایران و بعد سازمان آب تهران را عهده دار گردید.
پس از تعطیلی و توقف کار جبهه ملی اول با سقوط دکتر مصدق بر اثر کودتای 28 مرداد 1332 از جمله کسانی بود که جبهه ملی دوم را تأسیس و در سال 1334 به دلیل فعالیت های سیاسی دستگیر و زندانی گردید.
به دنبال ایجاد اختلاف در جبهه ملی دوم به دلیل عدم عکس العمل مناسب این جبهه در قبال ارتحال مرحوم آیت الله العظمی بروجردی در سال 1340 وی به همراه مرحوم آیت الله طالقانی، دکتر یداللّه سحابی، رحیم عطایی، منصور عطایی، عباس سمیعی و حسن نزیه از جبهه ملی دوم کناره گرفته و نهضت آزادی ایران را تأسیس نمودند.
در سال 1342 سران نهضت آزادی دستگیر و مهندس بازرگان و آیت الله طالقانی به 10 سال زندان محکوم شدند.
لیکن پس از سپری شدن 6 سال مهندس بازرگان آزاد گردید.
مهندس بازرگان در سال 1356 از طرف امام در رأس هیئتی به آبادان رفت تا جریان اعتصاب کارگران نفت را بر علیه رژیم که کمر آن را در بعد اقتصادی شکسته بود سامان بهتر و بیشتری دهد و به مسائل آنان رسیدگی کند.
وی همچنین سفری به پاریس نمود تا حضرت امام را از طرح شعار «شاه باید برود» منصرف کند، چه به اعتقاد او طرح شعار رفتن شاه با برخورداری از ارتش و ساواک و پشتیبانی آمریکا را شعاری مناسب و راه کاری عملی نمی دانست.
آقای بازرگان پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام (ره) به عضویت شورای انقلاب درآمد و با پیشنهاد اعضای شورا به امام(ره) از طرف ایشان مسئولیت تشکیل دولت موقت که اولین دولت اسلامی پس از پیروزی انقلاب بود را بر عهده گرفت.
دولت موقت مهندس بازرگان به دلیل اتخاذ روشهای غیر انقلابی به خصوص اتخاذ مواضع مخالف با تسخیر لانه جاسوسی آمریکا و نیز اصرار بر انحلال مجلس خبرگان ورد این پیشنهاد از سوی امام از کار استعفا داد که بلافاصله مورد پذیرش امام واقع گردید.
او در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تهران به مجلس راه یافت.
مهندس بازرگان در تاریخ 30 /10 /1373 در تهران درگذشت.
از جمله آثار قلمی مهندس بازرگان عبارتند از : «مطهرات در اسلام، راه طی شده و عشق و پرستش یا ترمودینامیک انسان».
* تاریخ : 18 /6 /40 شماره : 1038 موضوع : اجتماع در مسجد هدایت اطّلاعیه واصله، حاکی است ساعت 30:17 روز 16 ماه جاری، عدّه ای در حدود 2500 نفر از طرفداران جبهه به اصطلاح ملّی، در مسجد هدایت، واقع در خیابان اسلامبول اجتماع [کرده اند.
]ابتدا آقایان : دکتر سحابی و مهندس حسیبی، از حضّار و کسانی که در زندان ملاقات آنان رفته بودند، تشکر کردند؛ سپس آقای مهندس بازرگان، اظهار نمود: من، تازه از زندان مرخص شده ام و حال زندانی شدن مجدّد را ندارم.
در این موقع عدّه ای از حضّار، از مسجد خارج شده و عدّه ای از آنان، شروع به خواندن نماز کردند.
و پس از خاتمه نماز، آقای سیّدمحمود طالقانی، واعظ و پیشنماز مسجد مزبور، به منبر رفته، ضمن سخنرانی پیرامون پایه گذاری و بنای خانه کعبه ـ دائر بر این که به خاطر آزادی انجام گرفته ـ اظهار داشته مأمورین کارآگاهی شهربانی و سازمان امنیّت، به اینجا می آیند و به صحبتهای ما گوش می دهند.
ولی گفته های ما را گزارش نمی کنند بلکه برخلاف و بر حسب دستور اربابان و رؤسای خود، گزارش می دهند.
البته این هم یک نوع بندگی است.
کارگر بنده سرمایه دار؛ سرمایه دار بنده نظامی ؛ نظامیان بنده حکّام؛ و حکّام بندگی کاخ نشینان را می نمایند و کاخ نشینان بنده شهوت می باشند.